i
W obronie zbudowanego na początku lat 70. XX wieku unikalnego, brutalistycznego dworca w Katowicach, bezskutecznie występowały środowiska architektów i historyków. Dziś na jego miejscu realizowany jest nowy kompleks handlowo-komunikacyjny. Zniknęło jedno z najwybitniejszych dzieł polskiej współczesnej architektury, a jako argumenty za jego wyburzeniem inwestorzy wymieniali nie tylko brak funkcjonalności czy możliwości dostosowania do nowych potrzeb, ale także jego stan techniczny. Tymczasem pochodzący z tego samego okresu Dworzec Centralny w Warszawie przedłużenie życia zawdzięcza Euro 2012. Czy na długo? Na to pytanie nikt nie daje dziś pewnej odpowiedzi. Ewa P. Porębska
SPIS TREŚCI
KONTEKSTY
Reklamowy smog nad Polską
Prawo do czystego miasta wiąże się z potrzebą walki z zanieczyszczeniami wody i powietrza, ale także z hałasem i nośnikami informacji wizualnej – mówi burmistrz São Paulo Gilberto Kassab, który wytoczył wojnę reklamom w przestrzeni publicznej i ją wygrał. W Polsce coraz częściej sprzeciw wobec wizualnego zaśmiecania miast wyrażają media, stowarzyszenia zajmujące się estetyką przestrzeni publicznej, a nawet sami obywatele
Tekst: Dawid Hajok
REALIZACJE
Modernizacja Dworca Centralnego w Warszawie
(Autorzy: Towarzystwo Projektowe, projektanci: Grzegorz Niwiński, Jerzy Porębski)
Okazją do przeprowadzenia pierwszych od ponad 30 lat poważniejszych prac remontowych na Dworcu Centralnym stało się powierzenie Polsce i Ukrainie organizacji mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku. We wstępnym projekcie zapisano jedynie konieczność poprawy jego estetyki, w tym wykonanie nowej informacji wizualnej i aranżacji przestrzeni handlowych oraz uporządkowanie reklam. Równocześnie pracowano bowiem nad założeniami do dwuetapowego konkursu architektonicznego na nowy obiekt, który jednak się nie odbył. O przywracaniu i dodawaniu wartości oraz stylu głównego projektanta obiektu – Arseniusza Romanowicza – piszą Werner Huber, redaktor szwajcarskiego magazynu „Hochparterre” i krytyk Grzegorz Stiasny, a o idei jego modernizacji Jerzy Porębski i Grzegorz Niwiński z Towarzystwa Projektowego. Ponadto historię dworca przybliża Hubert Trammer, przebieg inwestycji – prezes zarządu PKP S.A. Maria Wasiak, a znaczenie gmachu dla przestrzeni Warszawy Tomasz Gamdzyk z Wydziału Estetyki urzędu miasta i historyk sztuki Małgorzata Omilanowska.
TECHNIKA
Muzeum regionalne w chińskim Ordos
(Autorzy: MAD)
Pod względem ideologicznym i konstrukcyjnym budynek nawiązuje do projektu kopuły geodezyjnej, którą Richard Buckminster Fuller chciał przykryć Manhattan. Jest wielkopowierzchniową strukturą prętową, której konstrukcje od zewnątrz i od wewnątrz ukryto pod okładzinami. Strukturę stężono płaskimi kratownicami o łukowym pokroju i pokryto z wierzchu blachą pofałdowaną, paro- i termoizolacją oraz prostokątnymi panelami aluminiowymi. Te ostatnie, prefabrykowane na placu budowy, malowano proszkowo i montowano na stalowych łatach.
Autor tekstu: Maciej Lewandowski, fot. Shu He/ MAD i Tobias Andersson Åkerblom
PIERWSZE W POLSCE
Spodek rozciągany i ściskany
Katowicki Spodek, autorstwa Wacława Zalewskiego, jest przede wszystkim pierwszym w świecie przykładem struktury projektowanej według autorskiej metody przebiegu strumieni sił, na pierwszy rzut oka niemożliwej do skonstruowania, a jednak zaskakująco stabilnej, w której podwieszone trybuny nadają budowli charakterystyczny, kultowy już dzisiaj, kształt latającego statku kosmicznego – pisze badaczka architektury, historyk sztuki Uniwersytetu Śląskiego Irma Kozina
Fot. Mieczysław Migoń, konstrukcja dachu Spodka
CO SIĘ PROJEKTUJE
Szczecińskie studio mellon opracowało masterplan 36-hektarowego powojskowego terenu nad samym morzem w Mielnie, na którym prywatny inwestor chce zrealizować ogromny kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy
CZYTELNIA
Nowe książki i magazyny z własnego księgozbioru oraz nowości wydawnicze polecają krakowscy architekci Piotr Lewicki i Kazimierz Łatak, autorzy wielokrotnie nagradzanych budynków mieszkalnych i przestrzeni publicznych, a Obraz miasta Gordona Cullena recenzuje dla nas Hubert Trammer
WARSZTAT
Podczas renowacji dworca odkrywano niezidentyfikowane fragmenty stalowych konstrukcji, sieci rynnowych odwodnień, cieknące dylatacje czy pęknięcia stropów. Jeśli już po godzinach siedzenia w archiwum udało się znaleźć część dokumentacji mogącej pomóc w realizacji, to okazywało się, że nie zawsze budowano według projektu – wyjaśnia współpracująca przy remoncie obiektu Jolanta Fabiszewska
ZAWÓD ARCHITEKT
Nie projektuję wbrew klientowi. Zawód Architekta wymaga kompromisów i ja się ich nie wstydzę – rozmowa z Ryszardem Girtlerem, współautorem Nowego Domu Braci Jabłkowskich
