Dworzec Centrum w Sopocie

Budynek odpowiada najnowszym trendom wznoszenia śródmiejskich dworców. Jest to zarazem pierwsza inwestycja w Europie zrealizowana w formule partnerstwa publiczno-prywatnego z unijnego programu zwrotnego Jessica – pisze Daniel Załuski.

Sopot Centrum to kompleks usługowo-handlowy z trzygwiazdkowym hotelem i dworcem, które powstały w miejscu standaryzowanego, modernistycznego budynku kolejowego z 1970 roku. Założeniem architektów było zaprojektowanie obiektu w ciągu nowej pierzei ulicznej, z witrynami otwartymi na ulicę, wkomponowanego w drobną skalę XIX-wiecznego kurortu, a nie znanego z wielu polskich miast centrum handlowego, otwartego jedynie do środka i zabijającego tradycyjną przestrzeń miejską. Budynek wpisuje się w najnowsze trendy wznoszenia śródmiejskich dworców.

Jest to zarazem pierwsza inwestycja europejska w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, zrealizowana z unijnego programu zwrotnego Jessica. W przedsięwzięciu uczestniczyły Polskie Koleje Państwowe, Miasto Sopot i Bałtycka Grupa Inwestycyjna. Opisywany obiekt jest wzorcowym przykładem zachowania równowagi pomiędzy przestrzeniami ogólnodostępnymi obsługującymi kolej a powierzchniami komercyjnymi.

Dworzec zajmuje tu jedynie dwupoziomowy, 500-metrowy lokal, w którym znalazła się poczekalnia, punkt kasowy i informacyjny. Lokal ten świetnie pełni swoją rolę, znajduje się w jednoznacznie rozpoznawalnym, centralnym miejscu gmachu, w pobliżu wejścia do tunelu peronowego. Uzupełniającą funkcję poczekalni i przestrzeni tranzytu powierzono dużemu, trzypoziomowemu holowi, stanowiącemu płynne przedłużenie głównych szlaków pieszych Dolnego Sopotu – ul. Dworcowej i Kościuszki w powiązaniu z deptakiem na ul. Bohaterów Monte Cassino oraz ul. Kolejową i al. Niepodległości w Górnym Sopocie.

Przestrzenność holu uzyskano dzięki zastosowanej konstrukcji mostowej. Piętra zawieszono na cięgnach stalowych, podwieszonych do kratownicy dachowej, uwalniając w ten sposób od słupów cały parter. Układ lokali usługowych nie zaburza czytelności ciągów pieszych. Na trzeciej kondygnacji nadziemnej budynku głównego usytuowano chętnie odwiedzaną przez mieszkańców, multimedialną Sopotekę, utrzymaną w stylistyce marynistycznej. Nastrój ten przywołują m.in. beżowe siedziska w kształcie wiklinowych koszy plażowych, wielkie poduchy leżące na drewnianych podestach czy utrzymane w jasnej tonacji podłogi. W podobnym charakterze zaaranżowano pomieszczenia hotelu (projekt obu przestrzeni opracowało lokalne biuro Sikora Wnętrza).

Dużym wyzwaniem było stworzenie obiektu zgodnie z rygorystycznymi ustaleniami planu miejscowego. Projektanci musieli m.in. zapewnić 250 miejsc parkingowych wzdłuż podziemnego ciągu poniżej historycznej ulicy Dworcowej. Wstępnie zakładano również przeniesienie pod ziemię przystanków autobusowych, ale ostatecznie w wyniku analiz odstąpiono od tego pomysłu. W planie narzucono ponadto rozdrobnioną strukturę budynków, o bardzo wąskich traktach i niewielkich gabarytach, adekwatnych do zabytkowej tkanki Sopotu, a także konieczność zachowania neogotyckiej bagażowni. Obiekt ten rozebrano, a następnie złożono, wkomponowując w nowy gmach. Ponieważ obniżono poziom deptaka w kierunku hali dworcowej, bagażownia znajduje się dziś na poziomie drugim.

Wykorzystanie różnic terenu było świetnym pretekstem dla wykreowania wysokiej jakości przestrzeni miejskiej. Przez obniżenie przebiegu dawnej ul. Dworcowej uzyskano łagodne zejście w formie wielkiej pochylni do istniejącego tunelu peronowego. Bardzo interesujące jest również stworzenie alternatywnych, zewnętrznych traktów pieszych na dwóch kondygnacjach od strony ul. Bohaterów Monte Cassino w kierunku głównego budynku dworca. Dzięki temu w znaczący sposób zwiększa się długość witryn i powierzchnia dla ogródków gastronomicznych, które pojawiają się tu w okresie letnim.

Nad dwupoziomowymi, w pełni przeszklonymi lokalami gastronomicznymi zaprojektowano trzykondygnacyjne miedziane kubiki kryjące przestrzenie biurowe, otwierające się poprzez szklane ściany kurtynowe na prywatne dziedzińce ze starannie zakomponowaną zielenią, m.in. płytko korzeniącymi się drzewami – grujecznikami japońskimi. Wysokiej jakości zieleń jest również dopełnieniem przestrzeni publicznych (proj. Jarosław Potocki).

Trudnością dla projektantów była z pewnością konfrontacja ich neomodernistycznej wizji architektonicznej z populistycznym i manierystycznym stylem współczesnych realizacji powstających w Sopocie. Obiekt wprowadza zupełnie nową estetykę w zabytkową strukturę miasta. Panele kompozytowe z miedzianej blachy i siatki stanowią neutralne tło dla kamienic z przełomu XIX i XX wieku. Jednocześnie są odporne na zanieczyszczenia drobinami żelaza, generowane przez pociągi. Wadą rozwiązania jest zastosowanie ich od strony torów, ponieważ działają jak membrany i wzmacniają hałas, co jest szczególnie uciążliwe dla mieszkańców Górnego Sopotu.

Założenia autorskie

Według założeń urbanistyczno-architektonicznych zaplanowaliśmy zagospodarowanie tego fragmentu miasta za pomocą tradycyjnych form, to znaczy placu, ulicy, pierzei. U podstaw projektu zespołu budynków leżało dążenie do bezkolizyjnej i sprawnej integracji komunikacji kolejowej SKM i dalekobieżnej, pieszej i kołowej indywidualnej oraz zbiorowej w obrębie zróżnicowanej funkcjonalnie przestrzeni, umożliwiającej jednocześnie zagospodarowanie czasu wolnego osobom oczekującym na podróż. Przestrzeń publiczna dróg dojazdowych i placu miejskiego wraz z budynkami handlowo-usługowymi i dworcem kolejowym tworzą integralny, multifunkcjonalny węzeł komunikacyjny wpisujący się w najnowsze światowe trendy projektowania obiektów zlokalizowanych w sąsiedztwie tzw. katalizatorów ruchu.

Kompleks stanowić ma zarówno wizytówkę Sopotu, jak i przyjazną przestrzeń o charakterze publicznym. Z myślą o mieszkańcach zaprojektowane zostało nowatorskie rozwiązanie zadaszenia placu miejskiego w strefie węzłowej, zapewniające całoroczną ochronę przed warunkami atmosferycznymi, ale również łączące to miejsce z bezpośrednio sąsiadującą strefą usługową. Marcin Kaniewski