Modernistyczny Lwów. Wystawa
Już 29 września w Muzeum Architektury we Wrocławiu odbędzie się wernisaż wystawy Lwów 24 czerwca 1937. Miasto, architektura, modernizm. Na ekspozycji pokazane zostaną zarówno plany urbanistyczne, obrazujące rozwój miasta w latach 20. i 30. XX wieku, jak i makiety, szkice oraz fotografie wybranych budynków publicznych i mieszkalnych. Lwów zaprezentowany będzie jako jedno z centrów nowoczesności II Rzeczypospolitej, w którym dynamicznie rozwijała się modernistyczna architektura i urbanistyka. Tytuł ekspozycji – wybrana z kalendarza data bez większego znaczenia dla historii miasta – wskazywać ma, że punktem wyjścia dla konstrukcji wystawy jest perspektywa zwyczajnego życia jego mieszkańców. Jednakże to właśnie lwowska codzienność stanie się pretekstem do podkreślenia wyjątkowości Lwowa i jego miejsca na mapie nowoczesności w XX wieku – tłumaczą organizatorzy. Kuratorem ekspozycji jest Andrzej Szczerski, historyk sztuki, wykładowca i kierownik muzealniczych studiów kuratorskich w IHS UJ, a od 1 stycznia 2016 roku również wicedyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie. Wystawie towarzyszyć będzie obszerny katalog pod redakcją naukową profesora Bohdana Czerkiesa, dziekana Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej. Publikacja w języku polskim i angielskim zawiera eseje badaczy z Polski i Ukrainy oraz szeroki wybór materiałów ikonograficznych.
29 września – 20 listopad
Muzeum Architektury we Wrocławiu
i
Przestrzenie (nie)piękna. Wykład
Gościem kolejnego spotkania z cyklu DużeA będzie Anne Lacaton, architektka i urbanistka, od 1987 roku prowadząca wraz z Jeanem Philippe’em Vassalem cenioną paryską pracownię Lacaton et Vassal Architectes. Realizacje biura wyróżniają się niezwykle ekonomicznymi rozwiązaniami i materiałami. To architektura oszczędna i pragmatyczna, ale – jak wyjaśnia projektantka – nie chodzi o to, aby wymuszać ograniczenie powierzchni, ale o to, by zrobić jak najwięcej przy użyciu środków, jakimi się dysponuje, zarządzać zasobami, dokonywać raczej takich wyborów, które pozwalają zrobić więcej i lepiej – więcej użytkowania, więcej komfortu. To także oszczędność gestu, materiału, dla osiągnięcia większej lekkości i delikatności. Sensem architektury jest dla nas tworzenie miejsc użytkowych, miejsc do mieszkania. Powietrze, światło, doznania, komfort, przyjemność są tu najważniejsze.
Za swoje realizacje pracownia zdobyła wiele prestiżowych nagród i wyróżnień. W 1999 roku z rąk francuskiego ministra kultury projektanci otrzymali Grand Prix dla młodych talentów w dziedzinie architektury, dwukrotnie znaleźli się też wśród finalistów EU Mies van der Rohe Award – w 2003 roku za modernizację Palais de Tokyo w Paryżu, a w 2007 roku za siedzibę Szkoły Zarządzania w Bordeaux. Przebudowa wieżowca mieszkalnego Tour Bois-le-Prêtre w Paryżu, której projekt opracowali wspólnie z Frédérikiem Druotem, zdobyła przyznawany przez Design Museum w Londynie tytuł Designs of the Year 2013 w kategorii architektura. W tym ostatnim przypadku do 50-metrowego obiektu z lat 60. architekci dodali z dwóch stron przeszklone balkony i ogrody zimowe, a także tak przeorganizowali przestrzeń, że udało się powiększyć powierzchnię istniejących mieszkań o 3500 m2 i wygospodarować cztery nowe. Warto podkreślić, że przez cały czas prowadzenia prac modernizacyjnych blok był zamieszkały. W dorobku pracowni Lacaton et Vassal znajdują się także m.in. Centrum Opieki Dziennej dla Młodzieży w Bègles (1994), Uniwersytet Sztuki i Nauk Humanistycznych w Grenoble (2001), kawiarnia przy Centrum Architektury w Wiedniu (2001), domy socjalne w Miluzie (2005), Szkoła Architektury w Nantes (2009), siedziba Regionalnego Funduszu na rzecz Sztuki Współczesnej FRAC w Dunkierce (2013) oraz przebudowa bloku mieszkalnego w Saint-Nazaire (2014). Wykład Anne Lacaton pt. Przestrzenie (nie)piękna odbędzie się 19 września, tym razem w kinie Nowe Horyzonty przy ul. Kazimierza Wielkiego 19a-21. Organizatorem projektu DużeA jest Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Wrocław.
19 września
sala nr 9 kina Nowe Horyzonty
www.wroclaw.sarp.org.pl/pl/duze_a
i
Tożsamość Przedmieścia Oławskiego. Podsumowanie warsztatów
Zorganizowana przez wrocławski SARP z okazji obchodów ESK 2016 specjalna edycja cyklu wykładów i warsztatów DużeA miała swój początek w marcu tego roku. Projekt podzielono na trzy panele tematyczne: Natura, Społeczność, Architektura. W ramach każdej kategorii, kuratorowanej przez inny zespół młodych projektantów, zaproszeni do Wrocławia architekci z całego świata na swój sposób interpretują przewodnie hasło cyklu – Przestrzenie dla Piękna. Do tej pory stolica Dolnego Śląska gościła już Juliena de Smedta, Gunthera Vogta i Dana Wooda (panel Natura, kuratorzy: Agata Woźniczka i Mateusz Adamczyk z Bud Cudu), a także Carlosa Medellína, Keesa Christiaanse oraz Takaharu Tezukę (panel Społeczność, kuratorzy: Józef Franczok i Marcin Kolanus z pracowni PORT). Na zakończenie każdego z paneli zaplanowano warsztaty projektowe dla studentów i młodych architektów. W kwietniu warsztaty Wrocław Home Made. Food from the City poprowadzili Jago van Bergen (Van Bergen Kolpa) i Fokke Moerel (MVRDV), a w czerwcu, na półmetku DużegoA, miasto odwiedził Francisco Leiva z hiszpańskiej GRUPO ARANEA razem z ekipą organizującą w Villenie coroczny festiwal EL CASC (Certamen de Activación Socio-Cultural): architektem Pasquelem Herrero, artystą Bernantem Ivarsem oraz specjalistą od ochrony środowiska Santiago Hernandezem. Tematem zajęć było Przedmieście Oławskie, jeden z najbardziej zaniedbanych rejonów Wrocławia z osławionym Trójkątem Bermudzkim. Ten niewielki teren stał się częścią miasta na początku XIX wieku, a obecnie leży w obrębie dzielnicy Krzyki, od wschodu granicząc ze starówką. Przedmieście Oławskie ma niezwykle zróżnicowaną zabudowę, odnajdziemy tu nie tylko dobrze zachowane kamienice czynszowe, ale również perełki architektury, jak choćby modernistyczny Trzonolinowiec (proj. Andrzej Skorupa i Jacek Burzyński, „A-m” 08/2012).
Tym razem warsztaty przybrały raczej formę konsultacji i interwencji w przestrzeni. Podobną taktykę prowadzący stosują bowiem przy pracy nad festiwalem w Villenie. Poprzez multidyscyplinarne projekty z pogranicza sztuki i architektury starają się rozpoznawać problemy społeczno- -kulturalne miasta i angażować do ich rozwiązywania samych mieszkańców. Polem działań uczestników wrocławskich warsztatów był obszar wspomnianego Trójkąta Bermudzkiego. Podzielono go na osiem części, z których każda posiadała własne, wydzielone podwórko. Pomimo działającego od 2013 roku budżetu obywatelskiego oraz projektów takich jak Wejście od podwórza, który polega na prowadzeniu interwencji artystycznych w zaniedbanych zakątkach miasta, lokalne podwórka wciąż stanowią bowiem najbardziej wstydliwe miejsca w przestrzeni Wrocławia. Do udziału w warsztatch zaproszono przedstawicieli wszystkich ośmiu rejonów Trójkąta. Wizualizując ich codzienne problemy, marzenia i nadzieje związane z najbliższą okolicą, stworzono kolaże, dla których bazą były portrety mieszkańców. Skończone prace zaprezentowano następnie w różnych częściach Przedmieścia. W efekcie udało się zainteresować lokalną społeczność, zwrócić uwagę na najważniejsze potrzeby dzielnicy i udowodnić, jak ważna w ich zaspokojeniu jest współpraca różnych środowisk. Pozostaje mieć nadzieję, że ten rejon miasta przyciągnie teraz więcej aktywistów, a Przedmieście Oławskie powtórzy sukces Nadodrza, które na przestrzeni kilku lat stało się dla Wrocławia tym, czym Kreuzberg jest dla Berlina.
Aleksandra Czupkiewicz
i
Książki o architekturze. Zapowiedzi wydawnicze
Program architektoniczny Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 obejmuje nie tylko liczne wystawy, dyskusje i warsztaty projektowe, ale także specjalny cykl publikacji poświęconych architekturze. Jeszcze w tym roku ukaże się m.in. monografia osiedla Nowe Żerniki, które powstaje w zachodniej części miasta jako współczesna odpowiedź na wzorcowy zespół mieszkaniowy zrealizowany we Wrocławiu w ramach wystawy Wohnungs- und Werkraumausstellung z 1929 roku. Książka Nowe Żerniki_the making of, pod redakcją Danieli Szymczak, zawierać będzie bogaty materiał graficzny zgromadzony przez lata pracy nad tym przedsięwzięciem, od wstępnych szkiców i koncepcji ideowych, po projekty urbanistyczne i architektoniczne, a także dokumentację fotograficzną warsztatów i spotkań, w czasie których kształtowała się koncepcja założenia. Autorami tekstów zamieszczonych w monografii są Daniela Szymczak, Katarzyna Kajdanek, Izabela Mironowicz i Grzegorz Piątek. Zaplanowano też serię wydawniczą Wrocławscy wizjonerzy, prezentującą twórczość laureatów Honorowej Nagrody SARP Wrocław, przyznawanej od 2011 roku w ramach Dolnośląskiego Festiwalu Architektury DoFA, a także architektoniczny przewodnik dla dzieci ARCHi_kids, który w przystępny sposób ukaże najważniejsze wrocławskie realizacje XX i XXI wieku. Krótkim opisom towarzyszyć będą rysunki studentów Wydziału Grafiki i Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu.
Na uwagę z pewnością zasługuje również album Proste historie, poświęcony ogrodom działkowym. Publikacja kładzie nacisk na to, co zespoły tego typu mogą zaoferować mieszkańcom, którzy nie są działkowiczami, a dodatkową jej wartość stanowią karty pocztowe, będące integralną częścią książki. W ramach projektu przewidziano też wydanie pracy Stanisława Lose, wybitnego wrocławskiego architekta, dydaktyka, autora wielu programów funkcjonalno-przestrzennych dużych i skomplikowanych obiektów użyteczności publicznej, od bibliotek i sal koncertowych do wyższych uczelni. Jego najnowsza książka, Homo Urbis, zawierać będzie prezentację wybranych teorii z zakresu architektury, urbanistyki oraz nauk pokrewnych poświęconych życiu człowieka w przestrzeni zurbanizowanej.
www.wroclaw2016.pl/wydawnictwa-architektoniczne/
i
Japoński humanizm. Relacja z wykładu
4 lipca odbył się kolejny wykład z cyklu DużeA, organizowanego przez wrocławski SARP w ramach programu architektonicznego Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.
Prezentacja japońskiego biura Tezuka Architects kończy kuratorowany przez Józefa Franczoka i Marcina Kolanusa panel Społeczeństwo, który obejmował też spotkania z Carlosem Medellínem z kolumbijskiej pracowni El Equipo Mazzanti oraz Keesem Christiaanse z holenderskiego studia KCAP. Wydaje się, że uczestnicy wykładów nie byli jeszcze dotąd tak blisko projektowania dla ludzi i z myślą o nich.
Wykład Takaharu Tezuki rozpoczyna się jak powieść Murakamiego. Architekt przedstawia swoją żonę i dzieci oraz swobodnie nakreśla pogląd na świat. On sam postanowił ubierać się na niebiesko, żonie dobrał czerwony, potem wspólnie zdecydowali, że ich dzieci będą nosiły się w odcieniach żółci. Jednak młodszej córce jest przykro, że nie będzie miała swojego koloru, dlatego ostatecznie jej bratu przypisano zielony. Taka jest też strategia projektowania według biura Tezuka – przyjęte rozwiązania mogą czasem wydawać się absurdalne i ekscentryczne, ale zawsze mają jakieś uzasadnienie.
Realizacją, która przyniosła pracowni duży rozgłos jest Roof House w prefekturze Kanagawa z 2009 roku. Kiedy architekci wybrali się, by poznać zleceniodawców, okazało się, że najczęściej spędzają wolny czas na powierzchni dwuspadowego, stromego dachu swojego skromnego wówczas domu. Dach pozbawiony był jakichkolwiek zabezpieczeń, a wyjście na niego prowadziło jedynie przez niewielkie okno. Motywem przewodnim projektu stała się więc płaszczyzna ogromnego zadaszenia, w które wkomponowano osiem świetlików pełniących również funkcję wyłazów, by każdy domownik miał swoje prywatne wyjście na ten nietypowy taras. Strukturę dachu uzupełniono o betonową ścianę osłaniającą od spojrzeń ciekawskich sąsiadów. Następnie jej wysokość zredukowano, aby pani domu mogła obserwować pobliski budynek, w którym mieszka jej matka. Kolejnym przełomem w karierze architektów okazało się tokijskie przedszkole Fuji. Obiekt ma kształt owalu o obwodzie 183 metrów, a jego forma nawiązuje do kręgów, jakie zataczają dzieci podczas biegu. Jak tłumaczył Takaharu Tezuka, to naturalna dla nich trajektoria ruchu. Codziennie około 500 dzieci radośnie biega po powierzchni dachu. Założeniem tego projektu była też optymalna otwartość. Wnętrze ograniczone jest przesuwnymi ścianami, które zapewniają łatwy dostęp na podwórze. Ponadto w środku nie ma wydzielonych pomieszczeń, a jedynie meble, które wyznaczają obszary konkretnych aktywności, dzięki czemu dzieci same decydują o tym, jak i z kim spędzają czas. Na terenie przedszkola znajduje się także sporo zakamarków i kryjówek, w których nie zmieści się żaden dorosły człowiek. Podobne rozwiązania architekci zastosowali w projekcie placu zabaw w Tachikawie – przestrzennej instalacji zorganizowanej wokół drzewa. Obiekt ma jedynie dwa pełne poziomy, jednak w „dziecięcej rzeczywistości” jest ich aż sześć – każdy zaledwie metrowej wysokości. Budowla zachęca więc do niestandardowego spaceru, obejmującego wspinaczkę, czołganie, skakanie czy zabawę w chowanego. Specjalnie z myślą o najmłodszych powstał również Child Chimo House w Osace (2013) – dom dla małych pacjentów z chorobami nowotworowymi. W centrum budynku znajduje się przestrzeń medyczna, ale prawdziwym jego sercem są zlokalizowane wokół jednostki mieszkalne, w których dzieci podczas leczenia mogą przebywać wraz z rodzicami. Rzut obiektu przypomina megastruktury z lat 60., sierociniec w Amsterdamie projektu Aldo van Eycka czy Wolny Uniwersytet w Berlinie autorstwa Alexisa Josica, Georgisa Candilisa, Shadracha Woodsa i Manfreda Schiedhelma. Ciężko określić, w którym miejscu budynek się zaczyna, a w którym kończy – roślinność dyskretnie oplata i „wnika” w jego bryłę, tworząc zielone korytarze i wąskie podwórka.
Pracownia Tezuka Architects może pochwalić się wieloma realizacjami o różnorodnej funkcji, od kościołów i placówek edukacyjnych, po domy jednorodzinne czy hotele. Każdy ich projekt posiada mocną ideę, dla której punktem wyjścia zawsze jest człowiek: jego zachowania i potrzeby.
Aleksandra Czupkiewicz
i
MoKaPP. Spotkania i dyskusje
MoKaPP, czyli Mobilny Katalizator Przestrzeni Publicznej, to zaprojektowany przez Mikołaja Smoleńskiego niewielki pawilon, który od lipca podróżuje po różnych miastach Dolnego Śląska. Podczas kilkutygodniowych turnusów w obiekcie i jego otoczeniu prowadzone są działania animacyjne i kulturalne, które mają służyć integrowaniu lokalnych społeczności. Przestrzeń została zaplanowana i wyposażona tak, by mogły odbywać się w niej warsztaty, zajęcia edukacyjne, projekcje filmów, spotkania i wystawy. Za program MoKaPP-u odpowiada wrocławska Fundacja Promocji Sztuki Transformator, a kuratorami projektu są Agata Gabiś, Karolina Jara i Michał Duda. Dotychczas pawilon można było spotkać w Lubiążu, Chojnowie i Wrocławiu. W tym ostatnim mieście był jedną z atrakcji tegorocznego Zlotu Skautów Europy Środkowej (Central European Jamboree 2016). Od 16 sierpnia do 4 września obiekt gościć będzie w Szczytnej koło Kłodzka, a następnie zawita do Nowej Rudy. Projekt jest realizowany w ramach programu architektonicznego Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 oraz programu Dolnośląska Platforma ESK 2016 +.
Do 4 września Szczytna k. Kłodzka
5 – 25 września Nowa Ruda
i
