Szklane domy już były - Wrocław będzie budował zielone. W mieście zaczął obowiązywać Zielony Standard Budynku. Co to oznacza?

Wrocławski Standard Zielonego Budynku został już wprowadzony zarządzeniem Prezydenta Wrocławia i będzie stosowany przez kluczowe jednostki miejskie: TBS Wrocław, Zarząd Inwestycji Miejskich, Wrocławskie Mieszkania oraz Zarząd Zasobu Komunalnego. Choć dokument dotyczy miejskich inwestycji, Wrocław zachęca prywatnych inwestorów do jego dobrowolnego stosowania. Może on być wskazówką i inspiracją.

Wrocław drugi, ale też liderem

Wrocławski Standard Zielonego Budynku (WSZB) to kompleksowy zestaw wymagań, który ma uporządkować sposób projektowania i modernizowania budynków miejskich. Budynki mają powstawać z poszanowaniem zielonego otoczenia, być energooszczędne, niemarnujące wody czy energetycznie samowystarczalne.

Inspiracją opracowania programu była Warszawa, ale stolica objęła standardem wyłącznie nowo projektowane budynki i dopiero pracuje nad standardem dla budynków modernizowanych. Wrocław, aby uzyskać efekt skali, zdecydował się od razu przyjąć standard dla obu kategorii: obiektów nowo budowanych i kompleksowo remontowanych. Włączenie budynków remontowanych to potrzeba chwili, gdyż Wrocław dysponuje jednym z największych zasobów budynków komunalnych, z których większość ma już ponad 100 lat.

Wszystkie należące do miasta budynki, a więc i te remontowane powinny:

• zużywać jak najmniej energii,
• wykorzystywać odnawialne źródła w jak największym stopniu,
• mieć dobrze zaprojektowane oświetlenie wewnątrz i na zewnątrz,
• retencjonować wodę deszczową,
• być otoczone możliwie dużą ilością zieleni.

Zielony Standard Budynku – po co to wszystko?

Zielony Standard Budynku przeciera drogę ku domom przyszłości. Otwiera nowy rozdział w podejściu do całego procesu inwestycyjnego budynków, który w obliczu zmian klimatu i transformacji energetycznej musi uwzględniać wiele czynników do tej pory pomijanych lub wdrażanych w wyjątkowych projektach. Jednym z podstawowych parametrów, które projektanci i budowniczowie będą musieli brać pod uwagę jest ślad węglowy materiałów budowlanych i w eksploatacji obiektu, a także ewentualnych możliwości ponownego wykorzystania używanych do budowy materiałów. Dekarbonizacja, oszczędność energii i zasobów naturalnych i surowców to będzie standard w niedalekiej przyszłości.

• Co roku o 10 mln zł drożej. Zielone miasto ma swoją cenę, ale przynosi wymierne zyski

Warszawa wyznaczyła nowe zielone standardy

Warszawa opracowała pierwszy miejski Standard Zielonego Budynku w Polsce (WSZB). Został przyjęty 9 września 2024 r., a od 1 lipca 2025 r. jest obowiązkowy dla wszystkich nowych inwestycji miejskich w Warszawie, takich jak budynki użyteczności publicznej, komunalne czy obiekty mieszkalne i inne budownictwa społecznego (TBS, SIM). Standard obejmuje sześć kluczowych obszarów, którym musi odpowiadać obiekt, aby uzyskać zgodność:

• Zieleń i zagospodarowanie terenu - zielone dachy, ogrody deszczowe.
• Gospodarowanie wodą - retencja deszczówki i jej ponowne wykorzystanie.
• Efektywność energetyczna - wysoka izolacja, odnawialne źródła energii (np. panele fotowoltaiczne), minimalizacja zużycia energii.
• Zrównoważona mobilność - zachęta do transportu publicznego, rowerów, infrastruktura dla pojazdów elektrycznych.
• Elementy gospodarki obiegu zamkniętego - użycie materiałów ekologicznych, recyklingowych, minimalizacja odpadów budowlanych.
• Zdrowie, komfort i bezpieczeństwo - dostęp do światła dziennego, kontrola temperatury, niska akustyka, brak barier architektonicznych.

Budynek musi spełniać wszystkie wymagania w tych sześciu obszarach – nie ma podziału na obowiązkowe i opcjonalne; całość jest integralna i oceniana w systemie punktowym lub opinii o zgodności. Nie określono minimalnej liczby kryteriów do spełnienia poza kompleksową zgodnością z standardem.

• Tramwaje na zielonym – zielone torowiska zmieniają miasta, zamiast betonu naturalna roślinność

Warszawskie przykłady SZB

Standard spełnia już kilka warszawskich inwestycji, m.in. Biblioteka w Choszczówce (pierwszy zrealizowany obiekt), nowe Centrum Przestrzeni Innowacyjnej SGH (nagrodzona w listopadzie 2025 r.).

Publiczna Biblioteka nr 69 na Białołęce, czyli pierwszy w Polsce obiekt w „zielonym standardzie” wznosi się przy ul. Kłosowej. Budynek powstał w technologii modułowej z prefabrykowanego szkieletu drewnianego. Dzięki temu wizualnie i funkcjonalnie łączy się z terenem zielonym po południowo-wschodniej i południowo-zachodniej stronie. Budynek jest ogrzewany pompą ciepła. Na dachu zamontowano panele fotowoltaiczne, a na zewnątrz umieszczono zbiornik na deszczówkę. Dookoła biblioteki pojawiły się też powierzchnie przepuszczalne wspomagające retencję.

Centrum Przestrzeni Innowacyjnej SGH przy ul. Batorego obejmuje m.in. najwyższą w Warszawie zieloną ścianę o wysokości 18 metrów, ogród na dachu służący jako przestrzeń dydaktyczna, a także instalacje energooszczędne i rozwiązania proekologiczne. Budynek ma zrównoważoną mobilność, zieloną elewację i dach, a jego architekturę zaprojektowano tak, aby komponował się parkiem Pole Mokotowskie.

• Zieleń, światło i beton barwiony w masie. Oto Centrum Przestrzeni Innowacyjnej SGH przy Batorego w Warszawie

Wrocławski Standard Zielonego Budynku

Dokument nie narzuca technologii, a projektanci i inwestorzy mogą wybrać rozwiązania do specyfiki działki i budynku, ale wyznacza kierunek. Opracowany we Wrocławiu Standard Zielonego Budynku obejmuje sześć obszarów.

Zieleń i zagospodarowanie terenu - dbałość o istniejące drzewa, powiększanie powierzchni biologicznie czynnej, zielone dachy, zielone ściany, ekostrefy, roślinność wspierająca bioróżnorodność i ograniczanie materiałów sztucznych.

Gospodarowanie wodami opadowymi - retencja, wykorzystanie deszczówki, ogrody deszczowe, rozwiązania oparte na przyrodzie oraz ograniczenie odpływu wód poza działkę.

Efektywność energetyczna - wysokie standardy efektywności energetycznej, odnawialne źródła energii, bezemisyjność, magazyny energii, monitoring i inteligentne zarządzanie mediami.

Zdrowie, jakość i rozwiązania budowlane - ochrona akustyczna, redukcja zanieczyszczenia światłem, materiały naturalne, gospodarka o obiegu zamkniętym, minimalizowanie kolizji ptaków z zabudową, dobre doświetlenie.

Zrównoważona mobilność i dostępność – pełna dostępność, infrastruktura rowerowa, ładowanie urządzeń i pojazdów elektrycznych, ograniczanie ruchu na powierzchni i rozwój transportu współdzielonego.

Lokalizacja i powiązanie z otoczeniem - spójność z miejskim układem, dobra dostępność usług i terenów zieleni, przystanki w zasięgu 500 metrów, wykorzystanie istniejącej infrastruktury technicznej bez konieczności budowy nowych dróg.

Kryteria w punktach – budynki muszą przejść weryfikację

Dla każdego z tych obszarów wyznaczone zostały „Kryteria Inwestycyjne” w punktach – jest ich w sumie 65, z czego najwięcej 22 w obszarze „Zieleń i zagospodarowanie terenu”. Aby budynek mógł zostać uznany za spełniający wymogi WZSB, musi spełniać kryteria we wszystkich obszarach. Kryteria podzielono na obowiązkowe i do wyboru.

Standard dla budynków nowo projektowanych konieczne to spełnienie 24 kryteriów, w tym 11 obowiązkowych (obligatoryjnych) i minimum 13 do wyboru.

Standard dla budynków poddawanych kompleksowym remontom to spełnienie minimum 6 kryteriów, w tym 1 obligatoryjnego (zapotrzebowanie na energię pierwotną w obszarze Efektywności energetycznej) i minimum 5 do wyboru (co najmniej po jednym kryterium z pozostałych obszarów tematycznych).

Każdy budynek, który spełni kryteria, zostanie oznaczony specjalną tabliczką - widocznym znakiem jakości.

Wrocławskie inwestycje spełniające SZB

Miasto przeanalizowało już pierwsze projekty pod kątem zgodności z kryteriami Standardu. Wśród ocenionych inwestycji znalazły się projekty mieszkaniowe TBS Wrocław przy ulicach Mościckiego i Stabłowickiej oraz nowy Zespół Szkolno-Przedszkolny przy ulicy Zwycięskiej, realizowany przez Zarząd Inwestycji Miejskich. Do tego zestawu dołącza kompleksowo odnowiony budynek przy ulicy Wilczej, gdzie wykonane prace już dziś przekraczają wymagania określone w standardzie i tworzą przykład modernizacji realizowanej z dużą świadomością środowiskową. Standard spełnia również zielony budynek Urzędu Miejskiego przy ulicy Hubskiej, który stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych zielonych miejskich inwestycji ostatnich lat. Jest zarazem ważnym punktem odniesienia dla kolejnych projektów.

Adam Bułkowski, kierownik Działu Realizacji Inwestycji TBS Wrocław

Dla nas ten standard to nie teoria, ale bardzo praktyczny zestaw narzędzi. Dzięki nowym miejskim standardom zielonych budynków możemy realizować inwestycje, które będą dobre dla mieszkańców i jednocześnie przyjazne środowisku naturalnemu w wielu aspektach nie tylko dziś, lecz także za 30 lat. 

Kamienica na Przedmieściu Oławskim – przykład do naśladowania

Budynek przy ul. Wilczej 1, 3, 5 (najdalej na południe wysuniętej części Przedmieścia Oławskiego) ma około 100 lat, ale wygląda, jakby był całkiem nowy. To był jeden z największych remontów komunalnych ostatnich lat – trzyklatkowy budynek wielorodzinny przeszedł remont kapitalny za 10,5 mln złotych. Znajduje się w nim 27 mieszkań wykończonych w standardzie „pod klucz”.

Nowe są elewacje wraz z ociepleniem, instalacje, stolarka okienna i drzwiowa, wyremontowane zostały klatki schodowe i poddasze użytkowe, a także dach – na poddaszu zaadoptowano 3 nowe mieszkania, co zwiększyło liczbę lokali z pierwotnych 24 do 27.

Na dachu są panele fotowoltaiczne, które będą zasilać oświetlenie i promienniki ciepła na klatkach schodowych. – To pierwszy we Wrocławiu budynek komunalny z fotowoltaiką – podkreśla Monika Tendaj-Bielawska, prezes spółki Wrocławskie Mieszkania, jednej z dwóch miejskich spółek zarządzających zasobem komunalnym. – Zadbaliśmy też o otoczenie budynku: plac zabaw, miejsca parkingowe - jest ich 10, w tym 2 dla osób niepełnosprawnych, wiata śmietnikowa, zieleń i zbiornik retencyjny, dzięki któremu będzie można te rośliny podlewać deszczówką. Wokół budynku powstał ogród - posadzono tu m.in. laurowiśnie, pięciorniki, a wzdłuż ceglanego muru bluszcz.

źródła: wroclaw.pl, um.warszawa.pl