Skwer Aktywności / Warszawa

W przestrzeni sąsiadującej z parkiem Świętokrzyskim, odgrodzonej wysokim płotem z pergolą od budowy Muzeum Sztuki Nowoczesnej, można teraz pograć w piłkę, pojeździć na deskorolce, rowerze czy hulajnodze. Skwer Aktywności Miejskich był projektem zgłoszonym w ramach budżetu obywatelskiego. Dawał szansę, by ożywić i zmienić okolicę, usunąć przy okazji kilka bud oraz bar urządzony w kadłubie samolotu, które nielegalnie stanęły na gruncie odzyskanym przez spadkobierców dawnych właścicieli. Za inwestycję odpowiadał Zarząd Zieleni m.st. Warszawy. Stanowi ona jeden z drobnych elementów miejskiego tła, które sprawiaja, że przyjemnie korzysta się z przestrzeni publicznych. Właśnie takie interwencje oraz te przy ulicach i na podwórkach, składają się na całokształt pozytywnych wrażeń, jakie wynosimy z miasta. Prostopadle do ulicy Marszałkowskiej, na tyłach wolnostojącego Pawilonu Warszawa, w którym mieścił się dawniej punkt informacyjny o śródmiejskim odcinku II linii metra, stanęła lekka konstrukcja ogrodowa z drewna, nazywana Tarasem. Jest szaroniebieskiego koloru, który dobrze komponuje się w słońcu z pastelowymi elewacjami pobliskich wysokich budynków. Konstrukcja została wyniesiona do wysokości Pawilonu Warszawa. W okrągłych wycięciach znalazły się trzy małe, zagłębione boiska do piłki nożnej, do gry jeden na jednego.

Jest też skatepark składający się z betonowych przeszkód typu quarter-pipe. Plac zabaw tworzą „bąble” – sferyczne zabawki wystające ponad poziom tarasu. Nie zabrakło również toru sprawnościowego w formie półek z drewna zamocowanych na różnych wysokościach do płotu od stronu MSN-u, z linami do asekuracji. Zaproponowane koliste zadaszenie, które daje schronienie przed słońcem i w czasie deszczem, sprawdza się tu świetnie. Całość kompozycji dopełniona została hamakami usytuowanymi w zieleni, na wzniesieniu i skraju parku Świętokrzyskiego. Obiekt jest dostępny dla każdego. Na jego krańcach wygodne rampy pozwalają na pokonanie różnicy wysokości pomiędzy nim a poziomem terenu. Autorzy do stworzenia projektu wybrali drewno, bo jak mówią: można z niego szybko budować, łatwo je przekształcać i rozebrać, by wykorzystać ponownie. Poza tym pozostawia mały ślad węglowy. Mają nadzieję, że zamknięty na razie Pawilon Warszawa stanowić będzie zaplecze dla Tarasu, gdyż są tam toalety i może działać np. kawiarnia.

Skwer stanowi symboliczną odpowiedź na potrzeby ludzi, którzy od 30 lat nie mogą się doczekać docelowego zagospodarowania centrum w otoczeniu „klątwy i daru Stalina”, czyli Pałacu Kultury i Nauki. Oni oczekują konkretu. Teraz, już, dla siebie, dzieci i wnuków. Chcą bardziej przyjaznej przestrzeni w stosunku do tej nieludzkiej, urządzonej w 1955 roku. Przetaczały się przez nią czołgi i defilady, pochody 1-majowe, odbywały imprezy masowe. Dlatego ta przestrzeń jest tak przytłaczająca, bo nigdy nie była projektowana z punktu widzenia potrzeb przechodnia. Co mogła dotąd zrobić jednostka w okolicy? Schronić się w pobliskim parku. Mogła też zaparkować samochód, bo ogrom brukowanego placu Defilad stał się największym parkingiem w centrum. I to byłby już w zasadzie koniec oferty na przedpolu Pałacu Kultury i Nauki. Taras odczarował to miejsce i szybko zapełnił się użytkownikami. Obiekt można postrzegać również jako zapowiedź zmiany, którą prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski ujął w koncepcji Nowego Centrum Warszawy, wraz z ideą „Uśmiechu Warszawy”. Taki kształt ma bowiem ciąg przestrzeni publicznych: ul. Mokotowskiej przez plac Trzech Krzyży, ul. Bracką, plac Pięciu Rogów (u zbiegu ulic: Kruczej, Brackiej, Chmielnej, Zgody i Szpitalnej), plac Powstańców Warszawy aż do ul. Świętokrzyskiej. Na „uśmiech” składać się będzie szereg drobnych inwestycji, jak naziemne przejścia piesze (w sercu miasta są tylko podziemne, pułapka dla osób niepełnosprawnych i z ciężkim bagażem), drogi dla rowerów, przebudowa placów, uspokajanie ruchu samochodów. Wielka zmiana czeka parkingową pustkę przed Pałacem Kultury, bo budowa Muzeum Sztuki Nowoczesnej projektu pracowni Thomasa Phifera z Nowego Jorku wyszła już z ziemi, konstrukcja pnie się w górę. Plac Defilad zmniejszy się do placu Centralnego. Jego przestrzeń tworzyć będzie niesymetryczna kompozycja zieleni i chodników układająca się w fantomową mapę, palimpsest po nieistniejącym mieście z przedwojennym układem ulic i podwórek. Na placu pojawi się 100 drzew i założenie wodne. Wreszcie będzie można uśmiechnąć się w samym centrum stolicy. A teraz można to zrobić na Tarasie i w hamakach.

Założenia autorskie

Skwer Aktywności Miejskich w Parku Świętokrzyskim powstał w ramach warszawskiego budżetu partycypacyjnego. Projekt aplikuje nowe publiczne funkcje w do tej pory najbardziej zaniedbanym narożniku parku. Wskrzesza istniejący, szpiczasty Pawilon Warszawa i porządkuje przestrzeń od strony placu budowy nowego muzeum. Marzeniem każdego architekta jest zbudowanie drapacza chmur, dlatego idąc śladem młodzieńczych fantazji Rema Koolhaas’a, zrealizowaliśmy przewrócony wieżowiec. Szara płaszczyzna wydłużonego prostokąta podłogi swoją geometrią, barwą i skalą nawiązuje do okolicznych biurowców i w ten sposób wpisuje się w wielkomiejski kontekst. Zlokalizowana w przedpolu Pałacu Kultury i Nauki platforma o proporcjach deski i wymiarach 80 x 20 m jest pomyślana jako niewielka, uporządkowana przestrzeń publiczna, unosząca się niczym tratwa nad zgiełkiem nieustannie zmieniającego się miasta. Można tu pograć w piłkę, pojeździć na deskorolce, rowerze lub hulajnodze. Z przylegającej do placu niewielkiej zielonej górki, podziwiać niczym z widowni sportowe ewolucje, zażywając jednocześnie kąpieli słonecznych. Albo nie robić nic i leżeć na deskach.

Marcin Kwietowicz, Michał Sikorski