| Nazwa obiektu | Modernizacja kompleksu Radiostacji Gliwice |
| Autorzy | Nizio Design International |
| Inwestor | Muzeum w Gliwicach |
Wzniesiona w latach 30. drewniana wieża Radiostacji Gliwice wraz z przylegającym do niej budynkami i parkiem jest jednym z najważniejszych zabytków aglomeracji. Jest wpisana na krajową listę Pomników Historii, znajduje się na Europejskim Szlaku Techniki i Dziedzictwa Przemysłowego, a obecnie prowadzone są starania o umieszczenie jej na tzw. narodowej liście informacyjnej, co stanowi pierwszy krok do wpisania zabytku na światową listę UNESCO. W tym wyjątkowym miejscu planujemy zorganizować jeden z ważniejszych w kraju ośrodków muzealno-edukacyjnych tematycznie związanych z II wojną światową. Zwrócimy szczególną uwagę na katastrofalne w skutkach decyzje natury politycznej, na instrumentalne wykorzystywanie mediów do dezinformowania i manipulowania, na odpowiedzialność za dokonywane przez każdego z nas wybory i nieodwracalne skutki zacierania granicy między dobrem a złem. Chcemy także w inspirujący sposób opowiadać o dramatycznej historii mieszkańców Gliwic i regionu w XX wieku, zwłaszcza w okresie dwóch totalitaryzmów. Nasze przedsięwzięcie będzie największą od wielu lat inwestycją w obszarze gliwickiej infrastruktury związanej z dziedzictwem kulturowym – mówi Grzegorz Krawczyk, dyrektor Muzeum w Gliwicach.Projekt modernizacji kompleksu Radiostacji Gliwice opracowało biuro Nizio Design International. Zakłada on rewitalizację trzech budynków uzupełnionych o nowo projektowaną część podziemną. Zmiany w historycznym zespole ograniczone są do niezbędnego minimum. Centralnie położony obiekt, czyli dawny budynek nadajnika, zyska taras widokowy. Udostępnione zostaną też przestrzenie podziemne, w których znajdzie się główna część specjalnie zaprojektowanej wystawy stałej. Dwa pozostałe obiekty, uprzednio budynki mieszkalne, będą poddane niewielkiej przebudowie. Jeden z nich ma pełnić funkcje hotelowe, w drugim ulokowane zostaną m.in. główny hol wejściowy, przestrzenie edukacyjne i magazynowe, kawiarnia oraz studio nagrań. Aranżując przestrzeń wystawy, projektanci z Nizio Design International uważnie przyjrzeli się architekturze zabudowań Radiostacji i jej zachowanemu do dziś wyposażeniu. Zainspirowali się też utrwalonym na zdjęciach czy filmach industrialnym krajobrazem Górnego Śląska pierwszej połowy XX wieku. Czerń blachy tworzy aurę niepokoju, a przenikające przez perforacje światło dodatkowo buduje niepokojący światłocień rodem z filmów noir. Z surowością blachy skontrastowaliśmy delikatność szkła. Jego przejrzystość reprezentuje nienamacalny sygnał radiowy. Efemeryczny materiał w połączeniu z grą światła ukształtuje wizualną interpretację dźwięku, symbolizującego nie tylko rozwój radiofonii na Górnym Śląsku, ale także polityczną walkę w eterze między Polakami a Niemcami – mówi Mirosław Nizio. Oparcie projektu wystawy na silnych kontrastach spotęguje wrażenie tajemnicy, którą owiane były okoliczności przebiegu tzw. prowokacji gliwickiej. Projekt wystawy stałej powstał w oparciu o scenariusz wypracowany przez historyków i badaczy regionu. Idąc przez kolejne galerie, zwiedzający będą uczestniczyć w demaskowaniu manipulacji nazistowskiej propagandy, odkrywać przyczyny i przebieg prowokacji. Scenariusz nowej wystawy muzealnej obejmuje warstwę historyczną, techniczną i fabularną. Warstwa techniczna związana będzie z pierwotną funkcją i zasadami działania Radiostacji Gliwice, wyeksponuje specyfikę unikalnego zabytku techniki radiowej, okoliczności jego powstania i zasady działania. Część historyczna przedstawia kontekst, tło oraz najważniejsze zagadnienia polityczne związane z tym miejscem oraz wydarzeniami, które doprowadziły do prowokacji gliwickiej i wybuchu wojny. Utworzą ją bloki tematyczne: konflikt polsko-niemiecki o Górny Śląsk po I wojnie światowej i podział regionu, radiofonia na polskim i niemieckim Górnym Śląsku, Niemcy i niemiecki Górny Śląsk w czasach nazistowskich, prowokacja gliwicka i pamięć o niej. Warstwa fabularna przybliży dramatyczny przebieg zorganizowanej przez służby specjalne III Rzeszy akcji dywersyjnej nazywanej prowokacją gliwicką”, która doprowadziła do śmierci Franciszka Honioka, niewinnej ofiary politycznego mordu – mówi dyrektor Grzegorz Krawczyk.
i
Narrację wystawy budowaliśmy układając kolejne fakty historyczne niczym puzzle – opowiada Mirosław Nizio. Wkraczając w przestrzeń ekspozycji, zwiedzający skonfrontują się z ogromem zniszczeń wywołanych przez II wojnę. Galeria pierwsza będzie przypominać labirynt prowadzący ulicami zrujnowanych miast. Stalowe ściany staną się tłem dla grafik i dynamicznego mappingu. A w stanowiskach multimedialnych pojawią się materiały filmowe i fotograficzne. Poznając fragmenty zeznań z procesu norymberskiego, zwiedzający po raz pierwszy usłyszą o Alfredzie Naujocksie, który był głównym wykonawcą prowokacji gliwickiej.
i
Galerię drugą wypełni system przesuwnych paneli skrywających eksponaty, wielkoformatowe fotografie, monitory oraz lightboxy. Widzowie będą musieli samodzielnie odkryć pewne treści, by poznać historię. Atmosferę wnętrza zbuduje kontrast światła i cienia, bieli i czerni. Dominującym motywem będą różne twarze Naujocksa z plakatu do filmu o prowokacji „Der Fall Gleiwitz”. Opowiemy widzom, jak prowokacja funkcjonowała w zbiorowej pamięci i kulturze masowej po 1945 roku, jak była przedstawiana w literaturze, kinie, reportażach czy komiksach. Zaprezentowane materiały i sam sposób prezentacji, ujawnią manipulatorski mechanizm propagandy, który rozpowszechniał fake newsy i sprawił, że zbrodniarz stał się niemal celebrytą – wyjaśnia Mirosław Nizio.
i
Galeria trzecia wprowadzi zwiedzających w kontekst dziejów Górnego Śląska i wydarzeń kluczowych dla regionu i tożsamości mieszkańców, jak traktat wersalski i powstania śląskie. Artefakty trafią m.in. do pionowych ekspozytorów zbudowanych na wzór elementów wyposażenia fabrycznego, a z głośników dobiegać będą odgłosy pracującej fabryki i miejski gwar. Kolejnym etapem narracji będzie poznanie Górnego Śląska w okresie międzywojnia.
i
Centralnym punktem galerii czwartej ma być monumentalna, wrażeniowa instalacja artystyczna w formie świetlnej kompozycji symbolizującej fale radiowe. Instalacja będzie metaforą wielowarstwowej i wielowątkowej historii Śląska oraz roli radia jako medium wpływającego na życie, relacje społeczne oraz polityczne podzielonego regionu.
i
Galeria piąta ukaże hitlerowskie Niemcy w latach 1933-1939 i to zdeterminuje zastosowane tu środki plastyczne. Scenografia nawiąże do stylistyki nazistowskiej architektury, oprawy masowych zgromadzeń. Dominującym motywem kolorystycznym będzie tu krwawa czerwień. Pojawią się kadry z filmów Leni Riefenstahl oraz dźwięki propagandowych i wiecowych przemówień. Kompozycja architektoniczna przestrzeni oraz narzucony kierunek zwiedzania staną się tym samym metaforą opresji i braku wyboru – podkreśla Mirosław Nizio.
i
Galeria szósta to kulminacja ścieżki historycznej w podziemnej części ekspozycji. Szerszy kontekst wydarzeń w Gliwicach zostanie tu zasygnalizowany w dwutorowej opowieści. W ciemnej kolorystyce, atmosferze grozy i zbrodni ukazany będzie proces przygotowania prowokacji pod wodzą Naujocksa. W jasnych, pełnych naturalnego światła przestrzeniach zwiedzający poznają historię bohatera, Franciszka Honioka.
i
W galerii siódmej projektanci kontynuują opowieść o przebiegu prowokacji. Sala z urządzeniami nadawczymi oraz znajdująca się za przeszkloną ścianą maszynownia będą możliwie najwierniej odtwarzały stan tych przestrzeni z czasów prowokacji. Aranżacja przestrzeni uzmysłowi zwiedzającym, że znajdują się w miejscu, gdzie rozgrywały się kluczowe historyczne momenty i pozwoli zaobserwować prawdziwy przebieg wydarzeń oraz odczuć towarzyszące mu emocje. Zastosowanie technologii AR pozwoli na przeżycie momentu prowokacji niemal w czasie rzeczywistym – mówi Mirosław Nizio. Dodatkowa wielokanałowa projekcja na przeszklonej ścianie maszynowni uporządkuje wiedzę. Uzupełnieniem tej warstwy narracji będzie ścieżka techniczna, a na niej oryginalne instalacje, artefakty, interaktywne monitory i szuflady z opisami oraz rysunkami urządzeń i budynku.
Newsletter „Architektury-murator”co tydzień nowa porcja najświeższych architektonicznych newsów z Polski i ze świata!
