Spis treści
i
Koncepcja
Nowa biblioteka publiczna powstaje na niewielkiej działce przy ul. Kłosowej w Choszczówce na warszawskiej Białołęce w kontekście zabudowy jednorodzinnej. W dwukondygnacyjnym budynku o powierzchni ok. 670 m2 zaplanowano wypożyczalnię książek dla dorosłych i dzieci oraz sale wielofunkcyjną i multimedialną przeznaczone na zajęcia edukacyjne, wydarzenia kulturalne oraz spotkania lokalnych organizacji społecznych. W obiekcie będzie też przestrzeń, którą można wykorzystać do pracy zdalnej lub nieformalnego spotkania, a także część biurowa dla pracowników bibliotek dzielnicy. Do nowego budynku przeniesiony zostanie księgozbiór z biblioteki przy ul. Raciborskiej, którą trzeba było zamknąć z powodu złego stanu technicznego.
Decyzje projektowe w zakresie formy, wyboru technologii realizacji oraz zastosowanych materiałów wynikały z założeń dotyczących ograniczenia zużycia energii, oraz obniżenia śladu węglowego obiektu. Jednocześnie naszym celem było stworzenie przestrzeni przyjaznej i inspirującej dla użytkowników, zachęcającej do korzystania z biblioteki oraz jej otoczenia w elastyczny i różnorodny sposób.
Obiekt ma bardzo zwartą prostopadłościenną bryłę, w której jedynym akcentem jest znajdujące się w podcieniu wejście. Przestrzeń wewnątrz dzieli się na dwie strefy – zlokalizowane od południa wypożyczalnie i sale do zajęć oraz od północy pokoje biurowe, pomieszczenia pomocnicze i techniczne.
i
Konstrukcja
Budynek zaprojektowany został w technologii mieszanej, głównie z drewnianych elementów prefabrykowanych oraz – w przypadku klatki schodowej i szybu windy – prefabrykatów żelbetowych. Elementami konstrukcyjnymi wykonywanymi na miejscu były płyta fundamentowa oraz ściana oddzielenia przeciwpożarowego zlokalizowana przy granicy z sąsiednią działką. Konstrukcję główną budynku stanowią słupy i belki z drewna klejonego, ściany wykonano jako szkieletowe drewniane z wypełnieniem wełną drzewną. Obiekt realizowany jest w technologii prefabrykatu płaskiego (panelowej), czyli na budowę dostarczane są ściany i stropy, a nie jak w technologii modułowej elementy stanowiące całe pomieszczenia. O ile to drugie rozwiązanie pozwala na dostarczenie gotowych, nawet wykończonych modułów pomieszczeń, o tyle w przypadku biblioteki, po montażu prefabrykatów, prace wykończeniowe przeprowadzono na miejscu.
Rozwiązania proekologiczne
Nie tylko konstrukcja, ale także elewacja zaprojektowana została jako drewniana. Okładzina zewnętrzna oraz stolarka wykonana jest z drewna sosnowego, w przypadku desek poddanego obróbce termicznej w celu zwiększenia ich trwałości. Wewnątrz budynku przewidziano naturalne oraz możliwe do odzyskania materiały wykończeniowe. Elementy konstrukcyjne z drewna klejonego będą widoczne. Bez wykończenia pozostaną też żelbetowe ściany i biegi klatki schodowej. Również w zakresie instalacji wdrożyliśmy rozwiązania mające na celu obniżenie zużycia energii, zmniejszenie śladu węglowego oraz ograniczenie zużycia wody – obiekt ogrzewany będzie pompą ciepła zasilającą ogrzewanie podłogowe i wyposażony w panele fotowoltaiczne. Deszczówka z dachu ma być odprowadzana do zbiornika na wodę do podlewania zieleni oraz na teren do ogrodów deszczowych.
Wyzwania a realizacja
Zarówno na etapie projektowym, jak i w trakcie realizacji pojawiły się wyzwania, które wynikały z wyboru technologii, lokalizacji obiektu, ale także z uwarunkowań terminowych. Cały proces projektowania oraz realizacji wraz z oddaniem obiektu do użytkowania zaplanowany był na niespełna rok, co przy mało rozpowszechnionej technologii, a w konsekwencji braku standardowych rozwiązań, oraz przy jej specyfice wymagającej dużej szczegółowości projektu już w pierwszej fazie realizacji, stanowiło duże wyzwanie. Przed rozpoczęciem produkcji prefabrykatów konieczne było zakończenie koordynacji nie tylko elementów konstrukcyjnych z instalacjami, lecz także dokładne ustalenie lokalizacji widocznego osprzętu instalacyjnego, np. gniazd, łączników, oraz prowadzenia instalacji w ścianach. To istotne, ponieważ wprowadzenie modyfikacji na budowie sprawia dużo trudności.
Złożonym zagadnieniem jest także koordynacja instalacji z elementami konstrukcyjnymi. W odróżnieniu od technologii żelbetowej, gdzie przy standardowych rozpiętościach nie ma konieczności stosowania podciągów, w konstrukcji drewnianej stropy opierają się na belkach. W przypadku przewidzianych w bibliotece rozpiętości wynoszących ok. 7,5 m wysokość belek sięga aż 80 cm. Powoduje to duże utrudnienia w rozprowadzeniu instalacji, szczególnie gdy konstrukcja – a tak założyliśmy w budynku biblioteki – ma pozostać widoczna. W przypadku instalacji przechodzących przez belki konieczna była dokładna koordynacja rozmieszczenia otworów z projektantem konstrukcji oraz ich lokalizacja w ściśle określonych strefach w celu zapewnienia wymaganej nośności belek bez powiększania ich gabarytów. Wszystkie otwory wykonywane są w fabryce, dlatego na budowie nie ma już możliwości wprowadzania zmian.
Kolejnym zagadnieniem wynikającym z koncepcji pozostawienia widocznych słupów i belek drewnianych była konieczność rozwiązania połączeń elementów budowlanych. Przykładem może być montaż ścianek przeszklonych między elementami drewnianymi. Tu konstrukcja, mimo że zrealizowana zgodnie z normą, ma odchyłki, które znacznie utrudniają estetyczne zamocowanie ścianek, gdy nie ma miejsca na maskowanie mocowań. Precyzja, do której przyzwyczajeni są wykonawcy, okazuje się niewystarczająca w obiekcie tak wymagającym pod względem rozwiązań detali.
i
Problemem, z którym ze względu na wielkość i dostęp do działki musiał zmierzyć się wykonawca, a w szczególności podwykonawca prefabrykatów żelbetowych, było dostarczenie elementów oraz ich montaż. O ile te drewniane wykonywane były oddzielnie dla każdej z kondygnacji, o tyle żelbetowe zostały zaprojektowane jako dzielone tylko w pionie, więc wysokość dostarczanych ścian wynosiła ponad 7 m. Ponieważ działka dostępna jest z niewielkiej uliczki w zabudowie jednorodzinnej, mimo wcześniejszego sprawdzenia promieni skrętu i możliwości dowozu elementów na plac budowy w rzeczywistości zadanie to okazało się bardzo utrudnione. Ze względu na dostęp tylko z jednej strony, znajdujące się bardzo blisko budynku drzewa oraz małą odległość od sąsiednich działek także operowanie elementami przy montażu przysporzyło wykonawcy dużo trudności. Wybór systemu prefabrykowanego, ustalenie sposobu podziału elementów oraz zaplanowanie ich dostawy i montażu są więc dla tej technologii istotne.
Przy zastosowaniu prefabrykacji drewnianej wyzwaniem dla wykonawcy jest także zabezpieczenie dostarczanych modułów przed zamoknięciem. Wszystkie przywożone części musiały być chronione na czas transportu i składowania. Także w trakcie montażu, ze względu na opady, należało wykonać tymczasowe zabezpieczenia przeciwwodne stropu i dachu oraz ochronić już zamontowane fragmenty ścian.
Realizacja zbliża się do końca, możemy więc już podsumować przebieg procesu projektowania i budowy. Istotnymi różnicami, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze technologii prefabrykowanej, są dłuższy czas trwania etapu projektowego i konieczność uwzględnienia już wtedy, nie tylko przebiegu głównych instalacji, lecz także koordynowania elementów wynikających z projektu wnętrz. Dla wykonawców realizacja obiektu, w którym konstrukcja ma pozostać widoczna bez możliwości ukrycia połączeń między elementami, stanowi duże wyzwanie. To wszystko wymaga zrozumienia projektu przez kadrę zarządzającą na budowie oraz dokładnego nadzoru nad wykonywanymi pracami. Realizacja budynku w konstrukcji drewnianej sprawia jednak dużą satysfakcję i liczymy na to, że powstający obiekt będzie cieszył się sympatią użytkowników.
i
