Posadowienie
Przebudowa podziemia zabytkowego budynku obejmowała realizację dodatkowej kondygnacji wraz ze wzmocnieniem i przegłębieniem istniejących ław fundamentowych kolumnami podchwytującymi w technologii wysokociśnieniowej iniekcji strumieniowej (jet-grouting). Realizacja nowego skrzydła obejmowała cztery kondygnacje podziemne. Wysoki poziom wód gruntowych i bliskość kamienic wpisanych do rejestru lub ujętych w gminnej ewidencji zabytków był dodatkowym utrudnieniem i wymagał zaprojektowanych już w fazie najwcześniejszej koncepcji zabezpieczeń technologiczno- -strukturalnych, chroniących przed negatywnym wpływem budowy na sąsiadujące obiekty. Jako zasadnicze zabezpieczenie wykopu pod nowy budynek przyjęto ścianę szczelinową zoptymalizowaną pod względem technicznym i ekonomicznymi; w pierwszym etapie stanowiła ona zabezpieczenie ścian wykopu, a w drugim – docelowo pełni rolę fundamentów i zewnętrznych ścian konstrukcji budynku, przenosząc parcie gruntu i wody oraz obciążenia pionowe od opartych na niej elementów nadziemnych konstrukcji. Na etapie budowy wykorzystano także fragmenty docelowych stropów jako rozporowych oraz tymczasowe rozpory stalowe. Pod zabytkowym obiektem oraz na poziomie -1 pod nowym budynkiem zabezpieczono istniejące ściany podziemia poprzez tak zwane gwoździe gruntowe, zbrojące otaczający grunt, iniekcje oraz torkretowanie pogrubiające istniejące ściany fundamentowe. Ścianę szczelinową zaprojektowano z betonu B37 (C30/37), W8, a zbrojenie główne z prętów stali BSt – 500 S (AIIIN). W celu odcięcia napływu wody do ograniczonego ścianą szczelinową wykopu, pod częścią głęboką, 4-kondygnacyjną, zaprojektowano poziomą przesłonę przeciwfiltracyjną. W części płytszej – 3-kondygnacyjnej – wykorzystano istniejący układ warstw geotechnicznych, rezygnując z przesłony. W celu oddzielenia obu części, poza obszarem ściany szczelinowej wprowadzono przesłonę pionową wykonaną w technologii wysokociśnieniowej iniekcji strumieniowej jako szalunku traconego dla ścian żelbetowych.
Część nadziemna budynku od strony Al. Jerozolimskich
Istniejący budynek dawnego Centralnego Domu Towarowego (CDT) składał się z dwóch zasadniczych części – w chwili realizacji projektu skrzydło od strony Alej Jerozolimskich to główna bryła o siedmiu kondygnacjach nadziemnych i rzucie w kształcie trapezu z zaokrąglonymi narożnikami. Tylne skrzydło, od strony ulicy Kruczej i Brackiej, to 8-kondygnacyjny biurowiec i parterowa sala. Do rejestru zabytków wpisano główną bryłę budynku (od strony Al. Jerozolimskich). Pozostała część, tj. prostopadłościenny budynek biurowy i parterowa sala od strony ul. Brackiej i ul. Kruczej, nie zostały wpisane do rejestru zabytków. Konstrukcja budynku głównego jest szkieletowa, żelbetowa monolityczna i ma postać wielopiętrowych, trzynawowych ram płaskich ze wspornikami. Rozpiętość przęseł w osiach słupów wynosiła wówczas 8 m, a wsporników – 3 m. Ramy umieszczono w rozstawie co 6,2 m. Ich wysokość jest zróżnicowana i wynosiła 3,34 m na poziomie -2; 3,24 m na poziomie -1; 6,12 m na poziomie parteru oraz 3,96 m na pozostałych kondygnacjach użytkowych. Budynek ma wtedy dwie dylatacje, które dzieliły go na trzy części: dwie skrajne, 0 długości po 18,6 m, i środkową – 31 m. Między ramami w poziomie rygli wykonano strop płytowo-żebrowy.
Słupy
Ponieważ ze względów statycznych wykorzystanie istniejących słupów jako konstrukcji nośnej było niemożliwe, należało wzmocnić zabytkową konstrukcję tak zwanymi „koszulkami żelbetowymi”. Co drugi słup jest nośny i tylko zaprojektowane wzmocnienie przenosi 100% obciążeń, bez udziału pośredniego, istniejącego słupa. Wzmocnienie to jest zrealizowane za pomocą obetonowania słupa zbrojonym betonem wysokiej wytrzymałości (C30/37 do C50/60, w zależności od obciążenia) o grubości od 15 do 20 cm. Przy słupach, które zostały wykorzystane jako nośne, wykonawca został zobowiązany do przeprowadzenia dokładnej inwentaryzacji geodezyjnej po ich odsłonięciu i oczyszczeniu. Wyniki inwentaryzacji były przedstawione generalnemu projektantowi, po czym zaprojektowano indywidualne „koszulki” w osiach słupów nośnych. Przebudowa i rozbudowa obiektu została zaprojektowana w sposób spełniający zarówno wymagania konserwatorskie, jak również funkcjonalno-użytkowe zaproponowane przez inwestora. Technologia przebudowy głównego obiektu polegała na wymianie wszystkich stropów na płaskie sprężone w obrysie i oparcie ich na wzmocnionych obetonowaniem istniejących słupach. Konstrukcja dachu została dokładnie odtworzona jako żelbetowa z betonu wysokiej jakości. Istniejące ławy fundamentowe wzmocniono poprzez podbicie kolumnami jet- grouting, na których wykonano żelbetowe oczepy przenoszące obciążenie z „koszulek” słupów na istniejącą ławę fundamentową i kolumny. Część podziemna budynku ukształtowana została w taki sposób, aby wykorzystać istniejące dwa poziomy piwnic znajdujące się pod zabytkowym budynkiem (w części pod projektowanym dziedzińcem z przegłębieniem o kolejną trzecią kondygnację) oraz zlokalizować 4 podziemne kondygnacje w części przebudowywanej – pod strefą rozbudowy. Na poziomach podziemnych, od -4 do -2, zaprojektowano garaż wraz ze strefą pomieszczeń technicznych obsługujących budynek. Na poziomie -1 zaprojektowano funkcje handlowe.
Część nadziemna nowo wznoszona
Pozostałą część istniejącego budynku, od strony ulicy Kruczej i Brackiej, rozebrano (według odrębnego projektu), a następnie na jej miejscu wykonano całkowicie nową, żelbetową konstrukcję. Obiekt ma siedem kondygnacji nadziemnych oraz cztery podziemne. Został posadowiony na ciągłej płycie fundamentowej. Tak jak opisano powyżej na kondygnacjach podziemnych -4, -3, -2 usytuowane są parkingi oraz pomieszczenia techniczne i gospodarcze. Na poziomie -1 i parterze zaprojektowano przestrzeń handlowo-usługową. Na wyższych poziomach znajdują się biura, natomiast powierzchnie techniczne usytuowano w kondygnacji dachowej. Całość konstrukcji usztywniają żelbetowe ściany klatek schodowych z szachtami windowymi i instalacyjnymi, tworzącymi w centralnej części budynku żelbetowy trzon usztywniający.
Elewacje
Na podstawie szczegółowej ikonografii, w tym archiwalnych projektów, detale zabytkowego budynku zostały odtworzone przy użyciu współczesnych technologii spełniających aktualne warunki techniczne i wymagania normatywno- -użytkowe. Firma Aluprof – Bielsko Biała, która wygrała przetarg, opracowała indywidualny system tłoczonych, aluminiowych profili prostych oraz poziomych prostych i giętych – narożnikowych. Profile wewnętrzne pokryto proszkowo farbą strukturalną RAL 9007, natomiast te zewnętrzne są anodowane w kolorze określonym przez producenta jako „stal szlachetna” (inox).
Neon
Spiralny neon usytuowany na elewacji budynku zabytkowego od strony Alej Jerozolimskich odtworzono ściśle według rysunków archiwalnych, zachowując m.in. jego oryginalną barwę. Aktualnie (kwiecień 2018 roku) trwają jeszcze prace nad odtworzeniem drugiego neonu – umieszczonego prostopadle do elewacji od strony Alej Jerozolimskich, tak jak w budynku oryginalnym w latach 50. XX w. i powtarzającym wiernie jego liternictwo.
Gzymsy
Gzymsy obwodowe o profilu i wymiarach dokładnie odtworzonych z dokumentacji archiwalnej zostały wykonane jako wielkogabarytowe elementy żelbetowe sprężone i połączone wieńcami w sposób zapewniający ich idealną geometrię. Wykończenie wykonano w kolorze skopiowanym z oryginału, otrzymanym w wyniku analizy spektrometrycznej warstw zabytkowych gzymsów.
Kondygnacja dachowa
Wszystkie elementy siódmej kondygnacji – dachowej – tworzące historyczną sylwetę tzw. piątej elewacji zostały wiernie odtworzone pod ścisłą kontrolą konserwatora zabytków i inspektora nadzoru inwestorskiego – specjalistę w dziedzinie konserwacji zabytków. Tak samo jak w latach 50. jest tam zlokalizowany taras użytkowy.
Podcienie
W odtworzonych podcieniach przywrócono sztukateryjny sufit ukształtowany w sposób jak najbardziej zbliżony do oryginału. Murowane ściany podokienne pokryto ceramiką na wzór tych z lat 50. XX. w.
Hol wejściowy
Główny hol wejściowy usytuowany jest między obiektem zabytkowym a nowym, również o funkcji handlowo-biurowej. Do lokali handlowo-usługowych w budynku historycznym wchodzi się wprost z poziomu otaczających go ulic poprzez wejścia w parterze handlowym. Posadzki i ściany w holu wykonano jako kamienne, płomieniowane lub szlifowane, układane według rysunku inspirowanego kamieniarką z lat 50. XX w. Świetlne plafony (tzw. świetliki) również nawiązują do oryginalnych, które zostały całkowicie zniszczone podczas pożaru w 1975 roku. Przebudowa i rozbudowa CDT, poprzedzona jego wpisem do rejestru zabytków, jest jednym z nielicznych takich przedsięwzięć przeprowadzonych pod ścisłym nadzorem konserwatora zabytków i obejmujących wykonany w technologii monolitycznej żelbetowej modernistyczny budynek wzniesiony w Polsce po II wojnie światowej. Zakończenie prac wykończeniowych planowane jest w III kwartale 2018 roku.
Historia obiektu
Projekt domu towarowego u zbiegu Alej Jerozolimskich i Kruczej wykonali w latach 1947-1948 architekci Zbigniew Ihnatowicz i Jerzy Romański. Ukończony w 1951 roku budynek był pierwszym po wojnie w Polsce, porównywanym z architekturą Le Corbusiera i innymi projektami modernistów i ekspresjonistów, nowoczesnym domem towarowym. Po pożarze w 1975 roku fasady odbudowano w uproszczonej formie, rezygnując z wszystkich detali charakterystycznych podziałów na elewacji i jej rozrzeźbionej tektoniki. W 2006 roku dzięki staraniom ówczesnego właściciela budynku i architekta Andrzeja M. Chołdzyńskiego obiekt został wpisany do rejestru zabytków. W latach 2011- -2014 projekt rozbudowy i przebudowy budynku opracował Andrzej M. Chołdzyński (generalny projektant) i Wojciech Grabianowski dla konsorcjum AMC – Andrzej M. Chołdzyński i RKW Rhode Kellermann Wawrowsky, którego liderem była pracownia AMC. Koncepcja zakładała m.in. odtworzenie tektoniki i podziałów elewacji oraz jej detali sprzed pożaru, a od strony ulicy Brackiej stworzenie nowego skrzydła mieszczącego przestrzenie handlowe i biurowe.
