Biblioteka Narodowa w Katarze

Narodowa Biblioteka Kataru mieści m.in. zbiory uniwersyteckie, wypożyczalnię dla dzieci i dorosłych oraz narodowe archiwum kultury arabskiej – łącznie ponad milion książek, publikacje cyfrowe, wydawnictwa seryjne. Zlokalizowano ją na terenie trzykilometrowej długości kampusu uniwersyteckiego, realizowanego zgodnie z koncepcją urbanistyczną Araty Isozakiego z 1995 roku, pomiędzy budynkami wydziału medycyny i służby dyplomatycznej, wśród wielu innych instytucji o zróżnicowanym charakterze – zarówno lokalnym, regionalnym, jak i międzynarodowym, w pobliżu stacji metra i linii tramwajowej. Płaski, pozbawiony charakterystycznych cech krajobraz stanowił dla projektantów swoistą tabula rasa. Bryła budynku powstała z dwóch nałożonych na siebie płaszczyzn, odgiętych w taki sposób, że tworzą zamkniętą obudowę. Przeszklone elewacje stanowią wypełnienie przestrzeni pomiędzy płaszczyznami – zapewniają dostęp światła dziennego do wnętrza i powiązania widokowe pomiędzy nową i istniejącą częścią kampusu, które rozciągają się po obu stronach gmachu biblioteki. Bryła obiektu nadwiesza się nad półotwartymi, zewnętrznymi dziedzińcami. Częściowo zagłębione, wyłożone płytami z piaskowca, stanowią scenograficzną oprawę stref wejściowych, z których użytkownicy mogą się dostać od razu do samego centrum obiektu.

Punktem ciężkości na planie biblioteki jest wewnętrzny plac miejski, będący zadaszoną przestrzenią o charakterze publicznym, której centrum stanowi wyłożone beżowym trawertynem i zagłębione na 6 m archiwum – ważny ośrodek badawczy w skali regionu. Wnętrze zostało spięte szeroką kładką umożliwiającą swobodne przemieszczanie się pomiędzy najbardziej odległymi miejscami biblioteki. Jednoprzestrzenne wnętrze biblioteki charakteryzują tarasy z regałami wypełnionymi książkami, wyraźnie widocznymi z dowolnego miejsca w budynku i jednocześnie łatwo dostępnymi. Regały są integralną częścią wnętrza – obłożono je tym samym marmurem, jaki zastosowano na posadzce, w ten sposób podkreślając rangę książek, które same w sobie stanowią element aranżacji wnętrza. Pomiędzy nimi zaprojektowano miejsca do pracy indywidualnej, spotkań i rozmów czy przeglądania katalogów. Poszczególne poziomy są ze sobą połączone schodami, rampami, windami, podnośnikami. Pofałdowana elewacja zbudowana z pakietów z giętego szkła rozprasza wpadające do środka silne światło dzienne. Równomierność naturalnego nasłonecznienia zapewnia sufit wykończony panelami aluminiowymi z refleksyjną powłoką. Parametry szkła – współczynniki przepuszczalności energii i światła, odbicia, oddawania barw – na poszczególnych elewacjach oraz w świetlikach dachowych dobrano w drodze analiz nasłonecznienia wnętrza budynku przeprowadzonych dla dnia 21 czerwca w godzinach 6.00-22.00.

System wentylacji mechanicznej wnętrza zaprojektowano z kolei w oparciu o analizy CFD, dzięki którym ustalono temperaturę i prędkość przepływu powietrza w poszczególnych obszarach. Powietrze wentylacyjne nawiewane jest przez szczeliny w cokołach regałów z książkami, a wyciągane przez wyrzutnie dachowe (gdzie osiąga temperaturę nawet 30°C). Pod względem pożarowym wnętrze podzielono na cztery strefy, w których w przypadku pożaru dym gromadzi się pod stropem. W zależności od lokalizacji usuwany jest z prędkością 140-210 m3/s urządzeniami załączanymi przez system detekcji pożaru.