Villa Reden / Chorzów

W Chorzowie, w środku konurbacji górnośląskiej rozciąga się jeden z największych kompleksów zieleni miejskiej, na który składają się, połączone ze sobą, Park Śląski oraz historyczny Park Redena. Ten drugi założono w XIX wieku na Górze Wyzwolenia, która wznosi się na wysokość 321 m n.p.m., a jego nazwa upamiętnia hrabiego Friedricha Wilhelma von Redena, założyciela Królewskiej Huty.

Na skraju tego parkowego założenia zlokalizowana jest Villa Reden, zrealizowana w 2020 roku według projektu katowickiej pracowni architektonicznej Franta Group. Do właściwego zrozumienia architektury budynku niezbędna jest nie tylko wiedza, jak on wygląda, ale w jakim kontekście i w jakim celu został zrealizowany. Cenne pod względem historycznym, krajobrazowym i przyrodniczym otoczenie willi jest bowiem silnie związanym z nią tłem.

Obiekt wznosi się na zalesionym terenie, w narożniku między spacerową alejką parkową a ulicą Lwowską. Tuż obok zlokalizowany jest budynek historyczny, nazywany kiedyś Pałacem Redena, zbudowany na przełomie XIX i XX wieku jako pawilon restauracji parkowej (w okresie międzywojennym bywał w nim prezydent Mościcki), a który w późnych latach 90. został przekształcony w słynną w całym regionie dyskotekę „Piramida”. Po jej zamknięciu właścicielem obiektu została firma Webolit Polska, a budynek zaadaptowano na prestiżowe Redenberg Office. Trochę dalej znajduje się rozległy pawilon szkoły podstawowej oraz schowany wśród zieleni szary, betonowy bunkier zbudowany w latach 30. XX wieku jako schron bojowy Obszaru Warownego „Śląsk”. Po drugiej stronie ulicy Lwowskiej wznosi się czarny, zabytkowy, drewniany kościółek św. Wawrzyńca, osiedle niewysokich punktowych bloków mieszkaniowych z czasów PRL-u oraz zespół modernistycznych budynków z okresu międzywojnia.

Otoczenie wpłynęło na wysokość, artykulację elewacji, dobór materiałów i kolorystykę budynku. Forma bryły jest zdeterminowana nie tylko przez uwarunkowania kontekstu, ale również przez autorską ideę budynku mieszkalnego. Maciej Franta, tłumacząc genezę projektu, stwierdził, że bezpośrednią inspiracją dla jego pomysłu był park. Koncepcja budynku wynika z założenia, że mieszkanie powinno łączyć pragmatyczną użyteczność ze zmysłową przyjemnością. Na co dzień zaspokaja ono potrzeby funkcjonalne, podczas urlopu czy na wakacjach kojarzy się natomiast z przyjemnymi doznaniami, pięknym otoczeniem, bliskością natury, siedzeniem na rozległym tarasie kawiarni, odpoczynkiem w ogrodowej altanie, bujaniem się na hamaku, podróżą statkiem itp.

Villa Reden ma zatem łączyć cechy funkcjonalnego mieszkania z wrażeniami kojarzącymi się z wakacjami. Jest przenicowaniem założenia tradycyjnego, miejskiego kwartału mieszkaniowego – współczesną reinterpretacją tradycyjnego czworaka. Budynek uniesiony jest na słupach, dzięki czemu w przyziemiu znaleziono miejsce dla samochodów. Architekci celowo podnieśli poziom mieszkalny, by zapobiec zawłaszczaniu przestrzeni przez ogródki prywatne.

Obiekt złożony jest z czterech niezależnych czteromieszkaniowych segmentów otaczających wąski dziedziniec, z którego wchodzi się do klatek schodowych. Każdy z segmentów ułożony jest w taki sposób, by zapewnić mieszkańcom intymność i jak najlepsze doświetlenie pokoi. Dokoła wszystkich kondygnacji wije się przestronny, zadaszony taras, na który można wyjść z każdego pokoju. Umożliwia on bezpośredni kontakt z naturą, ale jest równocześnie przedłużeniem mieszkania. Można na nim postawić donice czy hamak i będąc w mieście, poczuć się jak na wakacjach.

Budynek przenika się z przyrodą. Podłogi w pokojach i na tarasach wyłożone są drewnianymi, szerokimi deskami, które doskonale harmonizują z pniami otaczających drzew, których gałęzie sięgają w głąb balkonów. Z mieszkania znajdującego się w narożniku budynku od strony zachodniej widać piękny drewniany kościółek i panoramę miasta. Z okien bocznych elewacji rozciąga się widok na park. Mieszkania przygotowane pod wynajem zaprojektowane są z minimalistycznym wyczuciem smaku, z dbałością o najdrobniejszy detal. Intymność mieszkańców zapewniają zasłony nieprzepuszczające światła, które spływają ze szczelin ukrytych w suficie. Zastosowane w mieszkaniach rozwiązania są takie same, różnią się tylko kolorystyką.

Villa Reden jest doskonałym przykładem architektury projektowanej z poszanowaniem kontekstu historycznego i organicznie wpisującej się w przyrodę. Jej wartość potwierdzają nominacje do kilku prestiżowych nagród architektonicznych oraz otrzymanie Grand Prix DNA Paris Design Awards 2021 w kategorii architektura.

Widoczne w Willi Reden projektowanie kontekstualne powinno mieć pierwszorzędne znaczenie we współczesnej architekturze. Niestety dzisiaj o dostępności przestrzeni decydują wymogi ekonomiczne, a nie koncepcje architektoniczne. Dlatego otoczenie willi chowa się za ogrodzeniem, a sąsiedni zabytkowy pawilon mieści ekskluzywne biura zamiast tętnić życiem parkowej kawiarni.

Założenia autorskie

Główną inspiracją przy projektowaniu budynku była idea przyjemności użytkowania. Nasza refleksja dotycząca obserwacji obecnego rynku mieszkaniowego sprowadziła się do wniosku, że kupno lub posiadanie mieszkania zamiast kojarzyć się pozytywnie, stało się „złem koniecznym”, wynikającym z obowiązku zainwestowania środków w nieruchomość. Wpadliśmy więc na pomysł, że należy wrócić do podstaw związanych z tym, czym jest mieszkanie, czyli przyjemności mieszkania i jego użytkowania. Poszukiwania rozpoczęły się od tego, co nam tak naprawdę sprawia radość – uznaliśmy, że jest to kontekst związany ze spędzaniem wolnego czasu lub wakacjami. Po wybraniu tego kierunku pojawiły się skojarzenia z różnymi miejscami, jak: alpejski skrzypiący taras z widokiem na góry podczas zimowego urlopu, domek z tarasem wśród zieleni, hamak rozpięty miedzy drzewami czy pawilon kawiarni parkowej, w której spędzamy czas w letni dzień. Te wszystkie emocje i uczucia staraliśmy się skrystalizować w rozwiązaniach projektowych w Villi Reden – stąd obszerne tarasy, drewno, bliskość drzew czy podniesienie parteru w celu poprawienia widoku, wyposażenie obiektu w szerokie okna oraz wycięcie patio, aby każde pomieszczenie w budynku (również klatki schodowe, hole wejściowe, kuchnie i łazienki) miały dostęp do światła dziennego.

Kształt bryły wynika z układu granic działki i zastanego pięknego drzewostanu, optymalnie wypełniającego teren inwestycji. Uznaliśmy to za dobry kierunek, aby dostosować formę przestrzenną do tego kształtu. Maciej Franta

Willa Reden to przykład architektury projektowanej z poszanowaniem kontekstu historycznego i organicznie wpisującej się w przyrodę

Otoczenie wpłynęło na wysokość, artykulację elewacji, dobór materiałów i kolorystykę budynku. Forma bryły jest zdeterminowana również przez autorską ideę budynku mieszkalnego