Na Śląsku styl gotycki wyklucza się

i

Autor: Archiwum Architektury

Na Śląsku styl gotycki wyklucza się

2016-07-29 20:27

Styl gotycki wyklucza się – taki tytuł nosi przewodnik po międzywojennej architekturze Śląska. Na 300 stronach zaprezentowano 120 najlepszych modernistycznych niemieckich i polskich budynków - opisała je architekt Anna Syska, a sfotografował Tomasz Kiełkowski.

To pierwsza tego typu przekrojowa publikacja w formie przewodnika popularyzująca przedwojenny modernizm na Śląsku. Tytuł został zaczerpnięty z warunków konkursu na projekt gmachu Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego w Katowicach w 1923 roku. Hasło Styl gotycki wyklucza się zostało tutaj potraktowane jako synonim architektury nowoczesnej, która nie czerpała z tradycji poprzednich wieków, ale rezygnując z kolumn, rozbudowanych gzymsów i kwiatonów wykorzystywała tylko możliwości, które dawały cegła, żelbet i kamień – piszą autorzy. Na czarno-białych zdjęciach zaprezentowano obiekty zbudowane w 28 miastach, zaprojektowane m.in. przez Dominikusa Böhma, Mariana Lalewicza, Ericha Mendelsohna, Tadeusza Michejdę, Edgara Norwertha, Karola Schayera, Adolfa Szyszko-Bohusza, Fryderyka Tadaniera, Konrada Wachsmanna. Dokonując wyboru, autorzy kierowali się właśnie nowoczesną stylistyką. Opisano budynki, które wyróżniają się konstrukcją, materiałem, przeznaczeniem, formą lub nazwiskiem projektanta (i choć „styl gotycki wyklucza się” nie wykluczono z przewodnika nawiązującej do gotyku ekspresjonistycznej niemieckiej architektury w Gliwicach, Raciborzu czy Zabrzu). Są tu sztandarowe dzieła polskiego modernizmu - drapacze chmur w Katowicach i Chorzowie, lotnisko w Bielsku-Białej, dworzec w Będzinie, sanatorium w Istebnej, ale też te mniej znane - ogródki jordanowskie i szkoły, w tym tzw. Grażynki realizowane z inicjatywy wojewody Michała Grażyńskiego i finansowane ze środków Urzędu Wojewódzkiego. Duże wrażenie robi odkryte na nowo architektoniczne dziedzictwo Zabrza. Każdy miłośnik architektury zna słynny kościół św. Józefa zaprojektowany przez Dominikusa Böhma, jednak już niewiele osób wie, że w tym mieście znajduje się również kilka innych obiektów jego autorstwa, a wśród nich uznawana kiedyś za najnowocześniejszą placówkę edukacyjną na Śląsku, usytuowana nad korytem Bytomki Miejska Szkoła Zawodowa. Do przewodnika została włączona również leżąca poza historycznym Śląskiem Częstochowa z funkcjonalistyczną pocztą projektu Adolfa Szyszko-Bohusza i kościołem św. Antoniego Padewskiego Zygmunta Gawlika i Stefana Bryły.

Anna Syska, Tomasz Kiełkowski, Styl gotycki wyklucza się. Międzywojenna architektura w województwie śląskim, opracowanie graficzne: Agnieszka Lesz, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach 2015