Położony w odległości około 20 km od Bielska-Białej Ustroń to znane śląskie uzdrowiskowo. W latach 60-tych, czasie największego rozkwitu miejscowości Wojewódzka Rada Narodowa w Katowicach zatwierdziła plan budowy dzielnicy Zawodzie, która okazała się jedną z największych inwestycji służby zdrowia w PRL-u. W przeciągu kilku lat powstał zespół budynków uznawanych dziś za jeden z najciekawszych przykładów powojennego modernizmu w Polsce.
Projekt z 1966 roku opracowali Henryk Buszko, Aleksander Franta i Tadeusz Szewczyk. W skład kompleksu weszło sanatorium z miejscami dla 800 osób oraz 25 domów leczniczo-rehabilitacyjnych o charakterystycznym kształcie przypominającym piramidy. Całość uzupełniły funkcje usługowe – pijalnia wód, sala widowiskowo-kinowa, sale ekspozycyjne oraz sklepy, lokale gastronomiczne. Do dyspozycji kuracjuszy oddano park sportowy z basenami i boiskami oraz obszar rekreacyjny obejmujący łąki i zbocza góry Równicy.
Kompozycja przestrzenna dzielnicy polega na tym, że wieloplanowy układ „zlepiających się” obiektów centralnych o formach zgeometryzowanych (sanatorium, zakład przyrodoleczniczy, zespół usługowy) przeciwstawiony jest rozciągniętemu układowi domów rehabilitacyjnych o formach robiących wrażenie luźno rzuconych „skał”, leżących wśród lasów i zboczy gór – pisano w „Architekturze” nr 8/9 z 1972 roku.
Charakterystyczny kształt swobodnie rozrzuconych w krajobrazie budynków wypoczynkowych sprawił, że Zawodzie stało się symbolem Ustronia i elementem tworzącym jego tożsamość, o czym najlepiej świadczy fakt, że przez długi czas białe „piramidy” widniały w herbie miasta.
Ich odcinające się ostro na tle górskiego krajobrazu białe elewacje nie wszystkim się podobają. Zawodzie przez jednych uznawane jest za arogancki gest projektantów wobec pejzażu. Dla innych to z kolei ikoniczne dzieło światowej architektury – zespół włączono do albumu 20th Century World Architecture, który ukazał się nakładem wydawnictwa Phaidon.
Film „Uzdrowisko. Architektura Zawodzia” opowiada o niezwykłej wizji architektoniczno-urbanistycznej twórców kompleksu – Henryka Buszki, Aleksandra Franty i Tadeusza Szewczyka. Jej zobrazowaniu służą wypowiedzi twórców tej inwestycji, wywiady z architektami i badaczami, wśród których znaleźli się m.in. Przemo Łukasik i Irma Kozina. Film ukazuje też słynne założenie w relacji do jego bezpośredniego otoczenia, przyrody i górskiego krajobrazu.
Architektura jest tworem opartym o geometrię, jest tworem ludzkim, operuje konkretem i prostymi liniami, ale ściśle się wiąże w tych bryłach z pejzażem, ze szczytami, to jest jedność natury i architektury – mówi Aleksander Franta.
Prapremiera filmu odbędzie się 14 czerwca godz. 17.30 w Muzeum Śląskim w Katowicach (tylko za zaproszeniami). W ramach wydarzenia Aleksander Franta otrzyma Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, przyznany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dwa dni później (16 czerwca) o godzinie 19:00 odbędzie się otwarta dla wszystkich zainteresowanych premiera w Amfiteatrze w Ustroniu.
W filmie udział biorą: dr inż. Aleksander Franta - architekt, współautor kompleksu Zawodzie inż. Jerzy Dzierżewicz - głowny inspektor nadzoru budowlanego prof. dr hab. Irma Kozina - historyk sztuki Przemo Łukasik - architekt, Medusa Group Robert Konieczny - architekt, KWK Promes Piotr Mazik - historyk sztuki, przewodnik wysokogórski, Fundacja Zakopiańczycy w Poszukiwaniu Tożsamości Wiktor Naturski - Prezes Stowarzyszenia Edukatorów Leśnych
Reżyseria: Ewa Trzcionka Zdjęcia: Roman Kałuża-Wierzchosławski, Kamil Śliwka Montaż: Kamil Śliwka Producent: Mateusz Bielesz / Gromada Górali na Śląsku Cieszyńskim Producent wykonawczy: Kamil Śliwka www.vimeo.com/kamilsliwka Światło / Dźwięk: Piotr Gburek Fotosy: Mariusz Gruszka Ujęcia Lotnicze: Kamil Śliwka, Jakub Pacut Grafika / napisy: Bartłomiej Witkowski Ilustracja: Marcin Wolski
Mecenat: Miasto Ustroń Sponsorzy: Uzdrowisko Ustroń, Fakro Patronat honorowy: Muzeum Śląskie w Katowicach, Rektor Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, Izba Architektów RP, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Burmistrz Miasta Ustroń, Starosta Powiatu Cieszyńskiego Patronat medialny: Design Alive, Architektura Murator, Dziennik Zachodni Partnerzy: Dwór Skibówki, Kosta, Karczma Wrzos
