Miesiące pandemii zmieniły wiele aspektów naszego życia, również nawyki związane z higieną. Częstsze mycie rąk stało się standardem, ale wzrosły też obawy dotyczące możliwości zakażenia się groźnym wirusem w miejscach, z których korzysta wiele osób – łazienkach i toaletach w budynkach użyteczności publicznej. Z tych względów bezpieczeństwo higieniczne stało się bardzo ważnym kryterium, jakie należy uwzględnić przy ich projektowaniu.
i
Aspekty higieniczne w projektowaniu
Łazienki publiczne muszą spełniać wiele wymagań zawartych w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, polskich normach i przepisach branżowych, związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa, funkcjonalności i trwałości. Trzeba je mianowicie zaprojektować tak, aby były ergonomiczne, dopasowane wielkością i programem funkcjonalnym do potencjalnej liczby użytkowników, a działające w nich instalacje były niezawodne, ekologiczne i energooszczędne. Ważne jest kompleksowe podejście do bezpieczeństwa higienicznego. Z jednej strony powinno się stosować nowoczesne rozwiązania instalacyjne, które zapewniają prawidłową pracę systemów zaopatrzenia w wodę zimną i ciepłą, a także kanalizacji i wentylacji, z drugiej strony – dobierać materiały wykończeniowe oraz wyposażenie ograniczające rozprzestrzenianie się bakterii i wirusów oraz umożliwiające łatwe utrzymanie czystości. Nie można też pominąć kwestii oszczędnego gospodarowania wodą i energią. Ze względów higienicznych bardzo ważne jest zapobieganie tworzeniu się zastojów wody, w których szybko mogą rozwijać się bakterie legionella. Idealne warunki do ich namnażania panują w rozległych instalacjach ciepłej wody użytkowej, w których występują miejsca nieużytkowane (co jest spowodowane brakiem przepływu wody). Przy projektowaniu instalacji konieczne jest zapewnienie cyrkulacji, a także przestrzeganie parametrów projektowych określających maksymalną temperaturę wody wypływającej z baterii przy jednoczesnej możliwości przegrzewania do 70°C całego systemu. Trzeba również wyeliminować możliwość wtórnego zakażenia wody, na przykład spowodowanego przepływami zwrotnymi. W przypadku kanalizacji zaplanowanie zamknięć wodnych na odpływach każdego z urządzeń sanitarnych, a także prawidłowej wentylacji pionów (wyprowadzenie wywiewki kanalizacyjnej ponad ostatnią kondygnację budynku) sprawią, że nieprzyjemne zapachy nie będą przedostawały się z kanalizacji do pomieszczeń i nie pogorszą jakości powietrza w budynku.
i
Technologie bezdotykowe
W celu zachowania podwyższonego standardu higienicznego warto ograniczyć konieczność bezpośredniego kontaktu użytkowników z elementami wyposażenia. Niezastąpione w tym są urządzenia bezdotykowe – przede wszystkim baterie, ale też systemy spłukiwania WC i pisuarów. Elektroniczne systemy sterowania w większości baterii bezdotykowych działają z wykorzystaniem czujnika podczerwieni umieszczonego na korpusie baterii lub końcu wylewki. Zbliżenie rąk do baterii bezdotykowej powoduje, że po chwili wypływa z niej woda. Wyłączy się ona po określonym czasie lub gdy nie wykryje ruchu. Szybkie i precyzyjne wykrywanie ruchu rąk użytkownika sprzyja nie tylko zachowaniu higieny, ale też oszczędzaniu wody. Wiele baterii bezdotykowych wyposażonych jest w ograniczniki strumienia oraz napowietrzacze, pozwalające na zminimalizowanie zużycia wody podczas jednokrotnego mycia rąk. Do wyboru są baterie z wbudowanym mieszaczem (wtedy podłącza się do nich zimną i ciepłą wodę) albo zasilane z zewnętrznego mieszacza (dopływa do nich woda wcześniej zmieszana – systemy cyrkulacyjne). Mieszacz jest dostępny jedynie dla osób z obsługi budynku, które mogą ustawiać temperaturę w określonym przez producenta urządzenia zakresie, na przykład 30-70ºC. Wbudowany termostat zapewnia stabilną temperaturę wody, bez względu na jej wahania w instalacji. Pełni też rolę zabezpieczającą przed oparzeniem. Wyższy standard higieny w bateriach bezdotykowych gwarantują dodatkowe funkcje. Automatyczne płukanie zapobiega stagnacji wody w instalacji i można zaprogramować zarówno jego częstotliwość, na przykład po 24, 48 lub 72 godzinach po ostatnim użyciu baterii, jak i czas – na przykład woda wypływa przez 60 lub 300 sekund. Dezynfekcja termiczna trwająca od kilku do kilkunastu minut jest monitorowana przez czujniki, dzięki czemu może być w dowolnym momencie zatrzymana, na przykład po wykryciu obecności użytkownika. Tryb czyszczenia pozwala na dezaktywację czujnika podczerwieni na czas sprzątania.
i
W niektórych modelach baterii czułość detektora podczerwieni oraz czas przepływu strumienia wody można programować za pomocą aplikacji w smartfonie lub tablecie albo przy użyciu pilota, co ułatwia zarządzanie większą liczbą urządzeń. Baterie elektroniczne mogą być zasilane z akumulatorów albo podłączone do sieci elektroenergetycznej, zwykle poprzez transformator na bezpieczne napięcie 12 V. Niektóre konstrukcje umożliwiają samoładowanie – wykorzystują przepływ wody i gromadzą w akumulatorze energię do zasilania baterii bezdotykowej. Bezdotykowo mogą być też uruchamiane przyciski spłukujące WC lub pisuar. Dostępne są w wielu wersjach wykończenia powierzchni, wśród których wyróżniają się modele z matowego szkła i z LED-owym podświetleniem. Podobnie jak standardowe są dwudzielne i umożliwiają spłukiwanie mniejszą lub większą ilością wody. Można w nich ustawić zakres detekcji, czas uruchomienia i jasność wyświetlacza. W przypadku pisuarów system spłukujący może współpracować z syfonem z czujnikiem temperatury.
i
Innowacyjne rozwiązania hybrydowe
W pobliżu baterii zwykle montuje się podajnik mydła lub piany higienicznej, a także suszarkę do rąk – warto, by wszystkie te urządzenia były bezdotykowe. Można też wybrać baterie zintegrowane z automatycznym dozownikiem mydła. Ciekawym rozwiązaniem jest połączenie bezdotykowej suszarki i baterii w jednej obudowie. Podłożenie rąk pod wylewkę pozwala je umyć, a przesunięcie pod wyloty powietrza – osuszyć. Suszenie rąk trwa krótko, ponieważ powietrze wypływa intensywnym strumieniem. Wcześniej przepływa przez filtr HEPA (High Efficiency Particulate Air), jest więc oczyszczone. Dzięki dwóm funkcjom w jednym urządzeniu łazienkę łatwiej jest zaaranżować niż w przypadku oddzielnego ich montażu. Ogranicza się również rozchlapywanie wody, co sprzyja zachowaniu higieny.
i
Komfort czystości
Zachowanie higieny ułatwia zastosowanie uproszczonych form, gładkich powierzchni, a także ograniczenie liczby połączeń różnych powierzchni i fug, czyli miejsc, gdzie potencjalnie może gromadzić się brud i tworzą się warunki idealne do rozwoju bakterii i wirusów. Wiele elementów wyposażenia łazienek ma wersje o podwyższonym standardzie higienicznym. Ceramika może być pokryta szkliwem antybakteryjnym (z dodatkiem na przykład jonów srebra), które hamuje rozwój bakterii i tworzy trwałą, odporną na zanieczyszczenie powierzchnię. Specjalne powłoki nanoszone na elementy ceramiczne mogą zapewniać im idealną gładkość, co utrudnia osadzanie się brudu. Wykorzystuje się też nanotechnologię, na przykład umywalki z kompozytów można zamówić w wersji z nanocząsteczkami srebra. Uproszczone formy umywalek i misek sedesowych są nie tylko ponadczasowe, lecz także ułatwiają dbanie o czystość. Warto zwrócić uwagę na sedesy w wersjach bezkołnierzowych (zwane Rimless lub Rimfree). Brak zagłębienia (kołnierza) wokół wewnętrznej krawędzi i gładka wewnętrzna powierzchnia powodują, że nie zbierają się zanieczyszczenia, co ogranicza rozwój bakterii i wirusów. Niektóre miski sedesowe mają systemy ukrytego mocowania – ich zewnętrzna powierzchnia jest idealnie gładka, nie widać wgłębień na śruby montażowe. Ceramiczne sprzęty łazienkowe można zastąpić wykonanymi ze stali nierdzewnej. Są one higieniczne i niemal niezniszczalne.
i
Systemy modułowe
Ze względów higienicznych, funkcjonalnych i estetycznych warto stosować rozwiązania podtynkowe. Pozwalają one zabudować podłączenia instalacyjne i wykończyć na gładko powierzchnie wokół urządzeń sanitarnych. Można w ten sposób ograniczyć występowanie trudno dostępnych miejsc, gdzie gromadzą się zanieczyszczenia. Podtynkowe mogą być baterie bezdotykowe – widoczna jest tylko wylewka, która „wychodzi” bezpośrednio ze ściany. Kilka takich baterii można zamontować wzdłuż jednej wielostanowiskowej umywalki, co daje większe możliwości ciekawej aranżacji. Do montażu baterii bezdotykowych przeznaczone są specjalne stelaże. Oprócz wytrzymałej ramy, pytki podłączeniowej do zamocowania baterii i fabrycznie zamocowanych przewodów wodnych mają jeszcze szczelnie zamykany moduł (box), w którym umieszczona jest cała elektronika baterii bezdotykowej (oprócz czujnika podczerwieni), co zapewnia bezpieczeństwo i łatwy dostęp podczas serwisu. Podtynkowo montuje się też wiszące na stelażach miski ustępowe, bidety, pisuary. W przypadku sedesów zbiornik spłukujący stanowi integralną część stelaża wbudowanego w ścianę. Dzięki temu można wykończyć powierzchnię od podłogi do samego sufitu jako gładką płaszczyznę, co w połączeniu z zawieszoną nad podłogą ceramiką ułatwia dostęp do strefy wokół sanitariatów i utrzymanie czystości. W ogólnodostępnych łazienkach sprawdzą się nie tylko pojedyncze stelaże instalacyjne, lecz także całe systemy modułowe. To samonośne konstrukcje, które można konfigurować na wiele sposobów, dopasowując do wymagań konkretnego pomieszczenia. Zapewniają one stabilność i wytrzymałość zamontowanego na nich wyposażenia sanitarnego.
i
i
Urządzenia bezdotykowe zapewniają wysoki standard higieniczny, sprzyjają też oszczędzaniu wody i energii
i
i
i
i
i
i
i
