Poprzemysłowe dziedzictwo, sztuka awangardowa z Władysławem Strzemińskim i Katarzyną Kobro na czele, najlepszy w Polsce ośrodek kinematograficzny, pierwsze w Europie Muzeum Sztuki Współczesnej – czy to jedyne silne zalążki rozwoju miasta, które kojarzą nam się z Łodzią? Czy jesteśmy w stanie dostrzec inne jej walory, a może cechy negatywne? Na te pytania próbowali odpowiedzieć uczestnicy warsztatów OSSA, które odbyły się w dniach 13-21 października 2018 roku w Łodzi, a ich tematem przewodnim było szeroko rozumiane Widzenie. Organizatorami jesiennej edycji spotkania byli studenci oraz absolwenci architektury na Politechnice Łódzkiej ze wsparciem Stowarzyszenia Architektów Polskich. Siedemdziesięciu uczestników wytypowano na podstawie prac wstępnych wykonanych pod hasłem Ukryte.
i
Otwarcie warsztatów odbyło się w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, mieszczącej się w dawnym zespole zakładów bawełnianych Ludwika Grohmana. Uroczystość uświetnił wykład architekta, pedagoga, profesora ETH w Zurychu i współzałożyciela londyńskiego biura 6a architects – Toma Emmersona, który podzielił się swoimi refleksjami na temat architektury oraz spostrzeżeniami, jak powinna być kształtowana we współczesnych czasach. Tego dnia odbył się również wernisaż wstępniaków. Drugiego dnia harmonogram został ułożony w taki sposób, aby dać uczestnikom jak najwięcej szans na znalezienie inspiracji, natchnienia oraz spojrzenia na temat z wielu perspektyw. Uczestnicy podzieleni na dziesięć grup, wraz z opiekunami z ramienia organizatorów oraz przydzielonymi tutorami udali się na spacer po mieście. Każdy zespół obrał inną ścieżkę, dzięki czemu wszyscy mogli rozpocząć pracę z innym bagażem doświadczeń. Oprócz tego w Muzeum Sztuki w Łodzi (ms2) odbył się wykład, który miał na celu wdrożenie w Teorię widzenia Władysława Strzemińskiego, jednego z najważniejszych przedstawicieli polskiej awangardy. Ostatnią dawką inspiracji był pokaz filmowy, przedstawiający twórczość Warsztatu Formy Filmowej – grupy artystycznej stworzonej przez Józefa Robakowskiego, Zbigniewa Rybczyńskiego, Wojciecha Bruszewskiego i Pawła Kwieka, która eksperymentowała na polu sztuki filmowej.
i
Codzienna praca warsztatowa poprzedzona była wykładami, koncentrującymi się wokół tematyki widzenia analizowanego w trzech kategoriach: przestrzeni mentalnej, urbanistycznej oraz architektonicznej. Poranne prelekcje miały być dla uczestników impulsem do działania. W problematykę przestrzeni mentalnej wprowadził Ricardo de Ostos, wykładający na co dzień w Architectural Association School of Architecture i The Barlett School of Architecture UCL w Londynie. Przedstawił on zagadnienie z perspektywy miasta oraz obrazu transformowanego przez mózg za sprawą kontekstu kulturowego i środowiskowego, a także wspomniał o dynamicznie rozwijających się nowych technologiach, które stają się nieodzownym elementem przekształcającym miasta w XXI wieku. Wprowadzenie do przestrzeni urbanistycznej zrobił Dorian Wiszniewski, wykładowca specjalizujący się w socjoekonomicznych procesach urbanizacji. Architekt reprezentuje Edinburgh School of Architecture and Landscape Architecture, a także ceniony magazyn badawczy „Drawing On”. Z kolei na przestrzeni architektonicznej skupił się Sebastian Kofink, przedstawiciel biura Buero Kofink Schels oraz wykładowca Uniwersytetu Technicznego w Monachium. Architekt przedstawił refleksje na temat widzenia oraz autorskie podejście do architektury, polegające na skupieniu na metodzie działania zamiast na określonym stylu czy obecnym trendzie. Wieczory przeznaczone zostały na wykłady, dyskusje oraz debaty. Nie zabrakło również wykładów gościnnych, na które zaproszeni zostali prelegenci nie tylko z łódzkiego, lecz także krajowego środowiska architektonicznego. Zadaniem każdego z dziesięciu zespołów było stworzenie własnego projektu. Grupa pracowni Fala Atelier wysunęła na pierwszy plan elewacje łódzkich budynków, które w ich postrzeganiu są „twarzą” architektury XXI wieku. Studenci eksperymentowali z futurystycznymi wizjami kompozycji łódzkich fasad, przedstawiając swoje przemyślenia w formie kolaży. Z kolei studenci Macieja Miłobędzkiego i Piotra Leśniaka w projekcie Potencjał pustki w postaci makiety przedstawili rozwarstwienie miasta. Na instalację złożyło się kilka poziomów, wyobrażających lustro wody (nawiązanie do podziemnych łódzkich rzek) oraz różne koncepcje rozwoju poprzemysłowej metropolii. Idea miała na celu przedstawienie złożoności Łodzi, procesów opuszczania i ponownego zapełniania się przestrzeni zurbanizowanej. False Mirror Office z grupą studentów również wykonało makietę. Na ceglanej podstawie pojawiły się charakterystyczne kamienice, budynki przemysłowe oraz architektura modernistyczna. Całość w bardzo zwięzłej formie oddała niejednolity charakter łódzkiej urbanistycznej tkanki. Manifest grupy Centrali pt. Unfolding Space oparty był na dogłębnej analizie struktury urbanistycznej poprzemysłowego miasta. Studenci zauważyli w metropolii relacje linii, punktów, płaszczyzn i form, dla których jedyną słuszną syntezą w przestrzeni mentalnej jest krąg.
i
Constantinos Militiadis oraz Gerriet K. Sharma wraz ze swoimi podopiecznymi podeszli do tematu bardzo indywidualnie, a ich praca końcowa składała się z szeregu scen. Zaprezentowany przez grupę VR to wyimaginowany świat, będący odzwierciedleniem doznań słuchowych przetworzonych przez ludzki mózg na obraz rzeczywistości. Grupa pracowni A2P2 zwróciła uwagę na problemy, z jakimi zmaga się obecnie Łódź w kontekście rewitalizacji i zmian, które zachodzą w mieście. Jako najbardziej dotkliwą kwestię studenci wskazali problemy społeczne, wysiedlenie oraz ponowne lokowanie ludzi w zrewitalizowanych budynkach. Swoje spostrzeżenia przedstawili w formie teatralnego show. Lukas Husser oraz Korbinian Kainz wraz ze studentami zaproponowali projekt Łódź Narrowway 2100, czyli bezkompromisową propozycję zakładającą przecięcie istniejącej, geometrycznej siatki ulic z zabudową wąską ścieżką w kształcie obręczy. Miało to na celu wprowadzenie nowych perspektyw widzenia w kontraście do istniejących, przetartych już szlaków na mapie Łodzi. Bjarge Ingels Group oraz ich studenci skupili się na subiektywności postrzegania rzeczywistości w kontekście kulturowym, historycznym oraz środowiskowym. Na przykładzie skakania ukazali fenomen, jaki może zaistnieć wokół każdego przedmiotu czy zjawiska pod wypływem mediów, nauk oraz zaangażowania osób, będących światowymi autorytetami w swoich dziedzinach. Grupa Maćka Siudy i Jana Domicza zaprezentowała film, na którym z różnych punktów widzenia możemy obserwować tygodniowe warsztaty OSSA. Dało to obraz, jak każda czynność może wyglądać z punktu widzenia wykonawcy działania, osoby biorącej w nim udział oraz subiektywnego obserwatora.
JEJU.studio ze studentami zwrócili uwagę na paradoks nazwy miasta Łódź w kontekście rzek ukrytych pod ziemią. Jako Dwudziesta rzeka postanowili rzucić się w nurt życia miejskiego i przemierzać je, poddając analizie kontekst architektoniczny, urbanistyczny, historyczny, kulturowy oraz środowiskowy. Na finisażu przedstawili widowiskową grę wody, koloru i światła w formie instalacji artystycznej. Większość zwróciła uwagę na problemy Łodzi w skali urbanistycznej. Studenci zauważyli, że bezpośrednio za reprezentacyjną ulicą Piotrkowską i jej odrestaurowanymi fasadami kryje się chaos. To, co jest jednak najcenniejsze w warsztatach OSSA to niekoniecznie prace końcowe, a szerokie pole do dyskusji oraz analizy. Przez tydzień studenci, tutorzy, wykładowcy oraz organizatorzy uczestniczą w jedynym w swoim rodzaju wydarzeniu, maksymalnie skoncentrowanym na dziedzinie architektury oraz sztukach pokrewnych. Zachwiana zostaje tutaj relacja student – wykładowca, a każdy z uczestników warsztatów staje się partnerem do dyskusji, który może nawet otworzyć drugiej osobie oczy na zjawiska, na które wcześniej nie zwracał uwagi. Ogólnopolskie Spotkania Studentów Architektury to przede wszystkim olbrzymia dawka wiedzy i przemyśleń, z którymi wyjeżdża każdy z uczestników. Na ich bazie może on dalej rozwijać swoją osobowość, wrażliwość i podejście do projektowania w przyszłej karierze.
