Ekologiczne przedszkole w Lądku-Zdroju

Zrealizowane w ostatnim czasie obiekty przedszkolne, autorstwa takich biur jak Rysy Architekci, toprojekt, Tremend czy Franta Group, dowodzą, że polscy projektanci i władze samorządowe zaczynają dostrzegać w dzieciach wymagających użytkowników. Potwierdzeniem tej tezy, również odbiegającym od standardowej, disneyowskiej estetyki, jest ukończony w połowie roku budynek proekologicznego przedszkola w Lądku-Zdroju, projektu Dominika Góreckiego i Szczepana Dejnka. Położony w Kotlinie Kłodzkiej Lądek-Zdrój, najstarsze w Polsce uzdrowisko, słynie z leczniczych wód termalnych i doskonale odrestaurowanej, zdrojowej architektury. Przez ostatnich 40 lat nie wybudowano jednakże w tym mieście żadnego nowoczesnego budynku użyteczności publicznej. Decyzja o realizacji nowego przedszkola i żłobka zapadła ponad cztery lata temu. Obecny burmistrz Lądka, Roman Kaczmarczyk, zdecydował, że obiekt musi być oszczędny w użytkowaniu i przyjazny środowisku. To dzięki jego staraniom gmina otrzymała dofinansowanie ze środków unijnych, pokrywające niemal w 80 procentach koszty inwestycji. Architekci, wykorzystując energię z podziemnych źródeł wód geotermalnych, zaprojektowali pierwszy w Polsce pasywny budynek przedszkolny, ogrzewany zimą i chłodzony latem. Dla 180 dzieci przedszkolnych i 21 maluchów w żłobku stworzyli bezpieczny, nowoczesny i funkcjonalny obiekt, pozbawiony wszelkich barier architektonicznych.

Przedszkole usytuowane jest w środku miasta, na podłużnej działce przylegającej do czteropiętrowego bloku mieszkalnego. Zapisy w planie miejscowym, kształt i orientacja działki oraz określony program funkcjonalny stanowiły duże ograniczenie. W odpowiedzi na uwarunkowania, autorzy zaprojektowali pragmatyczny budynek, w którym próżno szukać widowiskowych zabiegów formalnych. Jego bryłę, usytuowanie względem stron świata oraz rozkład pomieszczeń ściśle podporządkowali wymaganiom domu pasywnego. Dwa nieznacznie przesunięte względem siebie prostopadłościany, przekryte dwuspadowymi dachami, ustawili na osi wschód – zachód, równolegle do znajdującego się w sąsiedztwie bloku. Od strony południowej umieścili wymagające słońca sale przedszkolne, z których przez duże przeszklenia widać ogród i niedalekie góry, od północy zaś – wejście z holem głównym, szatnię, salę wielofunkcyjną, zaplecze kuchenne i administrację. Bez wątpienia dużą zaletą budynku jest jego elastyczność funkcjonalna. Architekci połączyli przestronny hol z dużą salą, która w zależności od potrzeb jest stołówką, miejscem zabaw lub aulą. Niezależne wejście pozwala na organizowanie w niej różnych zajęć dla mieszkańców, poza godzinami działania placówki. Na uwagę zasługuje zwłaszcza sposób doświetlenia pozbawionego okien holu. Architekci zaproponowali tu nieregularnie rozmieszczone okrągłe świetliki dachowe, które zalewają przestrzeń naturalnym światłem dziennym. Po zmroku ich rolę pełnią lampy wiszące na kolorowych przewodach. Modrzewiowe drewno na ścianach, jego zapach i niezwykłe oświetlenie czynią to przestronne wnętrze przytulnym i bezpiecznym. Kolorystyka pomieszczeń nie jest agresywna i jaskrawa, jak w typowym przedszkolu.

Białe ściany i jasne drewno tworzą neutralne tło dla dziecięcej aktywności. Jedynym barwnym akcentem są jednolite wykładziny dywanowe; o innym odcieniu w każdej z sal przedszkolnych, co ma ułatwiać dzieciom orientację w przestrzeni, oraz kolorowe fugi w łazienkach, przełamujące nieskazitelną biel kafelków. Na terenie przylegającym do działki przedszkola w niedalekiej przyszłości powstać ma jeszcze wydzielony ogród warzywny i niewielki sad, w którym dzieci będą mogły poznawać uprawę roślin, na wzór Freblowskich ogródków. Na pozostałej przestrzeni zaplanowano otwarty dla wszystkich nowoczesny plac zabaw. Niezwykłość i nowatorstwo przedszkola w Lądku- Zdroju doceniła Komisja Europejska, typując je jako jedną z pięciu wzorcowych placówek tego typu na terenie całej Unii.

Założenia autorskie

Powierzając nam zaprojektowanie nowego budynku przedszkola z oddziałem żłobkowym dla 180 wychowanków, władze Gminy Lądek-Zdrój położyły szczególny nacisk na aspekt ekologiczny, wymagając, aby obiekt był oszczędny w użytkowaniu, a jednocześnie przyjazny środowisku. Dzięki występowaniu na terenie miasta źródeł wód geotermalnych, stworzyliśmy jeden z pierwszych w Polsce pasywnych budynków przedszkolnych – jest on ogrzewany zimą i chłodzony latem poprzez wykorzystanie energii z podziemnych złóż. Ze względu na podłużny kształt działki oraz uwarunkowania planistyczne, zaprojektowaliśmy dwie parterowe bryły przekryte stromymi dachami. W południowej umieściliśmy wszystkie sale dla dzieci, z bezpośrednim dostępem do ogrodu, natomiast w północnej zlokalizowaliśmy pozostałe pomieszczenia: strefę holu głównego z szatniami, salę wielofunkcyjną, zaplecze kuchenne i administracyjne. Ponieważ główna sala, na co dzień pełniąca rolę stołówki oraz miejsca gier i zabaw, ma służyć też do różnych celów społeczności lokalnej, m.in. jako miejsce do prowadzenia rehabilitacji osób niepełnosprawnych czy zajęć tanecznych, ma ona osobne wejście, otwarte poza godzinami funkcjonowania przedszkola. Od holu oddzielona jest ścianką mobilną, której zsunięcie daje możliwość stworzenia obszernej przestrzeni, pozwalającej na organizowanie większych uroczystości czy imprez. Wnętrza obiektu zostały zaprojektowane w sposób oszczędny, tak aby nie narzucać gotowych rozwiązań, a jedynie tworzyć neutralne środowisko, które z czasem zostanie zaadaptowane przez użytkowników – wypełni się zabawkami i rysunkami.

Dominik Górecki