Centrum usług / Opole

W 2016 roku Urząd Miasta Opola we współpracy z opolskim oddziałem SARP ogłosił konkurs architektoniczno-urbanistyczny na zaprojektowanie zespołu dwóch budynków publicznych. Kompleks miał się składać z obiektów dla Urzędu Miasta oraz administracji skarbowej. Zadanie postawione przed uczestnikami konkursu nie było łatwe, teren inwestycji znajdował się bowiem na trójkątnej „wyspie”, ograniczonej ruchliwymi ulicami oraz linią kolejową. Działki te zajmowane były kiedyś przez fabrykę części FSO, potem przez lata ruiny starych hal i zabudowań stały puste. Konkurs wygrała praca biura Heinle, Wischer und Partner Architekci.

W założeniach budynki miały stanowić początek zamierzenia inwestycyjnego organizującego nową dzielnicę o funkcji administracyjno-biznesowo-mieszkalnej. Uzasadniała to lokalizacja w śródmieściu Opola. Odcięcie arteriami komunikacyjnymi stanowiło jednak problem urbanistyczny. Projektanci zaproponowali dwie zwarte prostopadłościenne bryły z ulokowanymi pośrodku dziedzińcami.Na rysunkach i wizualizacjach konkursowych obiekty korespondowały ze sobą, proste elewacje zaopatrzono w wertykalne pasy ze szkła i barwionego betonu, które miały uatrakcyjniać architekturę budynku i chronić wnętrze przed nagrzewaniem. Czy spełniono potrzeby użytkowników i jaki efekt w odbiorze architektonicznym oraz urbanistycznym uzyskano po realizacji? Bryły rzeczywiście zgrabnie ze sobą korespondują, zaś szklano-betonowe „żyletki” na elewacjach zdobią budynek, ale wątpliwości budzi to, czy chronią wnętrze przed nagrzewaniem. Nawet jeśli przyjąć, że zastosowane ściany zewnętrzne ze szkła zespolonego (w szczególności elewacje południowe) mają najlepsze możliwe parametry izolacyjności, to czy można takie rozwiązanie uznać za ekonomiczne, zważywszy, że inwestorem jest jednostka samorządowa?

Zrealizowana forma architektoniczna zespołu budynków – mimo swojej atrakcyjności przywodzącej na myśl korporacyjne biurowce w wielkim mieście – nie do końca wykazuje cechy indywidualne, które jasno określałyby ikonę „nowego ratusza” w strukturze miasta. Jeśli chodzi o urbanistykę, budynki stworzyły początek dla nowoczesnego w wyrazie fragmentu miasta. Kolejne działki znalazły już swoich inwestorów, w dalszym ciągu jednak komunikacja jest tutaj mocno utrudniona. Problem stanowi mało czytelny wjazd na parkingi od strony ul. Plebiscytowej, który nie prowadzi interesantów do głównych wejść do budynków i nie wskazuje ich. Nie ułatwia także tej identyfikacji bardzo ujednolicona forma elewacji, gdzie o wejściu głównym informuje jedynie szklany daszek, godło i czerwone tablice. Dodatkowo przewidziano także drugie wejście do holu głównego przez patio. Wielką zaletą jest natomiast wykonanie nasadzeń roślin w obrębie dziedzińca z odpowiednim wyprzedzeniem, co dało efekt bujnej zieleni w momencie otwarcia obiektu. Budynek Urzędu Miasta udostępniono w czerwcu 2023 roku. Całość założenia urbanistycznego będzie jednak można ocenić po wybudowaniu wszystkich przewidzianych obiektów. Teraz układ sugeruje osie widokowe, które w obecnym kształcie nie mają jeszcze zagospodarowanych początków ani końców.

Realizacja Centrum Usług Publicznych pozwoliła na zgrupowanie kluczowych wydziałów obsługujących mieszkańców w jednym miejscu. Do tej pory rozproszone one były w różnych punktach miasta. Z zebranych informacji wynika, że inwestor jest bardzo zadowolony z obiektu, podkreśla wysoki poziom komfortu pracy urzędników. Zastanawia jednak tak duża liczba stanowisk do obsługi klientów w przestrzeniach na parterze. Dużym plusem jest zastosowanie materiałów o wysokich walorach akustycznych oraz utrzymanie stonowanej kolorystyki wnętrz. Niezwykle ważną sprawą w dobie oszczędności energetycznych jest też takie zarządzanie budynkiem biurowym o wielkiej kubaturze, aby jego funkcjonowanie było jak najbardziej ekonomiczne. Według autorów budynek został zaprojektowany i zrealizowany zgodnie z założeniami systemu certyfikacji LEED. Czy inwestor uzyskał już taki certyfikat, na razie nie wiadomo.

Budynki dały początek nowoczesnemu w wyrazie fragmentowi miasta. Sąsiednie działki znalazły już swoich inwestorów

Założenia autorskie

Centrum Usług Publicznych tworzy początek dla większej koncepcji urbanistycznej. Podstawowe założenia do kształtowania zabudowy wynikały z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Śródmieście Via, którym objęty jest teren opracowania. W planie nakreślono przebieg obowiązujących i nieprzekraczalnych linii zabudowy oraz jej wysokość, a także wskazano lokalizację akcentów architektonicznych. Główną ideą projektu było ukształtowanie kompleksu zabudowy jako kompozycji dwóch czytelnych i zwartych kubatur, będących w ścisłej relacji przestrzennej oraz funkcjonalnej. Zaproponowane formy są wynikiem analizy kontekstu i powiązań z bezpośrednim oraz dalszym otoczeniem, przy uwzględnieniu zdefiniowanych przez inwestora zależności poszczególnych stref funkcjonalnych.

Zewnętrzne krawędzie domykają kompleks prostokreślnym obrysem. Jego centralny punkt zdefiniowano na przecięciu osi budynku północ-południe i planowanego ciągu pieszego, tworząc wielofunkcyjną przestrzeń publiczną, w formie odkrytego pasażu pieszego. To miejsce komunikacji, spotkań, eventów plenerowych oraz rekreacji i odpoczynku, które jednocześnie stanowi atrakcyjną strefę wejściową do obu budynków. Wewnętrzne dziedzińce kwartałów zagospodarowano zielenią oraz przestrzenią rekreacyjną. Budynki kompleksu charakteryzują się prostym wyrazem architektonicznym. Elewację tworzy rytmiczna kompozycja wertykalnych elementów z betonu architektonicznego oraz szkła. Beton barwiony w masie na kolor ceglany stanowi odniesienie do klinkierowej fasady historycznego budynku Politechniki Opolskiej, którego sylwetka odbija się w szklanej, trójwymiarowej powłoce. Prostotę formy i powściągliwość detalu zostały przełamane wprowadzeniem do statycznej kompozycji dynamicznych skosów. Dominantę przestrzenną stanowi przewyższenie kubatury przylegającej do pasażu. Anna Stryszewska-Słońska

Statyczną kompozycję budynków, wyrażoną w prostocie formy i powściągliwości detalu, przełamało wprowadzenie na elewacji szklano-betonowych żyletek