Budowa nowego obiektu dla pszczyńskiej kultury od początku wydawała się konieczna i zbyteczna jednocześnie. W świecie polskiej kultury – zwłaszcza w mniejszych ośrodkach – taka sytuacja zupełnie nie dziwi. W swoim komentarzu do prezentacji Pszczyńskiego Centrum Kultury, który opublikowaliśmy w czerwcowym numerze „A-m” Paweł Jaworski zwraca uwagę, że budowa nowej siedziby to przede wszystkim reakcja na bardzo trudną sytuację lokalową tej instytucji.
Dlaczego zbudowano nowy budynek dla kultury w Pszczynie?
Kamienica stojąca przy rynku, którą do niedawno zajmowało Pszczyńskie Centrum Kultury (PCkul), nie tylko nie dawała pełnego komfortu prowadzenia działalności kulturalnej (wzniesiony w 1913 roku obiekt był zaprojektowany jako hotel), ale też wraz z biegiem lat coraz większym wyzwaniem stawało się sprostanie tak podstawowym wyzwaniom, jak dostępność dla osób z niepełnosprawnościami czy spełnienie wszystkich przepisów pożarowych. Podjęte próby remontu nie dawały optymizmu, więc w 2018 r. podjęto decyzję o budowie nowego obiektu.
Czy można mieć dobry budynek dla kultury bez organizacji konkursu architektonicznego?
Władze Pszczyny nie zdecydowały się na ogłoszenie konkursu architektonicznego na budowę Pszczyńskiego Centrum Kultury. Zamiast tego wybrały wariant przetargowy.
Oferenci byli zobowiązani do przedstawienia koncepcji budynku, harmonogramu i kosztów pracy. Do udziału w postępowaniu dopuszczono tylko zespoły o odpowiednim doświadczeniu w zakresie projektowania porównywalnych rozwiązań – zwraca uwagę Paweł Jaworski.
Przetarg na koncepcję wygrała pracownia Kozień Architekci. Ich pierwotny projekt trzeba było jednak zmodyfikować ze względu na koszty wdrożenia, które przekraczały możliwości finansowe gminy. Budowie cały czas towarzyszyła dyskusja o racjonalności wydawania dodatkowych pieniędzy na kulturę w sytuacji, gdy trzeba np. poradzić sobie z zatruwającym życie mieszkańców smogiem. Kontrowersje wzbudzała także lokalizacja.
i
Pomiędzy miastem a miastem. Zwrot z centrum w kierunku osiedli Pszczyny
Dla przyjezdnych, która Pszczyna co roku przyciąga niezliczone tłumy, miasto funkcjonuje przede wszystkim jako Rynek i otaczającego go ogrody z Pałacem Hochbergów. W głowach mieszkańców Pszczyna jest znacznie bardziej pojemna – to również, a może przede wszystkim, otaczające Rynek osiedla mieszkaniowe – osiedle Siedlice, przeznaczone dla pracowników fabryki elektrofiltrów i osiedle Piastów – dla osób związanych z górnictwem. O ile więc Rynek – zwłaszcza w sezonie – należy do turystów – mieszkańcy wykształcili swoje własne funkcjonalne centrum na pograniczu tych dwóch światów. Paweł Jaworski do kwestii lokalizacji odnosi się tak:
Przeniesienie Pszczyńskiego Centrum Kultury wciąż jednak budzi różne emocje. Dla jednych istotne są kwestie symboliczne, dla innych – pragmatyczne. Jedni boleją nad tym, że instytucja znalazła się poza sercem gminy, inni – że starówka straciła instytucję istotną dla mieszkańców tego obszaru, co tylko pogłębiło jego postępującą turystyfikację. Jedni cieszą się z tego, że infrastruktura kultury „podąża” za mieszkańcami „nowej” Pszczyny, których jest przecież więcej niż mieszkańców „starej” Pszczyny, jeszcze inni – że centrum ulokowano na terenie o lepszej dostępności
i
Pszczyńskie Centrum Kultury zyskało przestrzeń godną zazdrości i naśladowania
Nowy obiekt Pszczyńskiego Centrum Kultury to przede wszystkim funkcjonalność. W budynku znalazły się:
- sala kinowa, która po blisko 30 latach przywróciła Pszczynie kino
- sala koncertowa spełniająca najbardziej wyrafinowane wymagania
- wielofunkcyjne przestrzenie warsztatowe
- kawiarnia z widokiem na zieleń
- taras i ogród
- górka przed budynkiem
Wszystkie elementy zostały umiejętnie poukładane i razem tworzą wyjątkowe miejsce. Miejsce dla kultury. Można tu rozwijać swoje zdolności, można też przedstawiać efekty pracy twórczej, można zapoznać się z osiągnięciami innych artystów. Oprócz rozlicznych pomieszczeń i sal, szczególną rolę odgrywa tu przestrzeń wspólna – być może najważniejsza z perspektywy wymiany myśli i doświadczeń.
zwraca uwagę Urszula Forczek-Brataniec w swoim komentarzu opublikowanym w czerwcowym numerze „Architektury-murator”.
Kulturalnie i cyrkularnie. W jaki sposób nowy budynek odpowiada na wyzwania klimatyczne
Urszula Forczek-Brataniec odnosi się także do proklimatycznych rozwiązań zastosowanych przy projektowaniu i budowie nowego obiektu Pszczyńskiego Centrum Kultury. Wymienia wśród nich:
- zagospodarowanie ziemi z wykopu w postaci skarpy i górki krajobrazowej,
- zielony dach na tarasie absorbujący wodę i tworzący większą powierzchnię biologicznie czynną,
- ogród przy warsztatach wykorzystywany do praktykowania i edukowania o retencji wody
- zachowanie istniejących na działce drzew
i
Ten pozornie prosty budynek pozbawiony przepychu i zbędnych ozdób swą finezję i rozmach prezentuje poprzez proporcje, relacje przestrzenne i dostosowanie do pełnionej funkcji. Jest dowodem na to, że ramy, jakie kreuje architektura są kluczowe, stwarzając miejsce i możliwości rozwoju. W dobrej przestrzeni po prostu dobrze się czujemy, a to jest to, czego potrzebujemy, aby przeżywać, uczyć się i tworzyć.
podsumowuje swoją recenzję Forczek-Brataniec.
Czytaj „Architekturę-murator” - najbardziej wpływowe pismo o polskiej architekturze
Zachęcamy do lektury całej prezentacji budynku Pszczyńskiego Centrum Kultury. Znajdziecie w niej nie tylko kilkadziesiąt zdjęć całego obiektu i kluczowe rysunki techniczne, ale także pełną treść komentarzy. Dowiecie się z nich więcej na temat jakości architektury i kontekstu społecznego tej inwestycji.
