Refleksję na temat teorii i praktyki w architekturze chciałabym odnieść do zagadnień związanych z szeroko rozumianym dziedzictwem kulturowym, jego ochroną i adaptacją do współczesnych potrzeb.
Rozpocznę od pytania: czym jest dziedzictwo? Pojęcie to, często używane jako zamiennik określenia „dobro kultury”, stało się (mniej lub bardziej słusznie) nieomal synonimem wszystkiego, co kojarzone jest z zabytkiem, dziełem sztuki, architektury i wszelkimi cennymi wytworami myśli i działalności człowieka. Tymczasem termin ten jest o wiele głębszy i bardziej wieloznaczny. Gregory Ashworth, jeden z głównych europejskich badaczy tematu, pisał: Dziedzictwo łączy ze sobą spadkobiercę i przedmiot dziedziczenia, przy czym ten ostatni uwarunkowany jest postawą pierwszego. Dziedzictwo jest ciągłym procesem przekazywania dóbr z pokolenia na pokolenie, a tym samym ich przyjmowania i akceptacji, zobowiązaniem do ochrony i powierzenia następcom.
Składowe dziedzictwa kulturowego miejsc to zarówno wartości przestrzenne, takie jak: krajobrazy, układy urbanistyczne i architektura, jak i dopełniające je wartości humanistyczne: pamięć i poczucie tożsamości, odpowiedzialność i troska lokalnej wspólnoty.
Podejście do tak rozumianego dziedzictwa, łączącego w sobie wzajemnie się uzupełniające i warunkujące aspekty przestrzenne i humanistyczne, wymaga zintegrowania wielu komponentów, w tym teorii i szeroko rozumianych badań, działań praktycznych i systemowych w zakresie ochrony i adaptacji, ale także działań promocyjnych i edukacyjnych mających na celu podnoszenie świadomości społecznej w zakresie wartości dóbr kultury. Nie ulega wątpliwości, iż zaangażowanie społeczności jako naturalnego depozytariusza dziedzictwa stanowi jedno z kluczowych ogniw procesu jego tworzenia i ochrony. Zatem przedstawione podejście do dziedzictwa kulturowego integruje różne formy działań interdyscyplinarnych, w których teoria i praktyka nie tylko są ze sobą nierozerwalnie związane, lecz także znacznie rozszerzają swoje znaczenia.
