Mobilna toaleta w ogrodach SARP
Konkurs na projekt łazienki organizowany przez firmę Geberit co roku dotyczy innego miejsca w Polsce. Choć w założeniu ma on charakter ideowy, dzięki zaangażowaniu firmy, która za każdym razem dba o dobór sędziów i przemyślaną lokalizację, a ponadto oferuje wyposażenie i pomoc w realizacji, dotychczas udało się już zbudować cztery obiekty – w Kazimierzu, Warszawie („A-m” 06/2014), Krakowie i Płocku. W każdej edycji bierze udział ok. 300 projektów zgłaszanych nie tylko przez studentów architektury, ale też młodych projektantów.
Partnerem tegorocznej edycji konkursu Geberit (dawnej konkurs KOŁO) zostało Stowarzyszenie Architektów Polskich, które zaoferowało młodym twórcom niezwykle inspirujący kontekst – Pałac Zamoyskich. Budynek, stanowiący główną siedzibę SARP, wraz z dostępnym wokół ogrodem i pawilonem wystawowo-konferencyjnym, od wielu lat jest miejscem organizowanych przez stowarzyszenie warsztatów, wystaw czy konferencji.
W konkursie tradycyjnie mogli wziąć udział studenci architektury oraz młodzi architekci. Zadaniem było zaprojektowanie mobilnej toalety na terenie ogrodu przy ulicy Foksal w Warszawie. Obiekt miał stanowić wzorzec dla toalet lokalizowanych w parkach, przestrzeniach sportu i rekreacji oraz w sąsiedztwie budynków o wysokich walorach architektonicznych, w tym objętych ochroną konserwatorską. Jedyny warunek to wykorzystanie w projekcie produktów marki Geberit. Toaleta musiała być jednocześnie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz wykorzystywać systemy umożliwiające zbieranie i podczyszczanie wody deszczowej oraz wody szarej.
W 12-osobowym jury zasiedli: Ewa Kuryłowicz, generalna projektantka i wiceprezeska Kuryłowicz & Associates, Agnieszka Kalinowska-Sołtys z biura APA Wojciechowski Architekci, prezeska Stowarzyszenia Architektów Polskich, Szczepan Wroński, założyciel i partner w pracowni WXCA, Szymon Wojciechowski, prezes zarządu APA Wojciechowski Architekci, Marlena Happach, naczelna architektka m.st. Warszawy, Dorota Sibińska, współzałożycielka xystudio, Agata Twardoch, architektka i urbanistka, profesorka na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej, Jacek Tryc, właściciel pracowni Jacek Tryc - wnętrza, wiceprezes i członek zarządu SAW, Jakub Krzysztofik, prezes łódzkiego oddziału SARP, Aleksandra Wasilkowska, właścicielka Pracowni Architektonicznej Aleksandra Wasilkowska, Jerzy Grochulski, architekt oraz Przemysław Powalacz, prezes zarządu firmy Geberit.
i
Wyniki konkursu Geberit na projekt toalety
Ogłoszenie wyników odbyło się 21 czerwca w pawilonie wystawowym SARP w Warszawie. Grand Prix oraz nagrodę specjalną za projektowanie w duchu zrównoważonego rozwoju i wykorzystanie materiałów odnawialnych otrzymał projekt „MASZ | ROOM” Pauli Rydel. Autorka zaproponowała biodegradowalny moduł o drewnianej konstrukcji, do budowy którego wykorzystana byłaby m.in. grzybnia. Zaprojektowane moduły toalet są neutralne pod względem płci, uwzględniają potrzeby rodzinne, dziecięce, osób starszych i osób o potrzebach szczególnych. W projekcie przyjęto również perspektywę pozaludzką, poszerzając funkcję toalety o funkcję integracji międzygatunkowej. Naturalne i organiczne ściany i dach staną się domem dla awifauny, owadów i małych organizmów. Zredukowana skala i ergonomia toalety pozwala nie tylko na swobodny transport, ale również elastyczne i nieinwazyjne wpisanie pojedynczego obiektu lub całego systemu toalet w wymagający kontekst urbanistyczny zarówno parku przy budynku SARP, jak i potencjalnie innych lokalizacji – uzasadniało jury.
Praca „MASZ | ROOM” pod względem architektonicznym to forma skromna i empatyczna, zaś pod kątem społecznym i ekologicznym – odważna i progresywna, dzięki czemu ma szansę na rozwinięcie kultury sanitacyjnej, a nawet szerszej refleksji na temat architektury cyrkularnej o wiele lat do przodu, stając się kierunkowskazem dla przyszłego rozwoju architektury publicznej w większej skali – czytamy w uzasadnieniu.
Wyróżnienie I stopnia zdobyli Monika Puchała i Tomasz Sachanowicz za koncepcję „W harmonii z otoczeniem”. Projekt, jako jeden z nielicznych, idealnie wpisał się w krajobraz parkowy Pałacu Zamoyskiego, sprytnie mijając istniejące drzewa i tworząc bardzo elegancki, falujący parawan. W meandrach kryją się toalety o różnym programie, mniej i bardziej przestronne. Mogą tworzyć ciąg lub tworzyć pętle zamknięte. Redukcja funkcji toalety do minimum sprawia, że można ją szybko postawić na placu miejskim, w ogrodzie czy na lokalnym festynie, tworząc zupełnie inną jakość estetyczną toalet przenośnych. Rozwiązania zastosowane w projekcie są proste technologicznie i ekonomiczne. Przyznając nagrodę, jury chciało docenić odwagę, pomysłowość oraz innowacyjne podejście do tematu – podkreślono.
Wyróżnienie II stopnia otrzymali Mikołaj Baczyński i Dawid Kruźlak za pracę „Canvas”. W tym przypadku sędziowie zwrócili uwagę przede wszystkim na wyszukaną, organiczną formę brył mieszczących pojedyncze toalety, która dobrze koresponduje z neorenesansowym pałacem i modernistycznym pawilonem wystawowym. Zaproponowany układ kubatur pozwala na widzenie ich w kontekście zielonego otoczenia ogrodu Pałacu Zamoyskich, jako nieinwazyjnej interwencji, szanującej parkowy walor otoczenia i poprzez wzajemną „przezierną” kompozycję, dającej wrażenie ciągłości układu ogrodu – czytamy w uzasadnieniu. Jury podkreśliło też łatwą adaptowalność obiektu do różnych lokalizacji.
Wyróżnienia III stopnia przyznano trzem projektom. Praca „Rozsuwane Kapsuły” Gabrieli Szewczak, Alicji Szedel, Natalii Fleites-Jończyk i Adriana Makowieckiego została doceniona za rozwiązania funkcjonale, w szczególności możliwość minimalizacji gabarytów modułów dla potrzeb transportu. W założeniach projektowych system rozkładania modułów zwiększający funkcjonalność transportową stanowi również subtelny sposób oświetlenia przestrzeni wokół toalety, zwiększając bezpieczeństwo w nocy. Pragmatyczne rozwiązania w połączeniu z innowacyjnością dały funkcjonalną toaletę zaprojektowaną według zasad projektowania uniwersalnego – podkreślili jurorzy.
Drugie wyróżnienie równorzędne III stopnia otrzymali: Oskar Czajkowski i Wojciech Smyczek za projekt „KOLOcki”. Jury doceniło pracę m.in. za umiejętne i pełne wyważenia wytworzenie przyjaznej przestrzeni publicznej. Stosując bardzo proste, a zarazem dobre i sprawdzone narzędzia języka architektonicznego, autorzy stworzyli uniwersalne w swojej formie i funkcji obiekty z pełnym poszanowaniem ergonomii, ekonomii i pro-ekologii. Elementy elewacji i systemowe rozwiązanie poszczególnych modułów dają pełny wachlarz aplikacji w różnych miejscach i kontekstach – uzasadniali sędziowie.
Trzecie wyróżnienie równorzędne III stopnia i nagrodę specjalną za najlepiej zaprojektowane wnętrze łazienki otrzymali: Michał Ciebień i Paweł Białas za koncepcję „Parasite Box”. Jurorzy docenili wykorzystanie płyt CLT jako materiału wykończeniowego, który tworzy jednocześnie konstrukcję modułu toalety. Moduł jest łatwy do transportu, a częsta zmiana lokalizacji nie powoduje jego usterek i uszkodzeń. Proste monolityczne płaszczyzny ścian i podłóg wpisują się we współczesne trendy projektowe, a jednocześnie ułatwiają utrzymanie czystości w pomieszczeniu, co ma duże znaczenie, zwłaszcza w toalecie publicznej. Wysoka kultura projektowa autorów opracowania, minimalizm zastosowanych form i powściągliwość w doborze materiałów wykończeniowych zaowocowały wnętrzem spokojnym, nienarzucającym się, które doskonale wkomponuje się w otoczenie Pałacu Zamoyskich. Pomysł wprowadzenia do wnętrza elementów otoczenia pozwala zachować również kontekst każdego innego miejsca, w którym toaleta będzie ustawiona – czytamy w uzasadnieniu.
Nagrodę specjalną za najlepiej zaprojektowaną toaletę publiczną zgodną z zasadami projektowania uniwersalnego otrzymały: Alicja Maculewicz i Kinga Kin. Jak podkreśliło juty, ich projekt, „Krótka historia dostępności”, uwzględniał wiele różnorodnych potrzeb użytkowników i użytkowniczek. Zaproponowano m.in. montaż paneli tyflograficznych oraz oznaczenia w kontrastowych kolorach (w trosce o komfort osób niewidomych i słabowidzących); pochwyty wokół pawilonów i we wnętrzach oraz bezprogowe wejścia do kabin (z myślą o osobach z trudnościami w poruszaniu się); przystosowanie wszystkich pomieszczeń do potrzeb OzN (by uniknąć niepotrzebnej stygmatyzacji) oraz podział według wielkości urządzeń zamiast tradycyjnego podziału na toaletę damską i męską.
Szansę na wybranie najlepszego projektu mieli także tradycyjnie internauci w towarzyszącym konkursowi Geberit plebiscycie. Najwięcej głosów otrzymał projekt „MODULAR Toalety Publiczne” autorstwa Marty Lorek, Kingi Dziki, Szymona Misiaka i Jakuba Miśniakiewicza.
