Przedwojenny modernizm

Słońce miało wpadać do każdego pokoju, a za oknami - ogród z basenem. Oto kamienice przy Al. Niepodległości i Asfaltowej

2025-10-31 4:38

Architekt Jerzy Wierzbicki kilka lat przed wybuchem II wojny światowej zaprojektował dla swojego ojca na parceli przy Al. Niepodległości (kiedyś Włodarzewskiej) dwie kamienice na przeciwko siebie. Każda z nich miała gwarantować nasłonecznione mieszkania i komfortowe, tzw. kulturalne warunki do życia. Pomiędzy kamienicami urządzono minimalistyczny ogród z ogromnym basenem. Widać go do dziś.

Gołębiewski największym hotelem w Polsce

Inwestorem był znany przedsiębiorca i polityk. Architektem - syn

Historia siostrzanych kamienic przy Al. Niepodległości 157 i Asfaltowej 8 zaczyna się od Andrzeja Wierzbickiego, przedsiębiorcy, polityka i człowieka niezwykle majętnego; liberała gospodarczego, prezesa "Lewiatana", posła na Sejm z ramienia Związku Ludowo-Narodowego, ministra przemysłu i handlu w czasach II RP.

Zobacz także: Co warszawska kamienica na Mackiewicza ma wspólnego z Krakowem? Więcej niż myślicie

W ramach inwestycji nabył pustą jeszcze mokotowską działkę z myślą wybudowania tu dwóch kamienic z dwu- i trzypokojowymi mieszkaniami. Projekt budynków wykonał jego syn, architekt Jerzy Wierzbicki, który wcześniej wspomógł ojca w wyszukaniu najbardziej optymalnej przestrzeni dla tej funkcji (a przy tym takiej, "któraby umożliwiła założenie ogrodu i zapewniła dostęp słońca do wszystkich pokoi" - pisał w 1938 roku w Architekturze i Budownictwie). Niedługo później, w 1936 roku, obszerną parcelę zamknęły dwa funkcjonalistyczne domy wykończone w cegle cementowej. W 1937 roku zakończono prace wykończeniowe.

Z powodu słabego gruntu zaszła konieczność wykonania pod jednym domem pali Raymonda, pod drugim płyty żebrowej żelazobetonowej. Różne systemy fundamentowania pod 2 zbliżone do siebie domy o 4 kondygnacjach — kosztowały zupełnie to samo.

Kamienice Jerzego Wierzbickiego w Warszawie przy Al. Niepodległości

i

Autor: Cz. Olszewski / Architektura i Budownictwo (8/1938), s. 247/ Materiały prasowe

Podwyższony standard

Jerzy Wierzbicki zaprojektował wewnątrz komfortowe mieszkania i eleganckie klatki schodowe. W kamienicy przy Al. Niepodległości znalazły się mieszkania 2-pokojowe, po cztery na każdym piętrze. Na Asfaltowej zaś - po dwa mieszkania 3-pokojowe przedzielone jedną kawalerką. Każde mieszkanie z kuchnią i niewielką służbówką. Kawalerka, przeznaczona zapewne dla mniej majętnych najemców - z aneksem. Tuż przed wybuchem wojny w jednym z dwupokojowych mieszkań zamieszkał sam ich autor. Do dziś, wg informacji Grzegorza Miki, mieszka tu już następne pokolenie Wierzbickich - córka architekta.

Zobacz także: Zaprojektowali go najlepiej opłacani architekci lat 30. "Nowy dom na Nowym Świecie" był połączeniem luksusu i rozrywki

Obie kamienice wyposażono w windy i centralne ogrzewanie, a mieszkania podłączono do sieci telefonicznej i radiowej, o czym wielu w ówczesnej Warszawie mogło jedynie pomarzyć. W części mieszkań znalazły się kominki. Lokale na najwyższych piętrach dostały balkony lub niewielkie tarasy.

W mieszkaniach są wbudowane szafy na ubrania i zamykane pawlacze; kuchnie kompletnie urządzone, zaopatrzone w lodownie; łazienki całkowicie wyposażone, są wyłożone glazurą.

Klatki schodowe wykończone zostały w czarnym lastryko. Szare, matowe ściany, balustrady schodów kute, mosiężne; ze zdobieniem, choć oszczędnym. Solidne, z uchwytem drewnianym. Wszystkie drzwi wykonano z jesionu.

Kamienice Jerzego Wierzbickiego w Warszawie przy Al. Niepodległości

i

Autor: Szymon Starnawski / Grupa Murator
Kamienice Jerzego Wierzbickiego w Warszawie przy Al. Niepodległości

i

Autor: Szymon Starnawski / Grupa Murator Widok z lotu ptaka na kamienicę Jerzego Wierzbickiego przy Alei Niepodległości w Warszawie, z elewacją z cegły cementowej, płaskim dachem z kominami i świetlikami. Poniżej widać bujne korony drzew. O historii i architekturze tego miejsca przeczytasz na Architektura Murator Plus.

Ogród zdyscyplinowany

Podobnie jak kamienice, oszczędny w formie był i obszerny ogród. Wierzbicki zaprojektował w centralnym punkcie wielki podłużny 15-metrowy basen z trzema wodotryskami. Na planie krzyża odchodziły od niego cztery kanały, wzdłuż których posadzono w równych odstępach małe krzewy. Większymi obsadzono basen. Wodę doprowadzało niewielkie ujście w kształcie głowy lwa, umieszczone nad niewielką murowaną sadzawką. Wzdłuż jednego z murów ogrodzenia biegł podjazd dla samochodu.

Choć lew wciąż tu jest, basen nie działa. Z dyscypliny i równiutkiego trawnika niewiele zostało - ale może to i dobrze? Ogród porastają wysokie drzewa, bujne krzewy.

Kamienica przy Al. Niepodległości 157 przeszła już renowację elewacji oraz klatki schodowej. Nieco starsza siostra z Asfaltowej 8 wciąż czeka na remont.

Źródła: Architektura i Budownictwo (8/1938), Grzegorz Mika / Architektura publiczna i nowoczesna |Jerzy Wierzbicki cz.1 | Trzy Generacje Warszawskich Architektów [youtube / Muzeum Powstania Warszawskiego]
Podcast Architektoniczny
Grzegorz Piątek. Słuszne piękno architektury
Mediateka.pl
Sponsor podcastu:
Knauf
Architektura Murator Google News