Cmentarz Powstańców Warszawy uznawany jest za największą wojenną nekropolię w Europie. Spoczywa tu ponad 100 tys. osób, których szczątki ekshumowano z terenu całego miasta. Projekt założenia w 1946 roku opracowali Romuald Gutt i Alina Scholtz.
Projekt Izby Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy został wyłoniony w konkursie z 2015 roku. Zwyciężyła koncepcja pracowni Piotr Bujnowski – Architekt (zespół autorski: Piotr Bujnowski, Kalina Jędrak, Maciej Koczocik, Krzysztof Makowski, Martyna Rowicka). Jak uzasadniało jury, nagrodzona praca z szacunkiem odniosła się do istniejącego założenia. Autorzy zaproponowali prostą, monolityczna bryłę, nad którą unosić się będzie dach wsparty na słupach ukrytych po wewnętrznej stronie. Powierzchnia użytkowa pawilonu wyniesie blisko 600 m². W założeniu autorów budynek ma być zwieńczeniem starań o utrwalenie pamięci i tożsamości poległych mieszkańców Warszawy. Będzie zbudowany z materiałów, które z czasem ulegają przemianie, starzeją się, pamiętają i zapamiętują.
W środku znajdzie się wystawa stała dokumentująca życie w okupowanej Warszawie. Ponadto zwiedzający będą mogli zapoznać się z informacjami o zbrodniach popełnionych w latach 1939-1945, miejscach egzekucji i pochówku ofiar oraz historią Cmentarza Powstańców. W pobliżu pawilonu powstanie Mur Pamięci z imionami i nazwiskami zidentyfikowanych osób pochowanych w nekropolii. To najważniejszy dzień w moim bardzo długim marszu wypromowania cmentarza Powstańców Warszawy. Taki dostałam rozkaz: mam znaleźć kolegów, zadbać o to, żeby mieli tam swoje nazwiska, ale też, by miejsce pochówku było godne ich walki i ich śmierci - mówiła Wanda Traczyk-Stawska, inicjatorka budowy Izby Pamięci, podczas oficjalnego podpisania umowy na realizację.
Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców już w 2022 roku
Budynek Izby Pamięci będzie się składać z bloków mieszczących konkretne funkcje, ograniczonych dwiema masywnymi ścianami. W strefie wejściowej od strony ulicy Wolskiej znajdzie się blok z salą edukacyjną przeznaczoną do prelekcji, wykładów, warsztatów dydaktycznych oraz wyświetlania filmów i archiwaliów. Izba ma być ulokowana w parkowej części, z dala od kurhanu i mogił. Jak już wspomniano, powstaną także elementy przestrzenne, zwracające indywidualność ofiarom. Nośnikami tego typu wiedzy będzie osiem modułów Muru Pamięci. Na siedmiu z nich będą zamieszczone tabliczki z danymi ofiar, a na ósmym module – przy pawilonie wejściowym – zamieszczone zostaną informacje o całym założeniu i tematyce upamiętnienia. Nadzór nad realizacją inwestycji sprawuje Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta, wykonawcą robót budowlanych jest konsorcjum firm MTM Budownictwo i PBO Śląsk. Izba Pamięci powstanie w niespełna dwa lata – do 6 lipca 2022 roku. Wartość inwestycji to 23 186 000 zł.
