Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_01

i

Autor: Andrés Silva 1 | Świątynia na planie dziewięciokąta powstała na terenach dawnych pól golfowych

Świątynia bahaicka / Santiago

Tekst: Radosław Stach Opracowanie: Anna Żmijewska 2020-03-25 14:17

Oparta na przestrzennej kratownicy fasada składa się z dwóch półprzezroczystych warstw – wewnętrznej wykonanej z portugalskiego marmuru oraz zewnętrznej – z odlewanego szkła. O realizacji Hariri Pontarini Architects pisze Radosław Stach.

Nagroda RAIC (Royal Architectural Institute of Canada) to międzynarodowe wyróżnienie przyznawane co dwa lata realizacji, która poza jakością detali odpowiada na wyzwania humanistyczne i społeczne. 28 października 2019 roku nagrodę otrzymała świątynia Bahá’í w Ameryce Południowej autorstwa pracowni Hariri Pontarini Architects. Wybudowana jesienią 2016 roku jest ostatnim z ośmiu obiektów postawionych przez społeczność Bahá’í na świecie, których celem jest promowanie idei wspólnoty, a jej wyrazem są miejsca spotkań, niezależne od wiary czy pochodzenia.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_02

i

Autor: Sebastián Wilson León 2 | Bahaicki Dom Modlitwy zlokalizowano u podnóża Andów, 14 km na wschód od stolicy Chile – Santiago

To wspólnotowość nadała formę świątyni mieszczącej się na przedmieściach Santiago w Chile. Wyłoniona w ramach międzynarodowego konkursu z 2003 roku koncepcja składa się z dziewięciu identycznych „zasłon”, stanowiących kopułę o wysokości 30 m. Jej otwartość na lokalne potrzeby społeczne umożliwia rearanżację dla funkcji szkolnych, biblioteki, a nawet szpitala.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_03

i

Autor: doublespace photography 3 | Obiekt w Ameryce Południowej to już ósma bahaicka świątynia na świecie. Pozostałe zlokalizowano w Europie, Ameryce Północnej, Ameryce Środkowej, Afryce, Australii, Azji oraz na wyspach Samoa

Założenie koncepcyjne stanowi otwarta przestrzeń kontemplacji wypełniona światłem, które przedostaje się pomiędzy warstwami – „zasłonami” – tworzącymi płynną formę fasady. Poszukiwanie właściwego miejsca w okolicach Santiago oraz sama realizacja trwały łącznie 14 lat i obejmowały współpracę setek wykonawców oraz wolontariuszy z całego świata. Ostatecznie zdecydowano o otwartej przestrzeni u podnóża Andów, 14 km od Santiago, na dawnych polach golfowych. Świątynia, przeznaczona dla 600 osób od samego początku stała się popularną atrakcją lokalną i międzynarodową, która od jesieni 2016 roku przyciągnęła już ponad 1,5 mln zwiedzających.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_04

i

Autor: doublespace photography 4 | Widok od strony północno-wschodniej. Budynek otaczają płytkie zbiorniki wodne

W rezultacie uzyskano otwartą formę przestrzeni głównej, uzupełnioną o galerię oraz pomieszczenia pomocnicze na poziomie parteru i kondygnacji podziemnej. Wnętrza doświetlono za pomocą okien ulokowanych pomiędzy „zasłonami” fasady oraz dziewięciu wejść rozmieszczonych wokół świątyni. Źródło światła o zmiennym charakterze i rozproszeniu stanowi także sama fasada, składająca się z półprzezroczystych paneli, wprowadzających do wnętrz grę światła i cienia w zależności od pogody i pory dnia.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_06

i

Autor: doublespace photography 6 | Widok na jedno z dziewięciu wejść do świątyni – liczba 9 stanowi symbol bahaizmu

Pomimo niewielkiej kubaturowo skali świątyni – 30 m wysokości i ok 20 m średnicy – obiekt stanowił wyzwanie na wielu poziomach. Począwszy od modelowania komputerowego z wykorzystaniem najnowszych technologii, poprzez rozwiązania konstrukcyjne wynikające z warunków atmosferycznych i sejsmicznych, po innowacyjne materiały w założeniu inwestora mające przetrwać aż 400 lat.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_11

i

Autor: doublespace photography 12 | Wejścia do świątyni zlokalizowano w miejscach nachodzących na siebie skrzydeł tworzących kopułę

14-letni proces projektowy oraz realizacyjny rozpoczął się w 2003 roku, kiedy pracownia Hariri Pontarini Architects musiała znaleźć rozwiązanie konstrukcyjne dla zwycięskiego projektu, który został wykonany w oprogramowaniu Maya opracowanym raczej do tworzenia grafiki komputerowej i animacji niż architektury. Ze względu na skomplikowaną geometrycznie formę zdecydowano się na wykorzystanie środowiska CAD firmy Dessault System – CATIA. Ze stworzonego głównie dla przemysłu lotniczo-motoryzacyjnego software'u korzystała już m.in. pracownia Frank Ghery Architects. Oprogramowanie umożliwiło zastosowanie tylko jednego modelu 3D, w celu pełnej koordynacji wszystkich branż, w tym instalacji elektrycznych i sanitarnych. Model stał się również bazą dla stworzenia prototypu w skali 1:6, na którym testowano ostateczne rozwiązania. Informacje konstrukcyjne – obecnie określane jako BIM – stanowiły dane dla wycinarek oraz obrabiarek CNC, umożliwiając wykonanie złożonej kratownicy przestrzennej, ukrytej pomiędzy warstwami półprzezroczystych paneli wewnętrznej i zewnętrznej fasady. Elementy te produkowano w Niemczech, a następnie transportowano bezpośrednio do Chile i montowano zgodnie z odpowiednimi oznaczeniami.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_13

i

Autor: Guy Wenborne 13-15 | Konstrukcję skrzydeł stanowi kratownica zbudowana z indywidualnie zaprojektowanych profili stalowych

Ze względu na trudne warunki atmosferyczne i sejsmiczne w Chile, a także nietypowe wytyczne społeczności Bahá’í dotyczące 400-letniej trwałości rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych, zaproponowano fasadowy system hybrydowy, oparty na trzonie betonowym oraz gęstej konstrukcji stalowej wypełniającej przestrzenie pomiędzy elewacją wewnętrzną i fasadą zewnętrzną.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_14

i

Autor: Guy Wenborne 13-15 | Konstrukcję skrzydeł stanowi kratownica zbudowana z indywidualnie zaprojektowanych profili stalowych

Pod względem materiałowym oraz koncepcyjnym od początku zakładano wykorzystanie półprzepuszczalnej membrany, umożliwiającej „uwięzienie” światła pomiędzy warstwami fasady. Początkowe założenia z wykorzystaniem półprzepuszczalnych paneli z alabastru zostały odrzucone przez architektów. Ostatecznie zastosowano przekrycie z dwóch odmiennych typów materiału. Od wewnątrz dwukrzywiznową płaszczyznę poddano teselacji tj. podziałowi wielokrzywiznowych powierzchni na konstelacje wielu płaskich elementów – w tym przypadku głównie trójkątnych – ostatecznie wykonanych z portugalskiego marmuru. Poszycie zewnętrzne stanowi natomiast innowacyjne rozwiązanie z odlewanego szkła, będące wynikiem współpracy architektów z projektantem Jeffem Goodmanem. Dzięki podgrzaniu kawałków szkła uzyskano półprzezroczystą masę szklaną, której wytrzymałość przewyższa zakładany na wstępnym etapie kamień. Ważnym aspektem projektowym była również możliwość jej dwukrzywiznowego formowania na specjalnie wcześniej przygotowanych formach.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_15

i

Autor: Guy Wenborne 13-15 | Konstrukcję skrzydeł stanowi kratownica zbudowana z indywidualnie zaprojektowanych profili stalowych

Podział poszczególnych elementów kopuły na mniejsze i możliwie płaskie panele stanowił spore wyzwanie architektoniczno-inżynieryjne. Wraz z opracowywaniem detali mocujących analizowano możliwe rozłożenie oraz wielkości paneli elewacyjnych tak, by zminimalizować ilość odpadu kamienia oraz liczbę samych paneli dwu- i jednokrzywiznowych. Umożliwiło to znaczną optymalizację kosztów produkcji, przy jednoczesnym zachowaniu architektonicznego wyrazu płynnych form tworzących charakter budowli oraz otaczających ją płytkich zwierciadeł wodnych i przepięknego krajobrazu Andów.

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_16

i

Autor: National Spiritual Assembly of the Bahá’ís of Chile 16 | Montaż wewnętrznej elewacji z blisko 900 elementów wykonanych z półprzezroczystego marmuru
Metryka

Świątynia bahaicka

(Bahá’í Temple of South America)

Santiago, Chile

Autorzy: Hariri Pontarini Architects

Współpraca: Benkal y Larrain Arquitectos

Architektura krajobrazu: Juan Grimm

Konsultant ds. konstrukcji: Simpson Gumpertz & Heger, Halcrow Yolles, EXP, Patricio Bertholet M.

Konstrukcja i okładzina: Gartner Steel and Glass GmbH

Okładzina szklana: Jeff Goodman Studio, CGD Glass

Prefabrykacja: EDM

Konsultant ds. oświetlenia: Limari Lighting Design Ltda., Isometrix

Konsultant ds. akustyki: Verónica Wulf

Konsultanci: MMM Group; Videla & Asociados; The OPS Group

Powierzchnia terenu: 9,3 ha

Powierzchnia całkowita: 2300 m2

Realizacja: 2016

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_19

i

Autor: Office of External Affairs, Templo Bahá’í 19 | Stalowe profile kratownicy montowano za pomocą specjalnych połączeń węzłowych
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_20

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 20-23 | Proces produkcji odlewanych tafli szkła pokrywających budynek z zewnątrz
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_21

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 20-23 | Proces produkcji odlewanych tafli szkła pokrywających budynek z zewnątrz
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_22

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 20-23 | Proces produkcji odlewanych tafli szkła pokrywających budynek z zewnątrz
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_23

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 24-27 | W wyniku badań opracowano dwa półprzezroczyste materiały okładzinowe – marmur z portugalskich kamieniołomów dla warstwy wewnętrznej i panele szklane dla warstwy zewnętrznej
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_24

i

Autor: Guy Wenborne 24-27 | W wyniku badań opracowano dwa półprzezroczyste materiały okładzinowe – marmur z portugalskich kamieniołomów dla warstwy wewnętrznej i panele szklane dla warstwy zewnętrznej

W budynku zastosowano fasadowy system hybrydowy wykończony od wewnątrz marmurem, od zewnątrz – panelami z odlewanego szkła o wytrzymałości przewyższającej kamień

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_28

i

Autor: Guy Wenborne 28 | Montaż elewacji zewnętrznej składającej się z paneli wykonanych z półprzezroczystej masy szklanej
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_29

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 29 | Wewnętrzną część elewacji wykonano ze specjalnego, półprzezroczystego marmuru
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_30

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 30 | Konstrukcję kopuły oparto na betonowych pierścieniach wspartych na słupach. Dzięki zastosowaniu elastomerowych izolatorów pierścienie mogą przesuwać się względem siebie, co zabezpiecza obiekt w przypadku trzęsienia ziemi
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_31

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 31 | Montaż marmurowej okładziny we wnętrzu świątyni
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_32

i

Autor: doublespace photography 32, 33 | Bahaickie Domy Modlitwy to miejsca spotkań otwarte dla wszystkich bez względu na wyznanie
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_33

i

Autor: Robert Weinberg 32, 33 | Bahaickie Domy Modlitwy to miejsca spotkań otwarte dla wszystkich bez względu na wyznanie
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_34

i

Autor: Guy Wenborne 34 | Świetlik wieńczący kopułę świątyni
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_35

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 35 | Widok na Santiago – obiekt przypomina latarnię – w zależności od pogody oraz pory dnia półprzezroczysta fasada emanuje różnorodnym światłem

Wyzwanie architektoniczno-inżynieryjne stanowił podział poszczególnych elementów kopuły. Każde skrzydło świątyni pokryto od wewnątrz ponad 870 panelami z półprzezroczystego marmuru

Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_36

i

Autor: doublespace photography 36, 37 | Wnętrze wykończono m.in. drewnem orzechowym, a elementy takie jak drzwi, podsufitki czy balustrady wykonano z brązu patynowanego
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_37

i

Autor: Guy Wenborne 36, 37 | Wnętrze wykończono m.in. drewnem orzechowym, a elementy takie jak drzwi, podsufitki czy balustrady z brązu patynowanego
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_38

i

Autor: Sebastián Wilson León 38 | Główna przestrzeń modlitewna przeznaczona jest dla 600 osób
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_05

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 5 | Sytuacja. Oznaczenia: 1 – świątynia; 2 – zbiornik wodny; 3 – plac
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_07

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 7 | Rzut parteru
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_08

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 8 | Rzut antresoli. Oznaczenia do rys. 7-8: 1 – wejście główne; 2 – wejście boczne; 3 – przestrzeń główna; 4 – nawa; 5 – wejście na antresolę; 6 – antresola
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_09

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 9 | Przekrój A-A
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_10

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 10 | Przekrój przez teren
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_11

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 11 | Aksonometria skrzydła. Oznaczenia: 1 – świetlik; 2 – profil stalowy; 3 – łącznik
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_17

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 17 | Detal przekroju przez budynek – fundamenty
Świątynia bahaicka w Santiago_Hariri Pontarini Architects_18

i

Autor: Hariri Pontarini Architects 18 | Schemat podziału wielokrzywiznowej powierzchni elewacji na poszczególne elementy