Zbudowałem dla nas dom / (Mama z szafki wzięła brom) / Dziś jedziemy na budowę / już szalunki są gotowe... A może raczej tak? Geometryczna, nieregularna bryła budynku o różnych wysokościach, podcieniach i nadwieszeniach wskazuje na swobodę projektową, w której efekcie każda z czterech fasad jest skomponowana indywidualnie.
Oba cytaty dotyczą tytułowego dziwnego domu i pochodzą z książki będącej opowieścią o awangardowej modernistycznej willi Antoniego Szyllera wybudowanej w Warszawie w 1929 roku według projektu Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy. Skromna rozmiarami, barwna książeczka powstała dzięki współpracy dwóch rodzinnych duetów – matki i córki: Hanny Faryny-Paszkiewicz i Zuzanny Fruby, oraz braci Tymka i Jakuba Jezierskich, którzy zajęli się oprawą graficzną.
Historię dziwnego domu z Saskiej Kępy architekt wnętrz Zuzanna Fruba opisała wierszem stylizowanym na utwory z czasów Tuwima i Brzechwy. Rytmiczny rymowany tekst ze swoimi krótkimi wersami łatwo wpada w ucho, a losy domu i zamieszkującej go rodziny są na tyle barwne, że książka może zainteresować młodego czytelnika. Przyda się jednak pomoc kogoś, kto wyjaśni trudne pojęcia, takie, jak „kwaterunek” czy „makintosz” (to nie odmiana jabłoni albo komputer z owocowym logo, ale gumowane płaszcze z międzywojnia). Autorka dodała więc na wszelki wypadek krótkie przypisy.
i
Dla starszych czytelników przeznaczona jest druga część książki – szkic historyczki sztuki Hanny Faryny- Paszkiewicz poświęcony losom willi – od pierwszej koncepcji architektonicznej do wyburzenia w 2002 roku. Varsavianistka była zaangażowana w obronę budynku przed rozbiórką. Nie udało się go ocalić, ale na publikację artykułów zareagowała Halina Ostrowska, córka pierwszych właścicieli. Jej opowieści stały się impulsem do przygotowania Dziwnego domu nad Wisłą.
Hanna Faryna-Paszkiewicz przypomina m.in. wizytę dziennikarzy z magazynu „L’Architecture d’aujourd’hui” i cytuje przedwojennych polskich krytyków, nie zawsze przychylnie oceniających nowy architektoniczny styl. Julian Podoski, skądinąd uważany za wnikliwego dziennikarza, pisał: Mimo wszystko sprawia on wrażenie kurników budowanych za pomocą skrzyń z cegły i betonu (...). Nie wątpię, że „moda” na kubizm w architekturze u nas w Polsce z czasem zmądrzeje.
Książka zilustrowana została kolażami zdjęć z archiwum rodzinnego właścicieli domu. Fotografie zmiksowano z kolorowymi sylwetami i rysunkami architektonicznymi, a także wizerunkami morskich potworów. Wydana nakładem Fundacji Bęc Zmiana książka trafi zapewne do wielu dziecięcych pokojów na Saskiej Kępie i w całej Warszawie, jednak jest na tyle atrakcyjna, że grupa jej odbiorców może być znacznie większa. W końcu czemu nie mówić o modernizmie wierszem?
