Dworzec lokalny w Rzeszowie

Przed remontem dworzec autobusowy w Rzeszowie chował się pod wiaduktem Śląskim. Typowe wiaty zlokalizowane były między filarami, a parterowy budynek obsługi pasażerów odbiegał od wszelkich standardów, których oczekiwać można od dynamicznie rozwijającego się wojewódzkiego miasta. W efekcie przebudowy powstał piętrowy pawilon i dwie wiaty peronowe, a na placu manewrowym, który dostosowano do zmienionego systemu organizacji ruchu, wymieniono nawierzchnię. Nowy zespół obiektów wraz z przebiegającym nad dworcem wiaduktem tworzy spójną kompozycję rozłożoną po dwóch stronach żelbetowej estakady.

Cechą wyróżniającą przebudowany dworzec jest skala i konsekwencja w zastosowaniu fotowoltaiki. Rozwiązania te nie są tylko dodatkiem, mającym zapewnić niezbędne punkty we wnioskach o dofinansowanie, ale sposobem na stworzenie przemyślanych form architektonicznych. Dzięki temu dworzec produkuje energię elektryczną niezbędną do funkcjonowania oraz zasila pompy ciepła, odpowiadające za grzanie i chłodzenie budynku. Nadwyżka energii przekazywana jest do miejskiej sieci energetycznej. Pawilon obsługi pasażerów w dwóch nadziemnych kondygnacjach mieści poczekalnię, kasy oraz dyspozytornię, natomiast pod ziemią zlokalizowano zaplecze sanitarne i pomieszczenia techniczne. Bryła budynku jest prosta, a mniejsza w obrysie górna kondygnacja delikatnie nadwiesza się nad parterem od strony północnej. Wejścia do poczekalni znajdują się w całkowicie przeszklonym narożniku, co zapewnia kontakt wzrokowy oczekujących z przestrzenią dworca.

Pozostałe elewacje pokryto szkłem fotowoltaicznym, pełniącym rolę fasady wentylowanej. Okna pomieszczeń na piętrze przesłonięto poziomymi pasami żaluzji, również wyposażonymi w moduły pozwalające produkować energię elektryczną. Ułożone horyzontalnie panele słoneczne nadają budynkowi charakteru. Mają szary kolor, a ich gładkie powierzchnie delikatnie odbijają sylwety wiaduktu i wiat peronowych. Do stonowanej kolorystyki pawilonu dostosowano nawierzchnię placu dworcowego wykonaną z płomieniowanego granitu oraz grafitowo-czarne wiaty peronowe. Zadaszenia mają wspornikową stalową konstrukcję z dwuteowników, a pola między przęsłami wypełniono dymionym szkłem. Przekrycie wiat również wykonano z ogniw fotowoltaicznych, które pozwalają topić zalegający śnieg, a po zmroku zasilają efektowną iluminację.

Dworzec w Rzeszowie jest niezależny energetycznie i funkcjonuje dzięki odnawialnym źródłom energii. Służy transportowi zbiorowemu, którego rozwój jest jednym z kilku sposobów, pozwalających ograniczyć negatywny wpływ indywidualnie użytkowanych samochodów osobowych na środowisko. Mimo zmian w prawie wymuszających stosowanie rozwiązań energooszczędnych, fotowoltaika wciąż pozostaje poza zasięgiem finansowym wielu inwestorów. Sposobem na redukcję kosztów, a zarazem upowszechnienie tej techniki może być, tak jak w tym projekcie, jej harmonijna integracja z architekturą.

W projekcie znalazło się kilka rozwiązań niespotykanych w tego typu obiektach, m.in. zastosowanie na dużą skalę ogniw fotowoltaicznych – na elewacjach pawilonu oraz zadaszeniach wiat. Dzięki temu energia potrzebna do funkcjonowania budynku w całości pochodzi z odnawialnego źródła, a jej nadwyżka jest przekazywana do miejskiej sieci energetycznej

Piotr Orlewski, Ilona Górecka