Wieżowce Norra Tornen w Sztokholmie

Norra Tornen to kompleks dwóch wieżowców mieszkalnych – Innovationen oraz Helix Tower – zlokalizowanych w nowej dzielnicy Hagastaden w północnej części Sztokholmu. To architektoniczny znak rozpoznawczy stolicy. Obiekt, którego projekt wyłoniono w 2013 roku w konkursie architektonicznym, zaprojektowany został przez pracownię OMA we współpracy z firmą deweloperską Oscar Properties. Zaproponowana koncepcja stanowiła bezpośrednie nawiązanie do projektu Aleksandra Wolodarskiego, byłego architekta miasta.

Głównym jej założeniem są ułożone na sobie moduły mieszkalne, tworzące wieże o zmiennej wysokości, wypiętrzające się schodkowo z dwóch stron w kierunku osi ulicy Torsgatan. Brutalistyczny wyraz brył nie jest przypadkowy, Szwecja uważana jest za kolebkę tego wyrazistego stylu. Według krytyka architektury Reynera Banhama pierwsza wzmianka o brutalistycznej architekturze pojawiła się w liście szwedzkiego architekta Hansa Asplunda do syna. Oddany do użytku w październiku 2018 roku pierwszy etap inwestycji Norra Tornen – wieża Innovationen – składa się ze 182 apartamentów o zmiennej kubaturze (od 44 m² – mieszkania z jedną sypialnią, do 271 m² – mieszkania typu penthouse), o łącznej powierzchni 23 479 m² i wysokości 125 m.

Budynek jest jednym z niewielu przykładów współczesnej architektury w rejonie centrum, którego przeważającą część stanowią obiekty z okresu sprzed II wojny światowej. To charakterystyczny element perspektywicznej polityki miasta, wpisującej się w ogólnoeuropejski nurt dogęszczania śródmieść z jednoczesną troską o poprawę jakości życia jego mieszkańców. W tym przypadku Sztokholmu, cieszącego się jednym z najlepszych wskaźników powietrza wśród europejskich miast. Drugi z budynków – Helix Tower – o niemalże identycznej stylistyce składa się ze 138 apartamentów o łącznej powierzchni 18 820 m² i wysokości 110 m. Obiekt ma zostać zakończony pod koniec 2019 roku, by wraz z pierwszą wieżą stworzyć formę „północnej bramy miasta”. W obu wieżowcach, oprócz przestrzeni mieszkalnych, zaplanowano dodatkowe funkcje, takie jak sala kinowa, przestrzeń eventowa czy sauna z siłownią. Zlokalizowane na poziomie parteru lobby wejściowe uzupełniają przestrzenie komercyjne. Większość pomieszczeń technicznych znajduje się na kondygnacjach podziemnych.

Konstrukcja

Adaptacja koncepcji modułowej z dużą liczbą przeszkleń oraz tarasów wiąże się ze znacznie większym współczynnikiem W/T (wall-to-floor) – stosunku powierzchni fasady do powierzchni podłogi, co ma bezpośrednie przełożenie na koszty inwestycji. W Norra Tornen ten współczynnik waha się w okolicach 1 (dla większości deweloperów wartość powyżej 0,5 może stanowić komplikacje przy wyliczaniu stopy zwrotu inwestycji). Architekci wraz z deweloperem zdecydowali się jednak na poszukiwania oszczędności w innym obszarze inwestycji – prefabrykacji. W przypadku wieżowców Norra Tornen dzięki zastosowanej technologii udało się m.in. przyspieszyć proces budowy, co ma znaczenie przy wysokich kosztach pracy w krajach skandynawskich, a także umożliwia kontynuację budowy nawet przy temperaturach poniżej 5°C, często stanowiącą granice dla standardowych rozwiązań typu in situ.

Charakterystyczna forma, a także duża liczba panoramicznych przeszkleń, umożliwiła doprowadzenie do wnętrz większej ilości światła dziennego. Aspekt ten jest ważny przy wyborze mieszkania, zwłaszcza w Skandynawii, gdzie nasłonecznienie w skali roku jest znikome. Brutalistyczne podejście do formy wieżowców ma również swoją kontynuację w detalach fasady. Do budowy wykorzystano prefabrykowane panele z karbowanego betonu o charakterystycznym zarysie żeber i widocznym kruszywem zastosowanym w mieszance betonu. Wykorzystanie takiej okładziny – ostatecznie zdecydowano się na moduł 30/13 mm – umożliwiło utrzymanie jednolitego wyrazu fasady pomimo wielu jej funkcji.

Widoczne rowki wykorzystano także jako otwory dla pionów wentylacyjnych oraz dla naturalnej wentylacji apartamentów. Żłobienia wraz z izolacją akustyczną umieszczoną na sufitach balkonów działają również jak absorbery dźwięku. Wykorzystanie prefabrykowanych paneli betonowych oraz modułów konstrukcyjnych umożliwiło precyzyjną aranżację detali technicznych, które przy konstrukcji typu in situ mogłyby znacząco wpłynąć na „czystość” elewacji. Instalacje wodne takie jak odwodnienie balkonów czy system przeciwpożarowych sprinklerów zostały uwzględnione już na etapie projektu prefabrykatów i zatopione w konstrukcji betonowej, a następnie poprowadzone w przestrzeni technicznej sufitów podwieszanych.

Brutalistyczną formę uzyskano dzięki ułożeniu na sobie modułów wypiętrzających się schodkowo oraz wykorzystaniu prefabrykowanych paneli z karbowanego betonu wymieszanego z kruszywem