Wieża Skrivanat w Pag, Chorwacja

Pag jest wyspą na Morzu Adriatyckim, w północnej części Dalmacji, na której pozyskuje się sól od prawie tysiąca lat. Sól od zawsze odgrywała ważną rolę. W czasach rzymskich używano jej jako jednostki monetarnej (stąd łacińskie określenie argentum salarium). Dla Wenecjan minerał nie był towarem samym w sobie, lecz fundamentem państwa (il vero Fondamento del nostro Stato). Z powodu solanek, miasto było częstym celem ataków zbrojnych.

Miasto Pag jest również miejscem pochodzenia znanych na świecie koronek szytych igłą (Paška čipka). Pierwsza wzmianka o powstaniu rękodzieła pochodzi z XVI wieku. Lokalny wyrób folklorystyczny pierwotnie szyty ściegiem na kawałku tkaniny, z czasem przeistoczył się w swej koncepcji plastycznej. Technika przekazywana z pokolenia na pokolenie nosi znamiona „genetycznej pamięci”, wzbogacana o nowe elementy ozdobne oddaje urodę klimatu, w którym powstaje. Paszka koronka została wpisana na listę UNESCO jako przedstawiciel niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Dzisiejsze Miasto Pag wybudowane w latach 1443-1474 pod nadzorem chorwackiego architekta Juraja Dalmatinaca, zaprojektowano według ściśle określonych weneckich zasad planowania miast - na wzorcu Castrum Romanum. Urbanistyczny plan został opracowany w Wenecji rownież przez Juraja Dalmatinaca. Miasto zorganizowano na siatce prostopadłych względem siebie ulic, którego centrum stanowi główny plac z kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (Trg Petra Kresimira IV) - siedzibą biskupów i Pałacem Rektorów. Całość XV-wiecznego założenie otaczał mur. Wieża Skrivanat (Kula Skrivanat) - jedna z dziewięciu wież - usytuowana w północno-zachodniej części miasta pełniła funkcję obronną.

Już niedługo powstanie nowy punkt na kulturalnej mapie miasta, z widokiem w kierunku Morza Adriatyckiego. 14-metrowa Wieża Skrivanat zbudowana na planie czworoboku o wewnętrznych wymiarach 4,5 m x 4,5 m, zwieńczona jest opaską z trzema otworami okiennymi wychodzącymi na każdą z czterech stron świata. Architekci z dużą kulturą i pietyzmem podeszli do zadania projektowego. Renowacja pozostaje pod silnym wpływem dziedzictwa tj. tworzenia paszkiej koronki i produkcji soli. W zabytkową tkankę wpisano spiralne schody „opakowane” w biały motyw ludowej koronki, z ażurową konstrukcją balustrady. Subtelny i zarazem wyrafinowany zabieg, wzmacnia celowy kontrast materiałowy widoczny na styku delikatnej niczym pajęczyna koronki z kamienną ścianą. Średniowieczny relikt zyskał galerię na wysokości 12 metrów i przekryte transparentnym dachem w kształcie piramidy, doświetlajacym wnętrze. W ciągu dnia, promienie słoneczne o różnych długościach fal i kącie padania załamują się na dachu światłem rozproszonym do wewnątrz, a sam moment odbicia od zewnętrznej powierzchni daje spektakularny efekt w postaci charakterystycznego wielobarwnego łuku. Technologia materiałowa krycia dachu gwarantuje iluzję „tęczy” również w godzinach nocnych, przy użyciu sztucznych źródeł światła. Obserwując panoramę miasta będzie można „doświadczyć Wieży Skrivanat” z jej dachem niczym olbrzymi kryształ soli - „białym złotem” z przeszłości.

Kula Skrivanat_Pag_Croatia

The urban plan of the current city of Pag was developed in Venice by the Croatian architect Juraj Dalmatinac aka Giorgio da Sebenico and it is a correlation between Roman Castrum and Venetian Town Planning principles, organized as an orthogonal grid of streets and squares forming at the centre - Trg Petra Kresimira IV, with the Church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary, the Duke's and the Bishop's Palaces. The construction works lasted between 1443 - 1474 and was also supervised by Juraj Dalmatinac. Kula (Tower) Skrivanat is one of nine original towers of this XV century walled city. It was the most efficient structure to protect north-west end of the town from a hostile environment. Currently Kula Skrivanat is an empty relic of a medieval defense system.

Pag is an island of Salt. The salt production has existed for almost a thousand years. In Roman times, salt or the lack of it could drastically affect the health of entire populations. It was so valuable enough to be used as currency hence the Latin phrase salarium argentum (salt money). For the Venetians, salt was not a commodity among commodities. It was il vero fondamento del nostro stato (the true foundation of our state). Salt with its wealth built Town Pag which then had to defend itself with its fortifications.

Town Pag is also the place of origin of Paška čipka world famous lacework. First reference to Pag Lace is affiliated to sisters of the Order of Saint Benedict in 1579. It is a type of needle work strictly geometrically shaped forming white patterns, influenced by rosette of the Collegiate Church and no doubt by symmetrical urban plan of the town. Made without written drafts or blueprints was passed down from generation to generation throughout the centuries. It is so unique that Paška čipka is inscribed in the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity.

The Skrivanat Kula is approx. 14m tall stone structure topped with three window openings to each side. The interior is an empty square void of approx. 4,5m x 4,5m footprint. The renovation project is strongly influenced by the heritage of Lace making and Salt production of Pag. Stone flight of steps are separately inserted reaching at the top, all-around gallery floor at 12m high, leaving an empty cylinder void of 2.5m diameter. Visitors can enjoy the views from the existing window openings towards the town and the Adriatic Sea. This will be the only high viewing point of the town available to tourists while being right in the centre. Underside stone steps and balustrade are wrapped in white lacework motive creating serpentine of Paška čipka. This delicate almost like spider web closeness to sharp and ruthless stone walls is deliberately chosen to contrast the beauty of the lace with a medieval war artifact. Where the lace is locked inside the tower like a hidden treasure the new roof profoundly displays the history of salt production - self respecting the white gold of the past. The shape is a perfect pyramid providing an ambient light to the inside and it is quite transparent like an alabaster skin. During day light opacity of the pyramid various with a strength of the sun rays bringing different translucency hence different experiences. It is intended to refract light, like a giant prism breaking light up into its constituent spectral colors. At the correct sun-ray angle a specular reflection bounces off the outside roof surface while the remaining light refracts inside and is dispersed resulting in a spectrum - creating an effect similar to a Rainbow. Transparency of the roof material will be designed to specific wavelengths to achieve this effect, which can be repeated during night times using an artificial light sources. Observing the panorama of the town from surrounding mountains will see the Skrivanat Kula with its roof as Colossal Salt Crystal performing unforgettable Rainbow experiences.

13 zdjęć