Co się wydarzyło

EU Mies van der Rohe Award 2019

Jury EU Mies van der Rohe Award po raz kolejny doceniło projekt rewitalizacji wielkiej płyty. W tegorocznej edycji nagrodę otrzymała modernizacja trzech bloków socjalnych w dzielnicy Grand Parc w Bordeaux, w poprzedniej, z 2017 roku, transformacja bloku Kleiburg w Amsterdamie. Jednak w przeciwieństwie do holenderskiej inwestycji, która oferowała zupełnie nowe mieszkania zupełnie nowym użytkownikom, ta francuska polegała na modernizacji budynków z lokatorami. Do udziału w tym skomplikowanym przedsięwzięciu zaproszono m.in. pracownię Lacaton & Vassal, która na koncie miała już podobną realizację w Saint-Nazaire. Przy projekcie pracowali także architekci Frédéric Druot i Christophe Hutin oraz eksperci z uczelni inżynierskiej ENSAE ParisTech. Inwestorem była agencja mieszkalnictwa metropolii Bordeaux Aquitanis. Z uwagi na mieszkańców, jakakolwiek większa interwencja w konstrukcję budynków okazała się niemożliwa. Zdecydowano się więc na gruntowny remont infrastruktury i powiększenie przestrzeni lokali poprzez dodanie ogrodów zimowych. W pierwszym etapie modernizacji poddano trzy budynki z 530 mieszkaniami. Istniejące małe okna zastąpiono przeszklonymi, przesuwanymi drzwiami otwierającymi się na dobudowane ogrody zimowe o szerokości 3,8 m. Aby skrócić czas prowadzenia robót, do realizacji tych zewnętrznych tarasów zastosowano prefabrykowane moduły. Płyty i belki podnoszono za pomocą dźwigu, tworząc wolno stojącą konstrukcję, przypominającą rusztowanie przed budynkiem. Na tak powstałej strukturze zamocowano następnie lekką fasadę z przezroczystych, falistych płyt poliwęglanowych i szkła w aluminiowych ramach. Inwestycja obejmowała też wymianę instalacji elektrycznych i wind oraz realizację ośmiu, zupełnie nowych mieszkań na ostatniej kondygnacji. Jak wyliczyli projektanci, cena budowy metra kwadratowego wyniosła 365 euro (ok. 50 tys. euro za mieszkanie), a cała inwestycja zamknęła się w kwocie 27,2 mln euro. Powierzchnia użytkowa budynków zwiększyła się z 38 400 m² do 68 000 m², ale czynsz nie uległ zmianie. Wykorzystano w tym przypadku minimalne środki, aby osiągnąć maksymalny efekt. W czasach, gdy nowe obiekty socjalne mają coraz mniejszą powierzchnię, tutaj została ono zwiększona. To daje mieszkańcom poczucie godności – uzasadniali sędziowie. W jury zasiedli w tym roku: duńska architektka Dorte Mandrup (przewodnicząca), George Arbid, architekt, burmistrz miasta Maaser El Chouf i dyrektor Arab Center for Architecture w Bejrucie, Angelika Fitz, dyrektor Architekturzentrum Wien, Stefan Ghenciulescu, architekt i redaktor naczelny magazynu „Zeppelin”, Kamiel Klaasse, współzałożyciel NL Architects, María Langarita, współzałożycielka biura Langarita-Navarro i irlandzki dziennikarz Frank McDonald. Tradycyjnie w ramach konkursu przyznano też specjalną nagrodę dla najlepiej zapowiadającego się architekta bądź biura w Europie (Emerging Architecture Prize). W tej edycji jury wyróżniło francuską pracownię BAST za realizację niewielkiego pawilonu przyszkolnej stołówki w miejscowości Montbrun-Bocage. Budynek, o powierzchni zaledwie 200 m², powstał na zlecenie lokalnych władz w 2017 roku. Sędziowie docenili autorów za bardzo precyzyjne decyzje projektowe, dzięki czemu przy stosunkowo niewielkim budżecie udało się zrealizować obiekt niezwykły, z ogromną pokorą odnoszący się zarówno do zabudowy miejscowości, jak i naturalnego krajobrazu. Pracownia BAST została założona w Tuluzie w 2013 roku jako Bureau Architectures Sans Titre przez Laurenta Didiera (1984) i Mathieu Le Ny’ego (1983). Trzy lata później do zespołu dołączyli Louis Leger i Jean-Baptiste Friot. Wszyscy są absolwentami École nationale supérieure d'architecture de Toulouse i École d'Architecture Marne-la-Vallée, a wśród realizacji mają głównie projekty domów, wnętrz i pawilonów.

Wręczenie nagród odbyło się 7 maja w pawilonie Miesa van der Rohe w Barcelonie. Laureaci EU Mies van der Rohe Award otrzymali statuetkę wyobrażającą ten budynek oraz czek na 60 tys. euro, a zdobywcy Emerging Architecture Prize – 20 tysięcy euro. Nagroda ma jednak przede wszystkim wymiar niematerialny. Nobilitująca jest już sama obecność na tzw. krótkiej liście. Wszystkie realizacje, które się na niej znajdą, pokazywane są w specjalnym katalogu i na wystawie. W tym roku pośród 40 najlepszych obiektów Europy był tylko jeden z Polski. To Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (proj. BAAS, Grupa 5 Architekci, MAŁECCY Biuro Projektowe, „A-m” 03/2018). Do ścisłego finału, poza modernizacją bloków w Bordeaux, zakwalifikowano adaptację jednego z budynków szpitala psychiatrycznego Caritas w Melle (proj. Architecten de Vylder Vinck Taillieu), centrum kongresowe w Plasencii (proj. selgascano), Terrassenhaus z mieszkaniami dla rezydentów artystycznych w Berlinie (proj. Brandlhuber+ Emde, Burlon; Muck Petzet Architekten) oraz plac Skanderbega w Tiranie (proj. 51N4E, Anri Sala, Plant en Houtgoed, iRI). TOMASZ ŻYLSKI

Design that Educates Awards 2019

Design that Educates Awards to międzynarodowy konkurs, który wskazywać ma na edukacyjny potencjał architektury i wzornictwa. Jego celem jest popularyzowanie najlepszych realizacji i produktów, które oprócz funkcji czysto użytkowych mogą też uczyć. Pierwsza edycja przedsięwzięcia, zainicjowanego przez polskiego architekta pracującego w Niemczech Piotra Kuczię oraz Damiana i Rafała Przybyłów z gliwickiej fundacji LAKA, miała swój finał pod koniec marca w trakcie dwudniowej konferencji Architecture in Foyer zorganizowanej w campusie Solarlux w niemieckim Melle. W 15-osobowym jury znaleźli się m.in. David Basulto, założyciel i szef portalu Archdaily, Amandus Samsøe Sattler, właściciel niemieckiego biura Allmann Sattler Wappner, Matthias Hollwich, współzałożyciel portalu Architizer, Carlo Ratti, dyrektor MIT Senseable City Lab, Maria Aiolova, współzałożycielka amerykańskiego think tanku Terreform ONE, czy Tobias Wallisser z Laboratory for Visionary Architecture. Na konkurs nadeszło ponad 100 zgłoszeń z trzydziestu kilku krajów. Sędziowie oceniali prace w trzech kategoriach: Architecture, Product Design i Universal Design. Ceremonia wręczenia nagród odbyła się pierwszego dnia konferencji. W kategorii Architecture zwyciężyło centrum nauki Futurium w Berlinie projektu pracowni Richter Musikowski Architekten. Budynek mieszczący interaktywną wystawę na temat przyszłości i innowacyjne laboratorium, w którym można testować najnowsze rozwiązania i prototypy z różnych dziedzin, sam w sobie stał się narzędziem edukacyjnym. Jest przy tym obiektem o niemal zerowym zużyciu energii. Architektura Futurium jest przejrzysta i nowoczesna. Nie próbuje interpretować przyszłości, ukazuje jej treść w całej koncepcji budynku opierającej się na innowacji i znaczących elementach technicznych, które są widoczne i zrozumiałe dla zwiedzających jako wyraz zrównoważonego budownictwa – podkreślał Amandus Sattler, jeden z sędziów. W tej kategorii jury doceniło też dwie realizacje pracowni KWK Promes Roberta Koniecznego. Nagrodę specjalną zdobyło Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie („A-m” 4/2016), a honorowe wyróżnienie – budynek mieszkalny Unikato w Katowicach („A-m” 1/2019).

W kategorii Product Design zwyciężył Amerykanin Jin Young Song projektem Snap-Interlock Modular System. To prototypowe rozwiązanie umożliwiające budowę lekkich konstrukcji i ścianek działowych z pomocą niewielkich stalowych elementów. Sędziowie docenili nie tylko walory funkcjonalne systemu, ale też jego efektowną formę, inspirowaną zasadami budowy żywych organizmów. Za najlepsze rozwiązanie w kategorii Universal Design nagrodzono holenderskie Studio Roosegaarde, autorów znanej także w Polsce instalacji Smog Free Tower, wykorzystującej technologię jonizacji, która pozwala oczyścić 30 tys. metrów sześciennych powietrza na godzinę zużywając do tego mniej energii niż tradycyjny bojler. Dzięki zaangażowaniu Ambasady Królestwa Niderlandów w Polsce, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, a także ING Banku Śląskiego w ubiegłym roku 7-metrowej wysokości antysmogową wieżę przez dwa miesiące można było oglądać w krakowskim w parku Jordana.

Sędziowie przyznali też specjalną nagrodę studencką – Emerging Designer. Ich uwagę przykuł projekt Soar Smart Class autorstwa Jaewan Choi z Korei Południowej – zestaw do nauki wykorzystujący różne współczesne technologie, od rzeczywistości rozszerzonej do wirtualnej. Zwycięzca każdej z kategorii otrzymał 1500 USD, a laureat nagrody dla studentów – 500 USD. Własne wyróżnienie przyznała też firma Solarlux, strategiczny partner konkursu. Otrzymali je autorzy programu edukacyjnego Lima 3.0 z peruwiańskiego IntuyLab: Jose Cepero, Hannah Klug, Walter Soto, Giancarlo Pava. To studenckie warsztaty architektoniczne przeprowadzone w ubiegłym roku we współpracy z Instytutem Koncepcji Przestrzennych i Podstaw Projektowania Uniwersytetu w Stuttgarcie, podczas których uczestnicy szukali pomysłów na lokalne centrum sąsiedzkie w jednej z zaniedbanych dzielnic Limy. Kolejna edycja konkursu Design that Educates Awards już za rok. (RED)

Cele Zrównoważonego Rozwoju w projektowaniu

Jak długo potrwa nasze życie na Ziemi? Jakie będą jego warunki? Jak uniknąć zagrożeń, które niesie ze sobą cywilizacja? Takie pytania pojawiają się coraz częściej w debatach publicznych. Dotąd nikomu nie udało się udzielić na nie odpowiedzi, jednak nadal próbujemy. W 2015 roku ONZ przyjęła Agendę na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju zawierającą 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju i 169 zadań do zrealizowania. Do ich osiągnięcia powinni dążyć wszyscy – rządy, organizacje międzynarodowe i pozarządowe, sektory nauki i biznesu, szkoły oraz zwykli obywatele. 25 marca w warszawskim Pawilonie Architektury ZODIAK spotkali się reprezentanci dwóch krajów – Danii i Polski, aby podczas konferencji pod hasłem Sustainable Development Goals in Architecture & Urban Planning wspólnie debatować nad kwestią implementacji celów agendy do projektowania architektonicznego i planowania przestrzennego. Inicjatorem wydarzenia była Ambasada Danii w Warszawie, a pomysłodawcą i organizatorem OW SARP. Ambasada wraz z polskimi spółkami duńskich producentów materiałów budowlanych oraz firmy deweloperskie miały w tym wydarzeniu udział zarówno merytoryczny, jak i organizacyjny. W przygotowanie spotkania zaangażowały się też władze stolicy oraz Mazowiecka Okręgowa Izba Architektów. Konferencję otworzyli Ambasador Królestwa Danii Ole Egberg Mikkelsen, dyrektor Biura Infrastruktury urzędu miasta stołecznego Warszawy Leszek Drogosz oraz prezes OW SARP Maria Saloni-Sadowska. Spotkanie podzielono na dwie części – wprowadzenie do Celów Zrównoważonego Rozwoju, połączone z prezentacją przykładów duńskich i polskich projektów przyczyniających się do realizacji założeń agendy oraz warsztaty, w trakcie których starano się wypracować schematy działania możliwe do zastosowania w konkretnych przypadkach – w odniesieniu do zabudowy mieszkaniowej (grupa Housing), przestrzeni publicznej (grupa Public Space) i ekosystemu miejskiego (grupa Urban Ecosystem). Prezentacje i warsztaty rozdzielone zostały debatą. W tematykę konferencji wprowadziła zebranych Sofie Stilling z Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk Pięknych Szkoły Architektury, Designu i Konserwacji, prezentując architektoniczny przewodnik wdrażania 17 celów ONZ. Justyna Glusman, dyrektor ds. zrównoważonego rozwoju i zieleni w warszawskim urzędzie miasta, omówiła ideę zielonych miast oraz przedstawiła jak w tym kontekście plasuje się aktualnie nasza stolica. Kamil Wyszkowski z Global Compact Network Poland naświetlił ideę zrównoważonych miast z perspektywy globalnej. Na zakończenie tej części konferencji prezes Velux Polska Jacek Siwiński przedstawił wyniki badań prowadzonych przez jego firmę w ramach programu Barometr zdrowych domów. Konkretne przykłady odpowiadających zasadom agendy projektów zaprezentowały kopenhaskie pracownie Urban Power i SLA oraz warszawskie biura Grupa 5 Architekci i WXCA. Podczas części warsztatowej w każdej składającej się z dziewięciu osób grup uczestniczyli przedstawiciele środowiska architektów, administracji m.st. Warszawy oraz miejscowości podwarszawskich (Piaseczno, Milanówek i Izabelin), a także deweloperzy, producenci materiałów i aktywiści z ruchów miejskich. Podsumowanie konferencji stanowić będzie broszura informacyjna prezentująca wypracowane wnioski. WIOLETTA GĄSECKA KAROLINA CZECHOWSKA

Zmień wizję w projekt 2019

W kwietniu rozstrzygnięto siódmą edycję konkursu ROCKWOOL Zmień wizję w projekt. Odbyła się ona w rozszerzonej formule – organizator po raz pierwszy zaprosił do udziału nie tylko architektów z Polski, ale także z całej Europy Środkowo-Wschodniej. Warunkiem uczestnictwa było zastosowanie w projekcie co najmniej jednego z rozwiązań z wełny skalnej ROCKWOOL, sufitów akustycznych Rockfon lub też okładzin elewacyjnych Rockpanel. Prace oceniało jury w składzie: prof. Ewa Kuryłowicz (Kuryłowicz & Associates), Péter Reicher (GRAPHISOFT), Jaroslav Dokoupil (Atelier DoS) i Robert Konieczny (KWK Promes). Grand Prix w kategorii Budynek Nowy zdobyła Hala Stulecia KS Cracovia wraz z Centrum Sportu Osób Niepełnosprawnych w Krakowie Biura Projektów Lewicki Łatak. Sędziowie docenili spójny i konsekwentny projekt, przeprowadzony od ogólnego założenia do najdrobniejszego detalu. W kategorii Budynek Zmodernizowany nagrodzono Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach pracowni BAAS, Grupa 5 Architekci i MAŁECCY Biuro Projektowe. To obiekt dobrze wkomponowany w istniejącą tkankę, z idealną przestrzenią dla studentów. Ponadto w kategorii Budynek Nowy wyróżniono klasztor Sióstr Franciszkanek w Dobrzeniu Wielkim (PORT Józef Franczok, Marcin Kolanus), Bridge House (ArchLAB.lt) oraz The Nest – budynek biurowo-usługowy-mieszkaniowy w Warszawie (Grupa 5 Architekci), a w kategorii Budynek Zmodernizowany kampus i kaplicę Vilmos Apor Catholic College w Budapeszcie (JAHODA és PÁRICSY Építésziroda Kft), dom w Kościelisku (Piotr Kuczia) oraz dom przy alei Kasztanowej w Krakowie (Wizja sp. z o.o.). Tegoroczna edycja konkursu Zmień wizję w projekt pozwoliła nam wyróżnić obiekty, które najpełniej oddają zasady zrównoważonego budownictwa, są estetyczne i świetnie wkomponowują się w tkankę miasta – podsumowali organizatorzy. (RED)