Budynek P4 na Służewcu w Warszawie

Akronimiczną nazwę „P4”, przywodzącą skojarzenia raczej z określeniem współrzędnych na planszy do gry, niż faktycznym miejscem w mieście, nosi budynek biurowo-usługowo-hotelowy, położony przy ul. Postępu 4 w obrębie Służewca. Dla autorów obiektu, pracowni JEMS Architekci, ta część Warszawy stanowi znaną i ważną zarazem przestrzeń działań projektowych: realizacje biurowe ich autorstwa powstają w tym rejonie już od połowy lat 90. ubiegłego wieku („A-m” 05/97, 1/98, 03/19).

Część hotelowa i biurowa stanowią pierwszy etap docelowego założenia. Obecny układ zostanie rozbudowany w kierunku południowym jako lustrzane odbicie, tworząc podłużny dziedziniec, poszerzony na osi poprzecznej, podkreślający kierunek prowadzący do przyszłego ciągu zieleni. Zwarta 7-kondygnacyjna bryła części hotelowej współtworzy pierzeję ulicy Postępu.

Pierwotnie obiekt zaplanowano typowo dla tej części Warszawy jako biurowiec, jednak na etapie zaawansowanych prac projektowych został dostosowany do funkcji hotelowej. A poprzez formę spiętrzonej, zwielokrotnionej hali przemysłowej, odwołuje się do archetypu przestrzeni wytwarzania i produkcją, związanego z tradycją miejsca – dawną Południową Dzielnicą Przemysłową, czyli tzw. Służewcem Przemysłowym.

Trapezowe słupy i masywne podciągi definiują artykulację jednorodnie opracowanych fasad. Reliefowa i graficzna zarazem kompozycja nakładających się struktur i płaszczyzn, rytmów zdynamizowanych słupami o charakterystycznej formie, składają się na surową poetykę hali przemysłowej. Niższa 4-kondygnacyjna część biurowa, położona wewnątrz kwartału, pod względem formy może być uznana za reminiscencję poznańskiego zespołu biurowego PIXEL („A-m” 05/13), zrealizowanego dla tego samego inwestora (Garvest Real Estate). Zachodnią elewację części biurowej, tj. tę od wnętrza dziedzińca, kształtuje rytm uskokowych nadwieszeń i przesuniętych względem siebie betonowych tarcz. Elewacja wschodnia tarasowo otwiera się na zieleń, oddzielającą zespół od zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej.

Charakterystyczna dla obu części zespołu powtarzalność modułów oraz prosta i powściągliwa geometria układu przestrzennego i elewacji mają wiele wspólnego z dążeniem do ekonomizacji języka, wyrażonym w skrótowej, wyrazistej nazwie obiektu.

Aranżacja i dobór zieleni przywołują na myśl roślinność sukcesji naturalnej, wdzierającą się w dawną przemysłową przestrzeń pracy i produkcji, której charakter uwydatnia jednoznacznie postindustrialna estetyka części hotelowej. Te decyzje projektantów wzajemnie dopełniają się, tworząc narrację o nieustannych procesach i cyklach przekształceń zachodzących w strukturze miasta i w funkcjonowaniu tej części Warszawy.

W szerszej perspektywie zarówno projekt, jak i okoliczności jego powstania mogą być odczytane jako sygnał mówiący o ewolucji przestrzeni pracy i miasta jako takiego: na terenie dawnej dzielnicy przemysłowej powstaje projekt biurowca w kostiumie dawnej hali fabrycznej, który na etapie zaawansowanego projektu został dostosowany do funkcji hotelowej.

I może jest to właściwy moment, by po głębokich przekształceniach tej części Służewca, trwających od prawie 30 lat, spojrzeć jeszcze dalej wstecz? Niemal 70 lat po rozpoczęciu budowy Południowej Dzielnicy Przemysłowej (1952), projektanci sięgają po styl architektury przemysłowej, by przywołać i ujawnić wartość architektoniczną skazanego na zapomnienie, „źle urodzonego” dziedzictwa odchodzącej epoki w rozwoju miasta. Epoki, której materialne świadectwa stopniowo zanikają, pozostawiając pamięć zapisaną w nazwach ulic.

Założenia autorskie

Priorytetem było uzyskanie zespołu o wyrazistej kompozycji urbanistycznej i charakterystycznej formie architektonicznej. Budynek skonstruowany z powtarzalnych betonowych ram nawiązuje do historii Służewca Przemysłowego.

Kontrastowe zestawienie dwóch odmiennych form znajduje wspólną zasadę w strukturze konstrukcji budynku – ramach betonowych budynku wysokiego i tarczach betonowych budynku niskiego. Ich rysunek, choć różny w geometrii, tworzy wyraziste, dynamiczne rytmy przestrzeni wewnętrznej i wokół budynków. Sekwencja charakterystycznych ukośnych podpór widoczna jest również na uskokowych fasadach części niskiej i kilkupoziomowej posadzce placu. Znajduje ona kontynuację w tarasowej kompozycji fasad od strony wschodniej.

Struktura konstrukcyjna słupów, podciągów i ryflowanych stropów stanowi zasadniczy element kształtujący elewacje boczne i frontowe poszczególnych budynków. W fasadach zewnętrznych głębokość betonowej formy wzmacnia efekt transparentności i lekkości budowli.

„Brutalistyczne”, trapezoidalne słupy nadają budynkowi charakter. Dzięki formule architektonicznej, która wpisuje się w kontekst miejsca i jego historii, obiekt dostosowuje się do nowych potrzeb użytkownika, mimo zmiany funkcji. Symptomatycznym, chociaż w naszych realiach wciąż jeszcze wyjątkowym, zadaniem było zastąpienie funkcji biurowej hotelową na etapie zaawansowanego projektu.

Ważnym elementem całości założenia jest urządzenie otoczenia budynków. „Dzika” zieleń w formie wysokich traw, „nieplanowana”, „przypadkowa” pozostaje w harmonii z industrialnym, „szorstkim” charakterem założenia.

MARCIN SADOWSKI I EWA KOZIEŁ-JUROWSKA