Jak pisze autor książki – badacz łódzkiej architektury o imponującym dorobku – dopiero w latach 80. XIX wieku pojawiła się w Łodzi większa grupa dobrze wykształconych architektów. Miasto przekroczyło wówczas liczbę 100 tys. mieszkańców i zabudowywało się w szybkim tempie, nabierając wielkomiejskiego charakteru. Wśród projektantów wywodzących się ze społeczności żydowskiej byli m.in. Gustaw Landau-Gutenteger, Dawid Landé i Adolf Zeligson – żeby wymienić najwybitniejszych. To między innymi im poświęcony jest jeden z rozdziałów książki. Pracowali dla najważniejszych łódzkich fabrykantów, co stanowiło unikalną łódzką specyfikę. Adolf Zeligson był na przykład ulubionym projektantem sławnej rodziny Poznańskich.
i
Można więc bez żadnej przesady stwierdzić, że żydowscy architekci odegrali wielką rolę w ukształtowaniu architektury Łodzi końca XIX i pierwszych dekad XX wieku. Chętnie wprowadzali nowe rozwiązania, wychodząc naprzeciw życzeniom zleceniodawców, którymi byli w głównej mierze żydowscy inwestorzy. Opisywane środowisko projektantów miało też swój udział w propagowaniu architektury modernistycznej. Ostatni rozdział książki zatytułowany Niespokojny i poszukujący duch poświęcony jest Henrykowi Hirszenbergowi. Jego dzieła odnajdziemy dziś nie tylko w Łodzi, ale i w Tel Awiwie.
Lektura książki utwierdza w przekonaniu, że oeuvre i nazwisko Henryka Hirszenberga powinny dołączyć do zespołu naszych dawno uznanych modernistów – pisze Hanna Faryna-Paszkiewicz w swojej recenzji, którą można będzie przeczytać w numerze 5/2022 „Architektury-murator”. Książka Krzysztofa Stefańskiego jest pionierską pracą naukową, ale ma przystępny charakter - narracja jest żywa i dynamiczna. Autor opowiada o budynkach, ale przede wszystkim o pasjonujących, skomplikowanych losach w jakimś stopniu zapomnianych dziś architektów.
Krzysztof Stefański, Henryk Hirszenberg (1885-1955) i środowisko żydowskich architektów Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2021. „Architektura-murator” jest patronem medialnym książki.
A już 8 kwietnia zapraszamy na spotkanie z Krzysztofem Stefańskim poświęcone publikacji. Rozmowę z autorem poprowadzi Anna Łagodzińska-Pietras. Spotkanie odbędzie się w Muzeum Miasta Łodzi o godzinie 17.00.
Zobacz też film, w którym profesor Krzysztof Stefański opowiada o łódzkiej architekturze i jej twórcach
i
i
i
