Co się wydarzyło

Warszawska nagroda architektoniczna

Już po raz szósty stolica wybrała najlepsze realizacje i wydarzenia architektoniczne minionego roku. Na konkurs o Nagrodę Architektoniczną Prezydenta Warszawy 2020 wpłynęło łącznie 100 zgłoszeń. Po wielu spotkaniach i wizytach studyjnych w terenie 10-osobowe jury, w którym znalazła się m.in. redaktor naczelna „A-m” Ewa P. Porębska, wyłoniło najpierw 18 finalistów, a następnie laureatów. Nagrody przyznano w sześciu kategoriach głównych oraz dwóch specjalnych: za rozwiązania proekologiczne i rozwiązania zapewniające dostępność. Pandemia wywróciła wszystko do góry nogami. Musimy na nowo przemyśleć planowanie miast, projektowanie osiedli, organizowanie pracy. Zmienia się także Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy. Oceniamy nie tylko wygląd budynków, ich funkcjonalność czy dopasowanie do istniejącej zabudowy. Sprawdzamy też dostępność, czy z nowych inwestycji bezpiecznie i wygodnie mogą korzystać osoby, które mają problem z poruszaniem się, słabiej widzą lub słyszą. Taki audyt sporządzają eksperci z miejskiego Wydziału Dostępności wraz z Donatą Kończyk, pełnomocnik prezydenta ds. dostępności. Z OW SARP wypracowujemy standardy ekologiczne. Nasza nagroda propaguje rozwiązania odpowiedzialne klimatycznie i zrównoważone – pisze w katalogu podsumowującym tegoroczną edycję architekt miasta Marlena Happach, jurorka konkursu.

Główną nagrodę w kategorii architektura użyteczności publicznej, nagrodę mieszkańców oraz Grand Prix zdobył żłobek publiczny nr 67 w Warszawie projektu xystudio (inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa). Jak uzasadniali sędziowie, choć plan miejscowy dopuszczał zabudowę dwukondygnacyjną, architekci zdecydowali się na obiekt parterowy. Uzyskano formę kameralną, wpisaną w otaczający las, zapewniono także łatwą dostępność do placu zabaw, który jest widoczny ze wszystkich sal. Jury, nagradzając tę realizację, doceniło wiele indywidualnych rozwiązań dostosowujących obiekt do potrzeb dzieci, jak niskie okna dające im poczucie bezpieczeństwa i możliwość wglądu do łazienki. Na podkreślenie zasługuje ekonomiczny, a zarazem twórczy sposób myślenia, dzięki czemu ograniczono zaplecze na rzecz lepszych przestrzeni dla dzieci. W kategorii architektura komercyjna zwyciężył kompleks P4 z hotelem Vienna House (autorzy: JEMS Architekci, inwestor: Garvest Real Estate). To pomnikowa realizacja z prefabrykatów żelbetowych, która przetrwa próbę czasu. Zachwyca jakość projektu i klasa wykonawstwa. Budynek został nagrodzony za udaną próbę powiązania funkcji hotelowej i biurowej przy zachowaniu dużej elastyczności w dostosowywaniu się do zmiennych wymagań rynku – czytamy w uzasadnieniu.

W kategorii architektura mieszkaniowa nagrodzono osiedle Mickiewicza II (autorzy: HRA Architekci, Urbandesign.pl, inwestor: Skanska Residential Development). To świetny przykład, jak można zaprojektować duże osiedle, które stanowi część miasta i sprzyja budowaniu dobrego sąsiedztwa. Osiedle uwzględnia potrzeby i ograniczenia różnych grup wiekowych. Na uwagę zasługuje otwarty charakter całego zespołu. (...) Jury doceniło również pomysł urządzenia na parterze jednego z budynków świetlicy lokalnej dla mieszkańców, która służy spotkaniom sąsiedzkim. W kategorii nowe życie budynków zwyciężyła modernizacja Warszawskiego Szpitala dla Dzieci przy ul. Mikołaja Kopernika (autorzy: Chmielewski Skała Architekci, inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa). Nagrodę przyznano za modelowo przeprowadzoną renowację, konserwację i modernizację zabytkowego gmachu. W mistrzowski sposób dostosowano go do wymogów nowoczesnego szpitala dla dzieci – uzasadniali sędziowie. Warszawski Szpital dla Dzieci zdobył też nagrodę za rozwiązania zapewniające dostępność, szczególnie osobom o ograniczonej mobilności lub percepcji.

Czytaj też: Warszawa z drona: nowy fotoplan stolicy |

Za najlepszą realizację w kategorii projektowanie przestrzeni publicznej sędziowie uznali EKOpark w Ursusie (autorzy: ABIES – Architektura Krajobrazu, LS-Project, inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa). W uzasadnieniu czytamy: inwestycję nagrodzono za wzorowe zagospodarowanie terenów, które były zdegradowane, porośnięte samosiejkami i zaśmiecone. Udało się je przekształcić w atrakcyjny teren zieleni. Każda jego część ma nieco inny charakter, całość tworzy atrakcyjną przestrzeń publiczną. Autorzy pamiętali o zbiornikach retencyjnych i idei gospodarki cyrkularnej. Wykorzystali gruz, który po skruszeniu posłużył jako podbudowa ścieżek parkowych. Panele fotowoltaiczne zasilają latarnie. Place zabaw i obiekty małej architektury są wykonane z materiałów, które mogą być wykorzystane ponownie po ich przetworzeniu. EKOpark w Ursusie zdobył tym samym główną nagrodę także za rozwiązania proekologiczne. W kategorii wydarzenie architektoniczne nagrodzono książkę Archipelag CIAM. Listy Heleny Syrkus (autorki: Aleksandra Kędziorek, Katarzyna Uchowicz, Maja Wirkus, wydawca: NIAiU). Nagrodzona książka wypełnia istotną lukę w piśmiennictwie poświęconym polskiej i europejskiej architekturze. Przedstawia losy polskiej inteligentki uwikłanej w totalitaryzmy, inspiruje do rozważań na temat roli kobiet w architekturze, a także znaczenia sieci towarzyskich i zawodowych dla przepływu idei. To publikacja niewątpliwie warszawska, lecz o międzynarodowym rozmachu, która będzie inspirować czytelników i badaczy – uzasadniało jury. (tż)

Czytaj też: Cykl Mój ulubiony budynek – wybór 17 architektów |

Przyszłość architektury według Street Cloud

Street Cloud to internetowa mikrotelewizja kolektywu antyRAMA, popularyzująca tematykę interdyscyplinarnej kultury miejskiej. Celem przedsięwzięcia jest zrozumienie procesów zachodzących we współczesnych miastach. Rozmowy o najnowszych innowacjach miejskich, planowaniu przestrzennym, sztuce w przestrzeni publicznej oraz zjawiskach w kulturze odbywają się w każdy wtorek i czwartek (www.facebook.com/antyrama, www.youtube.com/c/antyrama, https://patronite.pl/antyrama). Obok zestaw zagadnień, które zostały podjęte ostatnio w ramach cyklu Miastoranek i podsumowujące wnioski. (red)

Współczesne miasta powinny być już dawno podwieszone w chmurach, moglibyśmy latać podniebnymi taksówkami, a ludzi zastąpiłyby roboty. Tak się jednak ciągle nie dzieje. W jakim miejscu jesteśmy? Gdzie powinniśmy zmierzać? – te pytania zadaje sobie wielu projektantów. Możemy natomiast być pewni, że wpajane przez lata modernistyczne idee straciły na aktualności.

Użytkownicy Dominika Zielińska z biura architektonicznego WORKPLACE specjalizującego się w tworzeniu środowiska pracy, uznaje projektowanie „rozumiejące” potrzeby człowieka za podstawę zmiany w myśleniu o przyszłości architektury. Trzeba zaczynać od zbadania tematu. Każdy z nas jest inny i ma inne potrzeby. Bardzo trudno jest znaleźć rozwiązania pasujące wszystkim i je uśrednić. Jak coś jest dla wszystkich, to najczęściej dla nikogo. (...) Przestrzeń, żeby mogła odpowiadać na potrzeby niezdefiniowanej przyszłości, powinna być maksymalnie elastycznie zaprojektowana – mówiła architektka. To wciąż podejście nowe, ponieważ, projektując, architekci wciąż pozostają w pętli estetyki, funkcjonalności, kontekstu. Mało jest miejsca na słuchanie i rozumienie społecznych potrzeb. Nie mówiąc o całym ekosystemie, jakim jest środowisko naturalne.

Architektura feministyczna Myślenie o przyszłości wymaga zdefiniowania na nowo czym jest architektura i jak powstaje. Takie podejście prezentuje Anna Molenda, kuratorka i krytyczka architektury. Architekturę powinniśmy traktować jako formę opieki, która zapewnia nam schronienie. Obecnie jednak musimy popatrzeć nie tylko na efekt końcowy, ale też na to jak ona powstaje, włączając w to m.in. warunki pracy i pochodzenie materiałów budowlanych, to jak zostały pozyskane, jaki wpływ mają na środowisko oraz przez jakie społeczności są wytworzone – podkreślała. Każdy z nas powinien zacząć traktować architekturę jako proces, który nie skończy się w przeciągu lat projektowania. Trzeba zadawać sobie pytania o długoterminową perspektywę. To jeden ze sposobów okiełznania przyszłości.

Ekoestetyka Projektantka Ewa Trzcionka przekonuje, że nie możemy myśleć tylko o sobie, czyli gatunku ludzkim jako najważniejszej formie rozwoju. Światem wciąż rządzi natura. Pokazała to m.in. pandemia SARS-CoV-2, która ustawiła człowieka na równi z innymi formami życia na Ziemi. To nie my ludzie stworzyliśmy ludzi, stworzyła nas przyroda. To ona rządzi i ustala reguły. Próbujemy oczywiście, rozwijając technologię i medycynę, manipulować naszym życiem. Sekretem jest pamiętanie o tym, że jako ludzie nie jesteśmy wytworem cywilizacji – mówiła. Jako architekci musimy zacząć zastanawiać się, co jest moralne z punktu widzenia ekoetyki. Stawiając opór, edukując i przekonując, jesteśmy w stanie zapanować chociaż trochę nad przyszłością i wiedzieć, że przetrwamy – my jako ludzie, my jako zwierzęta i my jako natura. Łukasz Harat

Lider Dostępności 2020

Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji oraz Towarzystwo Urbanistów Polskich już po raz piąty doceniły obiekty i przestrzenie publiczne najlepiej dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Kapituła, złożona ze specjalistów z dziedziny projektowania uniwersalnego oraz osób zgłoszonych przez kancelarię Prezydenta RP, przyznała nagrody i wyróżnienia w 7 kategoriach. Nagrodę za całokształt twórczości uwzględniającej zasady projektowania uniwersalnego otrzymała pracownia xystudio. Warszawskie biuro wyróżniono za tworzenie architektury, która w centrum stawia człowieka i jego potrzeby.

Grand Prix zdobyło Muzeum Narodowe w Krakowie za konsekwentne działania na rzecz dostosowania do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami kolejnych oddziałów placówki, będących trudnymi do adaptacji przestrzeniami historycznymi. W kategorii duży obiekt użyteczności publicznej przyznano dwie równorzędne nagrody: Bramie Poznania (proj. AD ARTIS Emerla Wojda) oraz Europejskiemu Centrum Muzyki w Lusławicach (proj. DDJM Biuro Architektoniczne). Jury doceniło w obu przypadkach nie tylko rozwiązania architektoniczne, ale też działania zarządców obiektów, takie jak szkolenia personelu z obsługi osób z niepełnosprawnościami czy budowanie dla nich specjalnej oferty edukacyjnej.

Dwie nagrody wręczono także w kategorii obiekt usług lokalnych. Otrzymały je: pływająca baza nurkowa na jeziorze Płocie w Pile, jedyne tego typu miejsce na świecie zapewniające pełne bezpieczeństwo nurkowania osobom praktycznie z każdym rodzajem niepełnosprawności, oraz wielokrotnie nagradzany dom dla bezdomnych w Jankowicach autorstwa wspomnianego już xystudio. W kategorii obiekt biurowo-handlowy doceniono biurowiec Malta House w Poznaniu (proj. Pentagram Architekci), a w kategorii obiekt zabytkowy Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie (proj. Biuro Projektów Lewicki, Łatak oraz ART FM). Mapa Liderów Dostępności 2016-2020 pokazuje, że w Polsce jest coraz mniej białych plam dostępności, a myślenie w duchu projektowania uniwersalnego nie jest przypisane do wielkich miast – podsumowała Ewa Pawłowska, prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji. Nagrody wręczył 4 grudnia Prezydent RP. Galę, ze względu na pandemię odbywającą się bez udziału publiczności, transmitowano na facebooku Kancelarii Prezydenta. (red)