| Nazwa obiektu | Obiekty obsługi ruchu turystycznego w Tatrzańskim Parku Narodowym |
| Adres obiektu | Zakopane, Dolina Strążyska |
| Autorzy | 2pm architekci, architekci Michał Adamczyk, Piotr Bylka, Piotr Musiałowski, Krzysztof Nowotka |
| Współpraca autorska | architekt Tomasz Jakubowski |
| Konstrukcja | Konsystem Konstrukcje budowlane, Radosław Lorens |
| Generalny wykonawca | Budarka 1, Marek Kamiński |
| Inwestor | Tatrzański Park Narodowy |
| Powierzchnia zabudowy | 31.0 m² |
| Powierzchnia użytkowa | 15.0 m² |
| Powierzchnia całkowita | 24.0 m² |
| Kubatura | 97.0 m³ |
| Projekt | 2015 (proj. konkuroswy) |
| Data realizacji (początek) | 2018 |
| Data realizacji (koniec) | 2018 |
| Koszt inwestycji | 276 750 PLN |
Wjazd do Zakopanego przez zaśmiecony reklamami, chaotyczny krajobraz przedmieść wywołuje skrajne doznania. Kontrastują one z celem podróży, którym dla większości turystów jest majestatyczny, nieskażony pejzaż górski. Uwielbienie, jakim darzymy Tatry spotyka się z odczuciem zawodu estetycznego wywołanego przestrzenią ich podnóża. Na szczęście istnieją granice. W tym przypadku ukojenie przynoszą te, wyznaczające obszar Tatrzańskiego Parku Narodowego. Oddzielają one sacrum przyrody od profanum wytworów człowieka. W przejściach między tymi światami stoją bramy. Pełnią one ważną rolę i podejmują trudne wyzwanie, z jednej strony muszą odpowiedzieć na potrzeby funkcjonalne, z drugiej – wpisać się w kontrastujące ze sobą przestrzenie.
i
Autorzy pawilonu wejściowego do Doliny Strążyskiej inspirowali się naturą, a skalą i materiałem nawiązali do dawnych szałasów i spichlerzy sytuowanych u wylotu dróg na skraju lasu. Nowa forma swą surowością koresponduje z dawnym budownictwem góralskim, sprzed stylu zakopiańskiego, a barwą i kształtem prowadzi dialog z przyrodą. Architekci wprowadzili asymetrię w podziale bryły, co nadało jej dynamiki i doprawiło odrobiną tatrzańskiej ekspresji. Jej części ramują drogę, która na przecięciu z niematerialną granicą stwarza jednoznaczną przestrzeń bramy. Efekt ten podkreślają rozwiązania materiałowe i kolorystyczne. Z zewnątrz obiekt jest niemal niewidoczny. Pokryty deskami w kolorze otaczających pni wtapia się w ich strukturę, a jego kubatura gubi się w gęstwinie lasu. Rozcięcie otwiera jego wnętrze. Utrzymane w ciepłym kolorze jasnego drewna zaprasza i zachęca do zajrzenia w głąb lub przycupnięcia przed dalszą drogą. Mały niedosyt budzi jedynie rozwiązanie detali dalekie od lokalnego ciesielskiego rzemiosła. Brama stanowi interpretację dawnego budownictwa, ale również nawiązuje do natury, do głazów napotykanych w Dolinie Strążyskiej. Jakby inspirowana była rozłupanym monolitem, obnażającym odmienne, barwne wnętrze ukryte pod surową skorupą. Usytuowana na granicy prezentuje dwa oblicza. Przy wejściu do parku wyróżnia się swą prostotą i stonowaniem, natomiast wracając z górskiej wycieczki widzimy ją jako ramę tego, co na zewnątrz.
Projekt został wybrany na podstawie ogólnopolskiego konkursu. Formuła przyjęta do stworzenia bramy do parku narodowego odpowiada randze miejsca. Nieczęsto bowiem zdarza się, aby oprawa skarbów przyrody była należnie traktowana. Zazwyczaj estetyka takich form jest lekceważona i pomijana, realizowane są w pośpiechu, a o wyborze projektu decyduje najniższa cena dokumentacji i zastosowanych materiałów. Można by mnożyć przykłady najpiękniejszych krajobrazów Polski, które wyposażone zostały w substandardowe obiekty małej architektury. Szczęśliwie w tej sytuacji pawilon wejściowy do parku został potraktowany z właściwą uwagą. Działanie to nawiązuje do światowych tendencji znanych z krajów skandynawskich, tras alpejskich czy niedalekich terenów Czech i Słowacji, gdzie obiekt w krajobrazie projektowany jest z największą starannością. Dość przywołać platformy widokowe na drogach w Norwegii i Szwecji, parking leśny według koncepcji Jensen & Skodvin w Liasanden czy akacjową wieżę widokową na Výhonie autorstwa Pavla Jury. Co więcej gospodarze zadbali o jednolity wyraz estetyczny w szerszej skali, zakładając realizację wielu bram, będących wariantami tego projektu. Kolejna pojawi się wkrótce w Palenicy Białczańskiej. Oprócz samych obiektów wejściowych w Dolinie Strążyskiej uporządkowano również tablice informacyjne, mostki, przejścia i ławki. Te wydawałoby się drobne elementy, które w mieście stanowią jedynie dodatek, na tle przyrody stają się znaczącymi formami. Przemyślane, uporządkowane i dyskretne podkreślają rangę miejsca oraz nadają ton zachowaniu użytkowników. Jak mawiał wielki miłośnik Tatr, artysta i wizjoner prof. Włodzimierz Gruszczyński: Nie ma architektury małej i wielkiej, jest tylko architektura dobra lub zła. I ta dobra, w każdej skali, powinna towarzyszyć najpiękniejszym zakątkom naszego kraju.
i
Założenia autorskie Pawilony wejściowe do Tatrzańskiego Parku Narodowego to obiekty w pobliżu parkingów i przystanków, gdzie rozpoczynają się górskie wędrówki. Znajdują się tam m.in. kasy, punkty informacyjne i sprzedaży wydawnictw, ciągi komunikacyjne, miejsca odpoczynku i toalety. Istniejące, kilkunastoletnie budynki, niespełniające wymogów obsługi ruchu turystycznego, zbudowano w nawiązaniu do stylu zakopiańskiego. Wszystkie przeznaczone są do modernizacji. Realizacja w Dolinie Strążyskiej jest pierwszą pilotażową, wykonaną na podstawie koncepcji, która zwyciężyła w konkursie zorganizowanym w 2015 roku przez Tatrzański Park Narodowy. Punktem wyjścia dla zespołu projektowego była konstrukcja koliby. Aby uniknąć bezpośrednich nawiązań historycznych, bryła szałasu została mocno zgeometryzowana. Pokrycie dachu i trzech ścian wykonano ze srebrzystoszarego drewna. Czwarta ściana – ta otwierająca się na ciąg komunikacyjny – została niejako „wydrążona” w kubaturze. Zastosowana tu impregnowana deska modrzewiowa stanowi cieplejszy optycznie akcent, kontrastujący z naturalnie starzoną fakturą dachu. Projekt zakłada możliwość wariantowego rozwiązania poszczególnych wejść. W kolejnych realizacjach na bazie zaproponowanych modułów, jedno-, dwu- i czterostanowiskowych, będzie można tworzyć różne układy przestrzenne. Pawilony położone są po obu stronach wejścia do TPN, tworząc symboliczną bramę i wyznaczając granicę parku.
