4 Freedoms – Muzeum w Nowym Yorku, czyli dyskurs na temat wolności słowa

4 Freedoms, muzeum zlokalizowane na Roosevelt Island w Nowym Yorku, stanowi opowieść o czterech wartościach będących fundamentem kształtowania się społeczeństwa amerykańskiego. Projekt tworzy narrację o stopniowym upadku jednej z nich, wolności słowa, korzystając z języka architektury dekonstruktywizmu.

4 Freedoms zlokalizowane zostało na wyspie Roosevelt Island w Nowym Yorku i stanowi bezpośrednią odpowiedź dla istniejącego tam 4 Freedoms Park autorstwa Louisa Kahna. Założenie parkowe w subtelny, lecz pełny teatralnej narracji sposób opowiada zarówno o Franklinie D. Roosevelt, ale też o głoszonych przez niego 4 wolnościach będących podstawą amerykańskiego społeczeństwa.

Będące efektem pracy dyplomowej muzeum zlokalizowane zostało w sąsiedztwie parku wchodząc z nim w bezpośrednią dyskusję. Poddaje ono w wątpliwość aktualność oryginalnych założeń 4 wolności i sugeruje upadek jednej z nich.

Żeby zrozumieć projekt należy wpierw zrozumieć oryginalne wolności głoszone przez Franklina Roosevelta, które symbolicznie przedstawiane były jako 4 prostokąty w pierwowzorze flagi United Nations. Zostały one sformułowane w następujący sposób:

•    Wolność wyznania i wielbienia Boga na swój własny sposób
•    Wolność do posiadania – stabilność oraz spokój ekonomiczny dla każdego społeczeństwa.
•    Wolność od strachu – redukcja uzbrojenia wszystkich krajów na świecie do momentu, aż żaden z nich nie będzie w stanie podjąć zbrojnej akcji przeciwko drugiemu.
•    Wolność słowa i wolnej wypowiedzi

Wartości te stanowią syntezę, ale też rozszerzenie amerykańskiej konstytucji, która do dziś stanowi bazę amerykańskiego systemu wartości. Projektowane muzeum stawia jednak tezę, że mimo iż trzy pierwsze z wymienionych wartości przetrwały próbę czasu ostatnia z nich powoli zanika na trzech płaszczyznach: w wymiarze prawnym, wymiarze medialnym i wymiarze społecznym. Zdaniem autora efektem ubocznych starań społecznych, prawnych oraz medialnych jest stopniowe zanikanie wolności wypowiedzi, która pozwalała by na potencjalne kwestionowanie negatywnych zmian systemu.

Wyrazem powyższych przemyśleń stał się projekt muzeum 4 Freedoms. Opowiada on historię o 4 wolnościach reprezentowanych przez 4 prostopadłościenne wieże z których 3 pod wpływem czasu dostosowały się do nowych porządków (Symboliczne pochylenie i dopasowanie układu założenia do budowanych na wyspie budynków kampusu uczelnianego). Ostatnia z wolności zawaliła się, pozostawiając ogromne wyżłobienia w sylwetach pozostałych wież. Ostateczny kształt bryły jest efektem optymalizacji ewolucyjnej generative design pod kątem powierzchni oraz widoków na sylwetę Nowego Yorku.


Muzeum funkcjonalnie jest ogromną spiralą, w której użytkownik prowadzony jest kolejno przez 3 „wolności” doświadczając ich poprzez zróżnicowaną atmosferę tworzoną poprzez grę światła oraz bryły. Droga prowadzi na taras widokowy a następnie sprowadza użytkownika do punktu początkowego wędrówki – Tarasów powstałych w pustce po wolności słowa, które kadrują widok na sylwetę Nowego Yorku i dając nadzieję na lepszą przyszłość. W „fundamentach” poszczególnych wolności znajduje się muzeum mające na celu edukację w zakresie architektury Louisa Kahna, 4 wolnościach i przygotowujące do doświadczenia oryginalnego założenia architekta – Parku 4 wolności.


4 Freedoms jest przede wszystkim opowieścią o wartościach z natury subiektywnych które jednak próbują być ubrane w ramy prawa i społecznych standardów i przez to – zmieniają się lub upadają z biegiem czasu. Ubrany w gramatykę architektury dekonstruktywistycznej projekt ma na celu wzbudzić refleksję nad pojęciem wolności słowa i stawia bardzo proste pytanie: Gdzie leży granica, której nie powinniśmy przekroczyć i na którym etapie prowadzi ona do zachwiania równowagi społecznej.

Praca zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie „Architektura Betonowa 2019” na najlepszy dyplom roku organizowany przez Politechnikę Krakowską.