Modernizm w Gminnej Ewidencji Zabytków. Nowe warszawskie wpisy

i

Autor: Archiwum Architektury Bazar Różyckiego w Warszawie; fot. Tomasz Żylski

Modernizm w Gminnej Ewidencji Zabytków. Nowe warszawskie wpisy

2019-10-18 22:07

Dom Handlowy Merkury, pawilon kina Tęcza i robotnicze osiedle na Podskarbińskiej znalazły się w Gminnej Ewidencji Zabytków. W sumie Stołeczny Konserwator Zbytków powiększył zasób GEZ o 89 pozycji.

Niektóre z wpisów mają charakter porządkowy i są tylko dopracowaniem już istniejących kart, ale kilkadziesiąt pozycji to zupełnie nowe zabytki. Najbardziej mnie cieszą Dom Handlowy Merkury z zachowanymi częściowo mozaikami, modernistyczny pawilon kina Tęcza, czy choćby bazar Różyckiego, który dotąd podlegał ochronie wyłącznie na podstawie wpisów do rejestru zabytków ulic Targowej i Brzeskiej – mówi Michał Krasucki, dyrektor Biura Stołecznego Konserwatora zabytków. Ujęcie obiektu w GEZ daje mu podstawową ochronę prawną. Nakłada obowiązek uzgadniania z urzędem konserwatorskim decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji czyi decyzji o warunkach zabudowy. Potencjalny inwestor musi także uzgadniać rozbudowę lub rozbiórkę z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. W gminnej ewidencji prowadzonej przez Biuro Stołecznego Konserwatora od 2012 roku znajduje się blisko 12 tys. pozycji. Tym razem warszawscy miłośnicy nieco „młodszych” modernistycznych zabytków mogą być zadowoleni szczególnie z trzech wpisów. Jeden z nich dotyczy Spółdzielczego Domu Handlowego Merkury przy ul. Słowackiego 16/18 na Żoliborzu, zaprojektowanego przez Jacka Nowickiego i oddanego do użytku w 1964 roku. Oprócz sklepów mieścił biura spółdzielni spożywców i kawiarnię. W środku nadal można oglądać częściowo zachowane PRL-owskie mozaiki autorstwa Krzysztofa i Juliana Henniszów. Również na Żoliborzu, przy ulicy Suzina 6, znajduje się modernistyczny pawilon kina Tęcza. „Zrośnięty” jest z zabytkową kotłownią przedwojennego osiedla Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. To miejsce ważne dla historii Żoliborza i całej stolicy – to tu swój eksperymentalny teatr projektował Szymon Syrkus, a w 1944 roku na ulicy przed budynkiem rozległy się pierwsze strzały poprzedzające Powstanie Warszawskie. Po 1989 roku działał w tym miejscu awangardowy teatr Akademia Ruchu. Sama kotłownia powstała w latach 1928-1929 według projektu architekta Brunona Zborowskiego, natomiast jej przekształcenie i stworzenie kinoteatru datuje się na lata 1932-1934. Około 1960 roku dobudowana została nowa część mieszcząca salę kinową. Trzeci obiekt, którego obecność w GEZ, zainteresuje miłośników modernizmu mieści się na Pradze Południe. Osiedle Towarzystwa Osiedli Robotniczych (TOR) przy ulicy Podskarbińskiej na Grochowie powstało w 1938 roku według projektu Lucyny Nowak-Markowicz, Natalii Hiszpańskiej, Mirosława Szabuniewicza i Romana Piotrowskiego. Funkcjonalistyczny zespół mieszkalny był drugim projektem TOR realizowanym w Warszawie (po osiedlu na Woli), mieszczącym tanie, subsydiowane przez państwo mieszkania. Całe założenie z wewnętrznymi uliczkami, zieleńcami, galeriami-suszarniami i architektonicznymi detalami z cegły nadal można oglądać na Grochowie. Cała nowa lista GEZ tutaj.

Modernizm w Gminnej Ewidencji Zabytków. Nowe warszawskie wpisy

i

Autor: Archiwum Architektury Dom Handlowy Merkury przy ul. Słowackiego 16/18 w Warszawie, fot. Adrian Grycuk/Creative Commons