Żydowscy architekci Łodzi. Historie zapomniane
Dzięki tej książce Łódź odkrywa na nowo swoją zapomnianą historię. Świat żydowskich architektów, którzy pracowali dla rozwijającej się w szalonym tempie kosmopolitycznej metropolii.
Jak pisze autor książki – badacz łódzkiej architektury o imponującym dorobku – dopiero w latach 80. XIX wieku pojawiła się w Łodzi większa grupa dobrze wykształconych architektów. Miasto przekroczyło wówczas liczbę 100 tys. mieszkańców i zabudowywało się w szybkim tempie, nabierając wielkomiejskiego charakteru. Wśród projektantów wywodzących się ze społeczności żydowskiej byli m.in. Gustaw Landau-Gutenteger, Dawid Landé i Adolf Zeligson – żeby wymienić najwybitniejszych. To między innymi im poświęcony jest jeden z rozdziałów książki. Pracowali dla najważniejszych łódzkich fabrykantów, co stanowiło unikalną łódzką specyfikę. Adolf Zeligson był na przykład ulubionym projektantem sławnej rodziny Poznańskich.
Można więc bez żadnej przesady stwierdzić, że żydowscy architekci odegrali wielką rolę w ukształtowaniu architektury Łodzi końca XIX i pierwszych dekad XX wieku. Chętnie wprowadzali nowe rozwiązania, wychodząc naprzeciw życzeniom zleceniodawców, którymi byli w głównej mierze żydowscy inwestorzy. Opisywane środowisko projektantów miało też swój udział w propagowaniu architektury modernistycznej. Ostatni rozdział książki zatytułowany Niespokojny i poszukujący duch poświęcony jest Henrykowi Hirszenbergowi. Jego dzieła odnajdziemy dziś nie tylko w Łodzi, ale i w Tel Awiwie.
Lektura książki utwierdza w przekonaniu, że oeuvre i nazwisko Henryka Hirszenberga powinny dołączyć do zespołu naszych dawno uznanych modernistów – pisze Hanna Faryna-Paszkiewicz w swojej recenzji, którą można będzie przeczytać w numerze 5/2022 „Architektury-murator”. Książka Krzysztofa Stefańskiego jest pionierską pracą naukową, ale ma przystępny charakter - narracja jest żywa i dynamiczna. Autor opowiada o budynkach, ale przede wszystkim o pasjonujących, skomplikowanych losach w jakimś stopniu zapomnianych dziś architektów.
Krzysztof Stefański, Henryk Hirszenberg (1885-1955) i środowisko żydowskich architektów Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2021. „Architektura-murator” jest patronem medialnym książki.
A już 8 kwietnia zapraszamy na spotkanie z Krzysztofem Stefańskim poświęcone publikacji. Rozmowę z autorem poprowadzi Anna Łagodzińska-Pietras. Spotkanie odbędzie się w Muzeum Miasta Łodzi o godzinie 17.00.
Zobacz też film, w którym profesor Krzysztof Stefański opowiada o łódzkiej architekturze i jej twórcach
