Zasady przyznawania Nagrody Unii Europejskiej im. Miesa van der Rohe dla architektury współczesnej
Nagroda Unii Europejskiej im. Miesa van der Rohe dla architektury współczesnej przyznawana jest co dwa lata tym obiektom, które wyrażają nowy sposób myślenia o architekturze, są innowacyjne pod względem idei, formy lub też konstrukcji czy technologii. Jak wygląda proces wyłaniania zwycięzcy opisuje Tomasz Żylski.
Z okazji przypadającej w 1986 roku setnej rocznicy urodzin Ludwiga Miesa van der Rohe władze Barcelony postanowiły odtworzyć słynny pawilon jego autorstwa zaprojektowany na wystawę światową w 1929 roku. W tym celu powołały fundację imienia architekta, która zajęła się zbieraniem potrzebnej dokumentacji. Prace nad rekonstrukcją prowadzili hiszpańscy projektanci Cristian Cirici, Fernando Ramos i Ignasi de Solà-Morales. Obiekt stanął w swej pierwotnej lokalizacji – na terenie parku na wzgórzu Monjuïc w południowo-zachodniej części miasta. Dziś jest nie tylko siedzibą fundacji, ale też miejscem rożnego typu wydarzeń kulturalnych i biznesowych. W rok po otwarciu go dla publiczności wybitny kataloński filozof, wykładowca estetyki, a wówczas także poseł do Parlamentu Europejskiego Xavier Rubert de Ventós zaproponował w Strasburgu ustanowienie specjalnego wyróżnienia dla najlepszych realizacji architektonicznych na naszym kontynencie.
Nagrodę im. Miesa van der Rohe powołano oficjalnie 28 kwietnia 1987 roku wspólną umową pomiędzy Parlamentem Europejskim, Komisją Europejską i fundacją. Postanowiono, że będzie ona przyznawana co dwa lata tym obiektom, które wyrażają nowy sposób myślenia o architekturze, są innowacyjne pod względem idei, formy lub też konstrukcji czy technologii. W 2001 roku wprowadzono dodatkowe wyróżnienie – dla najlepiej zapowiadających się młodych architektów. Od tego momentu Mies van der Rohe Award stała się też oficjalną nagrodą Unii Europejskiej w dziedzinie architektury.
Nominacje w każdej z dwóch kategorii zgłaszają powołani przez fundację niezależni eksperci z wszystkich państw Starego Kontynentu, organizacje zawodowe skupione w Radzie Architektów Europy (ACE) i kilka stowarzyszeń spoza UE oraz komitet doradczy złożony z przedstawicieli rożnego typu instytucji naukowych i muzealnych, w tym m.in. instytutu Berlagego czy Centrum Architektury w Wiedniu. Wyboru laureatów dokonuje jury, w skład którego wchodzą zapraszani przez radę fundacji europejscy specjaliści. Pierwszym sędzią reprezentującym Polskę w tej grupie była w tym roku Ewa P. Porębska, redaktor naczelna miesięcznika „A-m”.
Proces wyłaniania zwycięzców przebiega dwuetapowo. Podczas pierwszego posiedzenia spośród kilkuset nadesłanych propozycji do konkursu zostaje zakwalifikowanych zwykle kilkadziesiąt (to tzw. lista skrócona), a dopiero spośród nich wybiera się kilku finalistów. Następnie jurorzy odbywają architektoniczną wycieczkę, oglądając obiekty na żywo. W trakcie drugiego spotkania podejmują ostateczną decyzję o przyznaniu Grand Prix. Oprócz statuetek inspirowanych kolumnami pawilonu Miesa van der Rohe laureaci otrzymują też nagrody finansowe (w 2013 roku autorom Harpy przyznano czek na 60 tys. euro, a młodym projektantom za Red Bull Music Academy – 20 tys. euro). Wszystkie realizacje, które znajdują się na skróconej liście publikowane są następnie w specjalnym katalogu. Można je także zobaczyć na organizowanej przez fundację wystawie, która przez następne dwa lata podróżuje po całej Europie.
