Architektura MuratorWydarzeniaOskar i Zofia Hansenowie w Muzeum nad Wisłą

Oskar i Zofia Hansenowie w Muzeum nad Wisłą

Po Barcelonie, Porto i New Haven przyszedł czas na Warszawę - zwieńczeniem międzynarodowego tournée wystawy prezentującej twórczość Oskara i Zofii Hansenów będzie ekspozycja w stołecznym Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Pokazane zostaną różne aspekty teorii Formy Otwartej, która była osią działalności architektonicznej, artystycznej i pedagogicznej pary projektantów.

Oskar i Zofia Hansenowie w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
Oskar i Zofia Hansenowie. Dzięki uprzejmości Fundacji Zofii i Oskara Hansen

Teoria Formy Otwartej, ogłoszona przez Oskara Hansena (1922-2005) podczas Międzynarodowego Kongresu Architektury Nowoczesnej CIAM w Otterlo w 1959 roku, zakładała otwarcie architektury na współtworzenie jej przez jej użytkowników. Przeciwstawiając się strukturom, które definiował jako Formę Zamkniętą – do końca zaprojektowanym, nie pozostawiającym żadnego marginesu dla kreatywności ich użytkowników i stanowiących raczej pomnik wystawiony ich twórcom niż komfortową przestrzeń do życia – Hansen proponował radykalną zmianę sposobu myślenia o roli architekta. Miała ona polegać przede wszystkim na tworzeniu „tła dla zdarzeń”, passepartout dla codziennego życia. Architektura miała za zadanie eksponować ludzi i bogactwo ich codziennej aktywności w przestrzeni. Skupiona na procesie, wydobywaniu podmiotowości i tworzeniu ram dla indywidualnej ekspresji, stawała się narzędziem, które mogło być używane i przekształcane przez jej użytkowników, i które łatwo dostosowywało się do ich zmiennych potrzeb.

Koncepcję Formy Otwartej Hansen rozwijał w projektach różnej skali: od projektów wystawienniczych, tymczasowych pawilonów i osiedli mieszkaniowych, po Linearny System Ciągły, projekt liniowych miast rozciągających się przez całe terytorium Polski, od morza do Tatr. Współautorką wielu z tych projektów, w szczególności zrealizowanych osiedli mieszkaniowych, była jego żona, Zofia Garlińska-Hansen (1924-2013). Architektka związana z Warszawską Spółdzielnią Mieszkaniową zwykle pozostawała w cieniu męża, jej udział w tworzeniu Formy Otwartej był jednak przez Oskara Hansena stale podkreślany.

Wystawa pokazuje różne obszary i skale twórczej działalności, w których Forma Otwarta znalazła zastosowanie. Tło zdarzeń skupia się na projektach wystaw i pawilonów wystawienniczych, które ze względu na swój efemeryczny charakter stanowiły idealne pole do teoretycznych eksperymentów. Polityka skali koncentruje się na projektach urbanistycznych Oskara Hansena, pokazując ich społeczno-polityczny wymiar. Jednostka w zbiorowości przybliża realizacje osiedli mieszkaniowych Hansenów w Warszawie i Lublinie, prezentując ich mniej znane, często niezachowane detale. Architektura jako instrument skupia się na projektach budynków użyteczności publicznej – muzeum, galerii, teatru, studia nagraniowego – których kształt miał być determinowany przez użytkowników. Aktywny negatyw pokazuje przestrzenie prywatne Hansenów i związaną z nimi koncepcję rzeźbiarskiego przedstawienia wnętrza architektonicznego. Anty-pomnik opowiada o czasoprzestrzennym projekcie pomnika „Droga” upamiętniającego ofiary obozu Auschwitz-Birkenau – zespołowej pracy, która stała się rzeźbiarskim odzwierciedleniem Formy Otwartej. W poszczególne części wystawy wplecione są przykłady zadań z pracowni Oskara Hansena na Wydziale Rzeźby warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Hansen uczył na warszawskiej Akademii przez 30 lat, promując założenia Formy Otwartej wśród swoich studentów.

Do założeń Formy Otwartej nawiązuje również architektura wystawy przygotowana przez grupę projektową Centrala. W swoich formach przywołuje skojarzenia z projektami wystawienniczymi Oskara Hansena, a nielinearna narracja i możliwość swobodnego wyboru ścieżki zwiedzania sprawia, że samo zwiedzanie ekspozycji staje się doświadczeniem w duchu Formy Otwartej.

Wystawa w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie to czwarta odsłona ekspozycji przygotowanej przez Soledad Gutiérrez, Aleksandrę Kędziorek i Łukasza Rondudę, wyprodukowanej przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Museu d'Art Contemporani de Barcelona. Wystawa była prezentowana w MACBA w Barcelonie (2014), Muzeum Serralves w Porto (2015) i Yale School of Architecture w New Haven, USA (2016). Warszawska odsłona jest zwieńczeniem międzynarodowego tournée wystawy.

Wystawa posiada własną stronę internetową: hansen.artmuseum.pl

Oskar i Zofia Hansenowie. Forma Otwarta
15 września – 29 października 2017
Muzeum nad Wisłą Wybrzeże Kościuszkowskie 22
wstęp wolny

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie W czerwcu rozpoczęły się prace budowlane przed Pałacem Kultury i Nauki. Powstaje planowana od kilkunastu lat siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, która na stałe zmieni kształt centralnej części miasta. W tym numerze wypowiedzi osób odpowiedzialnych za realizację obiektu: architekta Thomasa Phifera, dyrektor instytucji Joanny Mytkowskiej, a także Mikołaja Mundzika, zastępcy dyrektor ds. inwestycji, kuratora Tomasza Fudali, Marleny Happach, dyrektor BAiPP m.st. Warszawy i Zygmunta Borawskiego, współautora koncepcji zagospodarowania placu Centralnego.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej z pozwoleniem na budowę Pierwsza duża inwestycja na Placu Defilad staje się rzeczywistością. Miasto Warszawa ogłosiło dzisiaj przetarg na budowę nowego budynku MSN-u.
Przestrzeń jak w przyszłej siedzibie – o projekcie Muzeum nad Wisłą Marcin Kwietowicz Zaprojektowany przez Adolfa Krischanitza pawilon to z jednej strony manifest pragmatyzmu, z drugiej, budynek nie jest pozbawiony wyrafinowania – plan przypomina geometryczną łamigłówkę, gdzie połowę powierzchni zajmuje sala ekspozycyjna, połowę rozlokowane symetrycznie funkcje pomocnicze. W tak przemyślanej strukturze projektant wnętrz ma niewiele do roboty, jeśli tylko potrafi poskromić własne ego. Można powiedzieć, że udało się to połowicznie – pisze autor projektu wnętrz Marcin Kwietowicz.
Radykalizm architektonicznego recyklingu – o Muzeum nad Wisłą Grzegorz Stiasny Obiekt był pierwotnie usytuowany w Berlinie. Działał przez dwa lata, po czym został rozmontowany i zmagazynowany. W Warszawie mamy więc dzieło architektonicznego recyklingu. Niech ten fakt nie przesłania nam jednak radykalizmu i intelektualnego konceptu tej architektury. Ustawiona nad Wisłą minimalistyczna skrzynia stoi w artystycznej i estetycznej opozycji do otaczających ją wyszukanych dzieł polskiej architektury współczesnej: Biblioteki Uniwersyteckiej, Centrum Nauki Kopernik i eleganckich apartamentowców – pisze Grzegorz Stiasny.
Otwarta struktura – o projekcie Muzeum nad Wisłą Szymon Kalata Nasza koncepcja uwzględniała między innymi zagospodarowanie terenu wokół budynku, które miało odnosić się do otwartego charakteru warszawskiego Muzeum Sztuki Nowoczesnej. W otoczeniu pawilonu powstała więc otwarta struktura złożona z drewnianych podestów, które można wykorzystywać w zależności od zmieniających się potrzeb – pisze współautor obiektu Szymon Kalata.
Skromny monumentalizm – o Muzeum nad Wisłą Joanna Mytkowska Pomysł Adolfa Krischanitza na budynek tymczasowej galerii był doskonale prosty: umieścić monumentalną salę ekspozycyjną pomiędzy dwiema buforowymi strefami – z jednej strony kawiarni, z drugiej księgarni, by ośmielać i zachęcać do wejścia głębiej zwykłych przechodniów, ludzi spacerujących nabrzeżem rzeki. Oryginalnie była to Szprewa, bo oczywiście budynek najpierw stał w Berlinie, ale idealnie wpisuje się w kontekst nowego życia bulwarów wiślanych w Warszawie – pisze dyrektor Muzeum Joanna Mytkowska.