Centrum STOS / Gdańsk

Budynek STOS, czyli Sprytnych, Transdyscyplinarnych, Opartych na wiedzy usług danych, skryty jest na zapleczu Politechniki Gdańskiej przy wrzeszczańskiej ul. Traugutta. Obiekt, który stał się siedzibą główną Trójmiejskiej Akademickiej Sieci Komputerowej (TASK) stoi za rzędem dużych drzew i wcina się w zbocze Szubienicznej Góry. Na pierwszy rzut oka dwa skrzydła biurowe przypominają typowy obiekt akademicki, tworzą ją dwa korpusy budynków biurowego i technicznego. Przyjęta stylistyka – fasady z blachy tytanowo-cynkowej z żyletkami, ceramiczne wykończenia cokołu, przeszklenia parterów – mocno kojarzą się z realizacjami modernistycznych kampusów uczelnianych. Rozrzeźbienie bryły wynika zarówno z koncepcji funkcjonalnej budynku, polegającej na podziale na części otwartą i zamkniętą, jak i skomplikowanej lokalizacji. Wybór miejsca sprawił, że projektowanie obiektu stało się dużym wyzwaniem. Lokalizacja przy ul. Traugutta nie należała do najłatwiejszych nie tylko ze względu na ukształtowanie terenu, lecz także uwarunkowania konserwatorskie. Jednym z nich była obligatoryjna oś widokowa rozcinająca teren na pół.

Kształt budynku pokazuje, jak trafnie architekci wykorzystali te ograniczenia do budowania bryły i organizacji przestrzeni. Sercem STOS-u jest jedno z najnowocześniejszych centrów danych w Europie. Obiekt wyróżnia się zastosowaniem innowacyjnych rozwiązań technicznych, takich jak systemy zasilania serwerowni prądem stałym. Budynek spełnia też wyśrubowane kryteria Tier III Instytutu Uptime. Oznacza to, że banki danych mają dostępność w zakresie 99,9% swojego czasu operacji oraz obowiązkowo muszą mieć zapewnioną redundancję systemów zasilania i chłodzenia. Układ funkcjonalny i przestrzenny zaprojektowano tak, aby zapewnić dwa odrębne ciągi technologiczne i serwisowe dla tych systemów oraz dwa niezależne źródła zasilania z sieci miejskiej. Obiekty tego typu muszą też spełniać zaostrzone wymagania bezpieczeństwa, zarówno dostępu do budynku i stref chronionych, jak i jego lokalizacji. Usytuowanie banków danych powinno być dostępne, ale też bezpieczne na wypadek nieprzewidzianych katastrof. Najbezpieczniejszym punktem jest podziemny „bunkier” – komora serwerowa ekranowana klatką Faradaya.

Dla projektanta obiekty tego typu stanowią znaczne wyzwanie, ponieważ z reguły projektuje się je tak, aby ciągi technologiczne i sprzęt techniczny były zabudowane. Najczęściej nie są to finezyjne, a raczej proste pudełkowate obiekty. Przy STOS-ie proces projektowy polegał na łączeniu skomplikowanych uwarunkowań technicznych z wymaganiami programowymi, kontekstem, dostępną działką i licznymi ograniczeniami prawnymi. Wynik tego procesu pokazuje, jak dobrze zespół Arch-Deco radzi sobie w takich okolicznościach. Dowodzi tego zarówno ukształtowanie dobrze wpasowanej, estetycznej bryły, jak i drobne smaczki projektowe we wnętrzu. Budynek nie powstałby, gdyby nie ścisła współpraca projektantów z zespołem zamawiającego, w tym kadrą TASK-u, której wymagania doprowadziły do wielu usprawnień projektowych i zastosowania nowinek technicznych. Bardzo ważne było wykorzystanie doświadczonych wykonawców. Budynek stawiała firma NDI, a kierownik budowy wcześniej zdobywał doświadczenie m.in. przy budowie Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku. Duży plus projektu stanowi jego wielofunkcyjność. Paradoksalnie jeden z najbardziej strzeżonych obiektów na kampusie jest jednocześnie jednym z bardziej otwartych na odwiedzających spoza uczelni. Zaraz obok wejścia do budynku mieści się sala edukacyjna z widokiem na komory serwerowe i wystawą sprzętu komputerowego. Będzie to miejsce odwiedzin wycieczek szkolnych, które już korzystają z programów edukacyjnych politechniki. W budynku znajdują się również nowoczesna sala konferencyjna oraz biura, które mogą być wynajmowane przez firmy chcące skorzystać z tej wyjątkowej lokalizacji. Otoczenie obiektu zostało sprawnie zaprojektowane tak, aby powiązać je z pobliskim parkiem miejskim i ukrytą atrakcją turystyczną – podziemnym zbiornikiem wodnym Stary Sobieski.

Jeden z najbardziej strzeżonych obiektów Politechniki Gdańskiej jest jednocześnie jednym z miejsc najbardziej otwartych na odwiedzających

Założenia autorskie

Zakres opracowania pracy konkursowej obejmował zaprojektowanie budynku tzw. wysokich technologii. Miał pełnić funkcję multidyscyplinarnego centrum przetwarzania danych zgodnie z najnowszymi standardami światowymi oraz zapewniać najwyższy stopień bezpieczeństwa archiwizacji zbiorów danych. Wymogiem było także dostosowanie do potrzeb związanych z realizacją dydaktyki oraz świadczenia usług sieciowych, obliczeniowych i eksperckich. Dodatkowo zadanie konkursowe stanowiło zaprojektowanie dwóch wnętrz urbanistycznych: pomiędzy gmachem głównym a nowym centrum oraz powyżej budynku, w kierunku punktu widokowego – Szubienicznej Góry. Koncepcja obiektu wraz z zagospodarowaniem terenu została podporządkowana historycznemu układowi głównej osi kompozycyjnej kampusu, gdzie znajduje się budynek główny Politechniki Gdańskiej. Nowe centrum technologiczne podzielone jest schodami, które stały się przestrzenią publiczną, łączącą teren zielony przy gmachu uczelni oraz parkowo-leśny na wzniesieniu Szubienicznej Góry, skąd rozpościera się widok na gdańską stocznię i historyczną część śródmieścia. Stworzono tam, dostępną z różnych poziomów budynku, strefę odpoczynku. Idąc schodami w dół, obie części STOS-u kadrują widok na gmach główny, nie pozostawiając wątpliwości, który z obiektów jest najważniejszy.

Bryła składa się z dwóch głównych części osadzonych na wkomponowanej w istniejącą rzeźbę terenu podstawie, w której mieści się serce budynku – pomieszczenia serwerowni z bunkrem. Tę część symbolicznie wykończono cegłą, podkreślając jej odrębność. Ze względu na podział funkcjonalny architektonicznie wyodrębniono również dwie pozostałe bryły. Część A ma lżejszy, bardziej otwarty charakter, natomiast B została zaprojektowana jako strefa chroniona, zamknięta. Intencją było, aby obiekt nie konkurował z zabudową historyczną, tylko ją uzupełniał. Świadczy o tym nie tylko jego kształt, ale również materiały nawiązujące do tych, których użyto w gmachu głównym – cegła, blacha cynkowo-tytanowej w kolorze szarym i antracytowym. Zaprojektowany budynek stanowił duże wyzwanie projektowe z uwagi na jego wyjątkowo skomplikowaną technologię związaną z funkcjonowaniem serwerowni, parkingami podziemnymi na dwóch poziomach oraz dostosowaniem do zróżnicowanej konfiguracji terenu. Zbigniew Reszka

Koncepcja obiektu wraz z zagospodarowaniem terenu została podporządkowana historycznemu układowi głównej osi kompozycyjnej kampusu

Otoczenie zostało zaprojektowane tak, aby powiązać je z pobliskim parkiem miejskim i ukrytą atrakcją turystyczną – podziemnym zbiornikiem wodnym Stary Sobieski