Centrum The Shed w Nowym Jorku

Hudson Yards, nowa wielofunkcyjna dzielnica Nowego Jorku, stała się na przestrzeni ostatnich lat inkubatorem miejskich rozwiązań w zakresie transformacji i innowacji. Projekt realizowany według masterplanu biura KPF w zachodniej części Manhattanu, nad rzeką Hudson, przewidywał budowę biur, mieszkań, sklepów i przestrzeni kulturalnych – na platformie ze stali i betonu, znajdującej się tuż nad torami kolejowymi. Na 11 ha oprócz wieżowców powstało wiele ciekawych, rozpoznawalnych obiektów architektonicznych, m.in. stanowiąca punkt widokowy wielka rzeźba Vessel stworzona przez Heatherwick Studio, a także dwa projekty biura Diller Scofidio + Renfro – modernizacja High Line (we współpracy z biurem architektury krajobrazu Field Operations i holenderskim botanikiem Pietem Oudolfem) oraz otwarta w kwietniu 2019 roku przestrzeń kulturalna The Shed. Obiekty te łączy nie tylko demokratyczny charakter inwestycji, otwierający przestrzeń publiczną dla mieszkańców oraz turystów, ale także zapoczątkowana w 2008 roku koncepcja magistratu Nowego Jorku, by udostępnić centralnie położone tereny Hudson Yards pod, wówczas bliżej nieokreślone, cele publiczne i artystyczne.

The Shed to centrum sztuki typu multi-arts. Na powierzchni ok. 18 500 m² mieści się otwarta przestrzeń wykorzystywana przez artystów z pogranicza sztuk wizualnych, performance i szeroko pojętych sztuk kreatywnych.

Z technicznego punktu widzenia obiekt wydaje się maszyną, której aranżacja zdaje się ograniczona jedynie wyobraźnią artystów. Całość inwestycji została podzielona na budynek bazowy oraz mobilny. Część bazową stanowi trzon mieszczący biura i pomieszczenia techniczne znajdujące się poniżej poziomu lobby; w pełni otwarte i bezpodporowe galerie na poziomie +2 oraz +4, wyposażone w mechanizm aranżacji dla dodatkowej widowni Teatru Griffin; niezależny akustyczny black box dla 500-osobowej widowni, a także mieszczący się na najwyższym poziomie Tisch Skylights, czyli przestrzenie próbne oraz stanowiska pracy lokalnych artystów. Przekrycie głównego budynku stanowi jednocześnie bazę techniczną mobilnego zadaszenia, będącego symbolem rozpoznawczym inwestycji.

Konstrukcja

The Shed (wiata) to inspirowana kształtem dźwigów stoczniowych ruchoma konstrukcja nośna, umożliwiająca, w zależności od potrzeb, całkowite zadaszenie lub pełne otwarcie przestrzeni publicznej – McCourt przed budynkiem bazowym. Ogromny stalowy ruszt o wysokości 37 m przesuwa się po szynach o długości 83 m. Ruchoma struktura o parametrach nośnych, typowych dla konstrukcji teatralnych, została zaprojektowana w oparciu o optymalizacje topologii stalowej konstrukcji typu diagrid, by możliwie efektywnie ją odciążyć.

Główna stalowa konstrukcja oparta jest na sześciu mobilnych podporach – wagonikach jedno- oraz dwuosiowych. Każdy z wagoników, wykonany z kutej stali, o średnicy około 2 m, przenosi obciążenia ponad 500 ton. System sterowany jest poprzez 12 silników o mocy 15 koni mechanicznych każdy. Łącznie silniki o mocy 180 koni są w stanie całkowicie zadaszyć powierzchnię placu w czasie jedynie 5 minut umożliwiając organizacje wydarzeń kulturalnych dla 1200 osób na miejscach siedzących (w tym dodatkowo ok. 300 w przestrzeni galerii) oraz ponad 2700 osób – miejsca stojące. Po kolejnych 5 minutach obiekt ponownie staje się otwartą przestrzenią publiczną w centrum Nowego Jorku. Pomimo swoich mobilnych właściwości, każda ze scen budynku stanowi niezależną akustycznie i termicznie przestrzeń, co, uwzględniając ponad 4110 m² powierzchni ścian oraz wymagania dotyczące minimalnego obciążenia, było nie lada wyzwaniem projektowym. Ostatecznie zdecydowano się zastosować poduszki ETFE (Etyleno tetrafluoroetylen) o maksymalnej rozpiętości aż 21 m. Łącznie powłokę zewnętrzną szczelnie pokrywającą konstrukcję części mobilnej tworzy 148 poduszek o zmiennej ilości powłok: 146 poduszek 3-warstwowych oraz 2 poduszki 4-warstwowe.

Podstawowym zadaniem 3-warstwowych poduszek ETFE okalających konstrukcję z czterech stron było utrzymanie optymalnego komfortu termicznego. Odpowiedzialne za to są przede wszystkim warstwy zewnętrzne, z nadrukiem odbijającym promienie słoneczne i redukującym radiacje ciepła do wewnątrz. Ilość zacienienia oraz właściwości termiczne regulowane są za pomocą systemu ciśnienia w poszczególnych przestrzeniach poduszek. System ten umożliwia utrzymanie wartości współczynnika przenikania ciepła G na poziomie 0,4, przy jednocześnie minimalnej wadze systemu w porównaniu z alternatywną szklaną powłoką. Warstwa środkowa ETFE odpowiedzialna jest za półprzezroczysty charakter przegród i ma za zadanie rozpraszanie światła z zewnątrz oraz minimalizowanie efektu zacienienia z nadruku zewnętrznej warstwy ETFE oraz sąsiednich budynków. Dwie z poduszek usytuowane w północnej części budynku odpowiedzialne są za minimalizowanie oddziaływania wiatru. Opatentowany system kontroli pozwala na zmianę kształtu oraz ciśnienia pomiędzy poszczególnymi przestrzeniami 4-warstwowych poduszek w czasie rzeczywistym.

Wyzwaniem technicznym oraz architektonicznym okazały się poduszki narożne, nigdzie wcześniej nie wykorzystywane na taką skalę. Wymagało to wielu prototypów w skali 1:1 wykonanych przez firmę Vector Foiltec, umożliwiających przetestowanie różnych form łączenia poduszek znajdujących się w zmiennych płaszczyznach.

Przestrzeń publiczna ogrzewana jest za pomocą systemu radiacyjnego, umieszczonego w posadzce placu McCourt. W zależności od warunków atmosferycznych, po zamknięciu części mobilnej szklaną fasadą, możliwe jest zastosowanie dodatkowo nagrzewnic lub klimatyzatorów w górnej części zadaszenia. Elastyczny i jednocześnie efektywny system wyłączania poszczególnych stref oraz w pełni zautomatyzowany system kontroli wydatków energetycznych umożliwił przyznanie inwestycji certyfikatu LEED silver.