Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy najlepszym obiektem publicznym stolicy

Bujnowski Architekci

Piotr Prus

2023-06-15 14:13

Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy według konkursowego projektu pracowni Bujnowski Architekci to najlepszy obiekt użyteczności publicznej stolicy. Tak zdecydowało jury Nagrody Architektonicznej Prezydenta Warszawy 2023. Przestrzeń ma przywracać pamięć o zamordowanych i poległych w czasie powstania.

Nazwa obiektu	Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy
Adres obiektu	Warszawa, róg ulic Wolskiej i Sowińskiego
Autorzy	Bujnowski Architekci
Generalny wykonawca	MTM Budownictwo i PBO Śląsk
Inwestor	Urząd m.st. Warszawy
Powierzchnia użytkowa	600 m²
Data realizacji (początek)	2021
Data realizacji (koniec)	2022
Koszt inwestycji	23 000 000 zł

Izba Pamięci: od pomysłu do realizacji

Cmentarz Powstańców Warszawy uznawany jest za największą wojenną nekropolię w Europie. Spoczywa tu ponad 100 tys. osób, których szczątki ekshumowano z terenu całego miasta. Projekt założenia w 1946 roku opracowali Romuald Gutt i Alina Scholtz. W ubiegłym roku uzupełniono je o Izbę Pamięci. Projekt budynku wyłoniono w konkursie architektonicznym z 2015 roku. Zwyciężyła koncepcja pracowni Bujnowski Architekci. Autorzy zaproponowali prostą, monolityczna bryłę, nad którą unosi się dach wsparty na słupach ukrytych po wewnętrznej stronie. Pawilon powstał dzięki staraniom Wandy Traczyk-Stawskiej, uczestniczki sierpniowego zrywu z 1944 roku, i Społecznego Komitetu ds. Cmentarza Powstańców Warszawy.

Ta Izba Pamięci ma wołać: nigdy więcej wojny. My, kobiety, mamy obowiązek pilnować tego, żeby nasze dzieci nie ginęły – mówiła Wanda Traczyk-Stawska podczas uroczystości otwarcia pawilonu w październiku 2022 roku. Spójrzcie, jaki piękny jest świat! On zginie przez wojny. Dlatego wołam do opinii publicznej na całym świecie: zróbcie wszystko, żeby nie było III wojny światowej. Pomóżcie Ukrainie! – apelowała.

Najlepsza architektura użyteczności publicznej

Powierzchnia użytkowa Izby Pamięci wynosi blisko 600 m². W środku znajdują się dwie wystawy: stała, przedstawiającą losy Cmentarza Powstańców Warszawy od 1945 roku do współczesności, oraz czasowa, na której prezentowana jest mapa ukazująca z lotu ptaka skalę zniszczenia miasta. Mapa jest podstawą instalacji, na której zaznaczone zostały poświadczone w źródłach historycznych miejsca egzekucji i tymczasowych grobów ludności cywilnej i powstańców. W przyszłości znajdzie się tu też multimedialna instalacja autorstwa Krzysztofa Wodiczki oparta na wielogodzinnych rozmowach z osobami, które przeżyły powstanie.

W pobliżu pawilonu powstał Mur Pamięci, na którym znajduje się 93 240 mosiężnych tabliczek z nazwiskami 62 tys. zidentyfikowanych osób pochowanych w nekropolii. Na pozostałych, pustych, sukcesywnie dopisywane będą kolejne. Każdy może wesprzeć proces identyfikacji ofiar i uzupełniania brakujących nazwisk. Więcej informacji na stronie: izbapamieci.muzeumwarszawy.pl.

Budynek zwyciężył właśnie w kategorii Architektura użyteczności publicznej w konkursie o Nagrodę Architektoniczną Prezydenta Warszawy 2023. Jakość wykonawstwa, ręcznie ubijany w warstwach beton o piaskowanej nawierzchni, indywidualnie zaprojektowany detal stanowią o wyjątkowości tej realizacji – podkreślało jury. Szczególne podziękowania kieruję do Pani Wandy Traczyk-Stawskiej, to dzięki jej determinacji powstała Izba Pamięci – mówił podczas gali wręczenia nagród 14 czerwca prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski.

Izba Pamięci filią Muzeum Warszawy

Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy decyzją Rady Miasta stała się oddziałem Muzeum Warszawy. Rolą tego miejsca jest, żeby wołać nie tylko o pokój, ale również o myślenie, o odpowiedzialne postawy, o solidarność, o tolerancje i dialog. Nie byłoby II wojny światowej gdyby nie źle rozumiany interes narodowy. Nie byłoby 150 tysięcy ofiar powstania warszawskiego, gdyby nie brak tolerancji dla inności, gdyby nie brak poszanowania dla różnorodności. Nie trzeba by budować takich pomników, gdybyśmy zawsze i wszędzie pamiętali czym jest człowieczeństwo i gdybyśmy zawsze zachowywali trzeźwość osądu – zwraca uwagę Karolina Ziębińska-Lewandowska, dyrektorka Muzeum Warszawy. Budowa Izby Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy rozpoczęła się w lipcu 2021 roku. Nadzór nad realizacją sprawował Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta, a wykonawcą robót było konsorcjum firm MTM Budownictwo i PBO Śląsk. Inwestycja kosztowała 23 mln zł.