Nowe serce Olsztyna – o zagospodarowaniu nabrzeży jeziora Ukiel Magdalena Wrzesień

Nowe zagospodarowanie nabrzeży jeziora Ukiel daje możliwość rekreacyjnego wykorzystania ich walorów o każdej z czterech pór roku. Biorąc pod uwagę, że w bezpośrednim sąsiedztwie przygotowane zostały tereny inwestycyjne pod infrastrukturę hotelową, należy się spodziewać, że przestrzeń ta stanie się wkrótce faktycznym sercem Olsztyna, zdolnym przyciągnąć nawet więcej mieszkańców i (nowych!) użytkowników niż XIV-wieczne Stare Miasto – pisze Magdalena Wrzesień.

Jezioro Ukiel, zwane potocznie Krzywym, to największe spośród kilkunastu jezior Olsztyna, o specyficznym, nieregularnym kształcie i zróżnicowanej linii brzegowej. Nowe zagospodarowanie obejmuje fragment położony najbliżej centralnej strefy miasta, a jego projekt został wyłoniony w konkursie z 2011 roku. Warto podkreślić, że w programie położono nacisk na zapewnienie całorocznego funkcjonowania tego obszaru. Zwycięska koncepcja urbanistyczna zakładała spójne połączenie, tak przestrzenne, jaki i architektoniczne, trzech placówek należących do olsztyńskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Zaplanowano m.in. ciąg pieszo-rowerowy, zimą adaptowany na trasy narciarstwa biegowego. W rejonie południowym zlokalizowano plażę miejską z częścią administracyjną, restauracyjną, zapleczem sanitarnym i szatniami oraz port żeglarski z urządzeniami wodnymi (proj. Dżus GK Architekci). Poszczególne funkcje autorzy przewidzieli w kilku niezależnych obiektach. Projektantom zależało na pozostawieniu jak największej liczby drzew i zapewnieniu widokowych powiązań z otwartą przestrzenią jeziora już od strony dojść i dojazdów, stąd też bryły budynków są ukształtowane miękko i nieregularnie.

Zrealizowana zabudowa zdaje się tym samym integralną częścią krajobrazu, którego kolejne sekwencje odkrywamy, przemieszczając się nadwodną promenadą. Charakterystycznym elementem rejonu plaży miejskiej jest biały budynek kapitanatu portu, zlokalizowany prostopadle do nabrzeża i nadwieszony nad lustrem wody. Uwagę zwracają też pływające pomosty oraz drewniane tarasy wypoczynkowe z wielofunkcyjnymi siedziskami przylegające m.in. do kąpieliska, zimą pełniącego funkcję lodowiska.

Za część północną odpowiada Studio-Projekt Autorska Pracownia Architektoniczna. Powstała tu Baza Sportów Kajakarskich z magazynem kajaków i tzw. smoczych łodzi, ze szkutnią, siłownią i salą gimnastyczną, a także hala do siatkówki plażowej z czterema boiskami do squasha oraz pawilon restauracji. Główny budynek projektanci wpisali między istniejące drzewa, ukierunkowując wnętrze na ekspozycję poszczególnych grup zamkniętych w kameralnych atriach. Dwukondygnacyjna restauracja na wodzie z „mokrymi boksami” na klubowe motorówki jest znakomitym punktem widokowym, także w trakcie imprez i zawodów sportowych.

Na część zachodnią, położoną przy Słonecznej Polanie, składa się Centrum Żeglarstwa Wodnego i Lodowego oraz marina. Autorzy tych obiektów, projektanci z biura Restudio Architektury, wyraźnie odnieśli się do charakterystycznych elementów lokalnego krajobrazu. Dynamicznie ukształtowane, będące interpretacją morenowej rzeźby terenu, a zarazem otwarte na jezioro dwa budynki skrzydła, spięte amfiteatralnie ukształtowaną częścią plenerową, wpisują się w linię brzegową, łącząc z akwenem poprzez układ pomostów. Powstała atrakcyjna przestrzeń publiczna na granicy lądu i wody, wykorzystująca energię specyficznego napięcia między dwiema strefami i dwoma żywiołami, widokowo powiązana z historyczną częścią Olsztyna. Ten symboliczny drugi biegun, stricte miejski, dostrzegamy z pewnego dystansu, z tarasowo ukształtowanego założenia „plenerowej auli”, jako czytelny rysunek sylwety Starego Miasta. Spójność całemu założeniu nadają podobne rozwiązania materiałowe. Elewacje budynków przy plaży miejskiej obłożono drewnem, jedynie wysuniętą nad wodę siedzibę kapitanatu pokryto białą okładziną. Podobną zasadę przyjęli projektanci części północnej, biel przypisując pawilonowi restauracyjnemu położonemu nad taflą wody, podczas gdy sąsiedni obiekt pokryty jest łupkiem. Z kolei ściany zewnętrzne Centrum Żeglarstwa początkowo miały zostać wykonane z betonu architektonicznego, jednak ostatecznie wybrano płyty elewacyjne z włókno-cementu.

Te trzy realizacje łączy też filozofia projektowa, której istotą jest uznanie prymatu krajobrazu nad architekturą, nad środowiskiem zurbanizowanym. Tak ujęty temat – w perspektywie człowieka, który sam jest przyrodą – bliskie jest ideom Gernota Böhme’a, niemieckiego filozofa, autora wydanej także w Polsce Filozofii i estetyki przyrody (Warszawa 2002).

Nowe zagospodarowanie nabrzeży jeziora Ukiel daje możliwość rekreacyjnego wykorzystania ich walorów o każdej z czterech pór roku. Biorąc pod uwagę, że w bezpośrednim sąsiedztwie przygotowane zostały tereny inwestycyjne pod infrastrukturę hotelową, należy się spodziewać, że przestrzeń ta stanie się wkrótce faktycznym sercem Olsztyna, zdolnym przyciągnąć nawet więcej mieszkańców i (nowych!) użytkowników niż XIVwieczne Stare Miasto.