Spis treści
- Koniec XIX wieku. Zakopane to mała wioska, Witkiewicz buduje wille
- Bronisława Korwin-Kossakowska w Zakopanem się nie nudzi, choć jest sama
- Willa Oksza. Koszt budowy był wysoki
- Losy Okszy w XX wieku
- Willa Oksza dzisiaj. Zwiedzanie
- Willa Oksza projektu Stanisława Witkiewicza. Zdjęcia
Koniec XIX wieku. Zakopane to mała wioska, Witkiewicz buduje wille
To była trzecia willa Stanisława Witkiewicza w Zakopanem. A Zakopane było wówczas małą wioską. Jednak artyści i przedsiębiorcy zaczęli je właśnie odkrywać. Górskie powietrze stało się panaceum na wszelkie choroby. A miejscowość pod Tatrami - zaczęła dynamicznie rozwijać. To była końcówka XIX wieku. Witkiewicz zaczął tu właśnie konstruować styl narodowy - styl zakopiański. Oto Willa Oksza w Zakopanem, dziś galeria sztuki Muzeum Tatrzańskiego.
Bronisława Korwin-Kossakowska w Zakopanem się nie nudzi, choć jest sama
Willa powstała dla małżeństwa z Sosnowca. Zachowała się korespondencja Witkiewicza z Kossakowskimi. Oto jak opisuje genezę jej powstania Katarzyna Kobylarczyk w artykule "Papierem i drewnem" na stronie MałopolskaToGo:
Oksza z początku nie była Okszą. Najpierw była Korwinówką. Wymyśliła ją Bronisława. Lato 1894 roku Bronisława Korwin-Kossakowska spędza samotnie w Zakopanem. Mąż Wincenty jest przykuty do biurka przez sprawy kopalni. Bronisława nie nudzi się. W Zakopanem poznaje uprzejmego artystę malarza. Artysta nazywa się Stanisław Witkiewicz i propaguje wymyślony przez siebie styl w architekturze i zdobnictwie. Bronisława ogląda wille Pepita i Koliba i wpada na pomysł. Ona i Wincenty także chcieliby mieć dom pod Tatrami. Małżonek daje się przekonać. Być może ujmuje go, że ten cały Witkiewicz projektuje za darmo.
Willa Oksza. Koszt budowy był wysoki
Jesienią 1894 roku Bronisława pisze do Witkiewicza: „Posełam rozkład naszego w przyszłości domu” . Czy Sz. P. Stanisław mógłby przysłać szkic elewacji, by Wincenty, który nie zna stylu starogóralskiego dowiedział się, jak będzie wyglądał jego dom? I cena! Ile będzie kosztował metr kwadratowy? Wszystko powinno się zamknąć w granicach rozsądku, które mąż Wincenty określa na trzy-pięć tysięcy guldenów.
Ostatecznie koszty budowy przy Zamoyskiego 25 w Zakopanem oszacowano na 10 tysięcy florenów, przedsiębiorca z Sosnowca łapie się za głowę, ale projekt go oczarował. Budarze Wojciech Roj i Jan Obrochta zabierają się do pracy. W czerwcu 1896 Korwinówka jest gotowa. Ale małżeństwo Kossakowskich nie cieszy się nią długo - w 1899 odsprzedaje willę hrabiemu Marcinowi Kęszyckiemu. Nie jest jasne, co się stało. Wiadomo, że willa Witkiewicza ma być prezentem dla żony z okazji 25. rocznicy ślubu. Korwinówka zmienia nazwę na "willa Oksza", a na najgrubszej belce stropu hrabia każe wyryć: „Roku Pańskiego 1899 dnia 7 lutego odbyło się srebrne wesele Marcina i Heleny Kęszyckich”.
Losy Okszy w XX wieku
W 1920 willę zakupiło Towarzystwo Odrodzenie. Po drugiej wojnie światowej budynek służył jako prewentorium gruźlicze dla dzieci i młodzieży, a następnie jako dom wypoczynkowy. W 2006 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków architektury województwa małopolskiego. W tym samym roku opracowano dokumentację historyczno-konserwatorską obejmującą dzieje budynku oraz wytyczne konserwatorskie do projektu jego remontu i modernizacji na galerię sztuki. Główną ideą konserwatorską było przywrócenie pierwotnej formy architektonicznej willi, znanej z fotografii archiwalnych.
Zobacz też:
Willa pod Jedlami niczym zamek, a miała być domkiem letniskowym
Galeria sztuki polskiej XX wieku w willi Oksza jest pierwszym krokiem do rozwiązania dotkliwego braku w Zakopanem wystawy, pokazującej dorobek miejscowego środowiska artystycznego, a także sztukę wielu artystów spoza Zakopanego, dla których Tatry i góralszczyzna były ważnym źródłem inspiracji - pisaliśmy w Architekturze - Murator w 2011 roku, kiedy otwierano galerię w willi Oksza.
Willa Oksza dzisiaj. Zwiedzanie
Willa Oksza, położona w Zakopanem przy ul. Zamoyskiego 25, jest jedną z czterech zachowanych do dzisiaj willi w stylu zakopiańskim, obok Koliby, Domu pod Jedlami i Rialta, zaprojektowanych przez Stanisława Witkiewicza (Pepita, która tak oczarowała Bronisławę, nie istnieje - w jej miejscu stoi Palace). Oksza powstała jako trzecia. Dziś można ją zwiedzać. W jej odrestaurowanych wnętrzach Muzeum Tatrzańskie urządziło Galerię Sztuki. Jest tu m.in. Sala Witkacego, zaś wystawa stała nazywa się „Artyści i sztuka w Zakopanem” i można na niej zobaczyć m.in. prace Rafała Maczewskiego, Leona Wyczólkowskiego czy Zofii Stryjeńskiej. I spojrzeć z werandy na Zakopane tak, jak pewnie patrzyły na nie Bronisława Kossakowska i Helena Kęszycka.
Willa Oksza projektu Stanisława Witkiewicza. Zdjęcia
