Projekt powstał w ramach zajęć seminaryjnych Metodologia Badań Naukowych pod opieką prowadzącego dr Rolanda Mruczka. Kurs organizowany był na II roku studiów magisterskich, na specjalności Ochrona Zabytków. Poniższe opracowanie stanowi studium historyczno-architektoniczne oraz próbę rekonstrukcji poszczególnych faz rozwoju zewnętrznej Bramy Mikołajskiej z XIV-wiecznych murów obronnych Wrocławia za pomocą cyfrowego modelu 3D. Studium historyczno-badawcze oraz rekonstrukcja bramy opiera się jedynie na literaturze badawczej, która z kolei odnosi się do przeprowadzonych badaniach archeologicznych. W umocnieniach Wrocławia występowały dwie bramy pod tą samą nazwą. Jedna z nich występowała w wewnętrznym obwodzie, druga natomiast znalazła się nieco później w obwodzie zewnętrznym. Obie bramy połączone były ulica Mikołajską i stąd ich nazwa.
Niniejsze opracowanie dotyczy bramy obwodu zewnętrznego, na przebiegu drogi dalekosiężnej prowadzącej na zachód od centrum miasta (ul. Ruska). Analiza obejmuje prześledzenie historyczne faz budowy bramy Mikołajskiej od momentu III rozbudowy murów miejskich do momentu jej rozbiórki po oblężeniu miasta w trakcie wojen Napoleońskich. Zakres niniejszego opracowania ogranicza się do ukazania 3 kluczowych faz rozbudowy bramy. W pierwszej fazie ukazujemy początki istnienia bramy. Powstała ona wraz z budową zewnętrznego obwodu murów. Jak wszystkie bramy z tego okresu przyjęła prostą formę na planie kwadratu, pokryta była czterospadowym dachem łamanym z krótką kalenicą, co charakterystyczne było dla Śląska. Zakłada się istnienie pasu międzymurza, jednak jednoznaczne potwierdzenie tego wymaga nadal ostatecznego przebadania. W osi bramy przebiegał przejazd zakończony od strony fosy mostem zwodzonym. Ostrołuczne otwory, również podwójne zaobserwowane w bramie Świdnickiej świadczą o istnieniu bron opuszczanych w razie zagrożenia. Kolejnym etapem ukazanym w naszym opracowaniu jest rok 1427. Nastąpiła wówczas dalsza rozbudowa bramy dotycząca w pierwszej kolejności powstania przedbramia Mikołajskiego. Przedbramie składa się z wydłużonego prostokąta zamkniętego prostymi ścianami. Przy tworzeniu przedbramia, oś przejazdu łamie się i skierowane jest nieco w stronę północną. Przedbramie kończy się budynkiem bramnym. Jest on wzniesiony na planie prostokątnym zwieńczony dachem dwuspadowym z kalenicą przebiegającą wzdłuż osi przejazdu, który przechodzi przez ostrołuczne otwory. Po południowej stronie bramy powstaje zakończona półkoliście basteja wysunięta znacząco przed lico bramy. Jest też od niej dużo wyższa. Po północnej stronie bramy powstaje basteja podobna, lecz niższa i mniej wysunięta do przodu. Przedbramie zostaje poszerzone o tarasy, od południowej strony jest on dość obszerny wzbogacony o półcylindryczne wybrzuszenia, po północnej stronie taras przybiera formę dużo mniejszego obszaru ograniczonego do ćwierć kola. Ostatnim etapem podkreślonym w tym opracowaniu jaki uznaliśmy za kluczowy jest faza rozbudowy po roku 1526, kiedy nastąpiło tzw. zagrożenie tureckie. Rozbudowa ta dotyczyła między innymi powiększenia wałów ziemnych wokół miasta, a szczególnie na odcinku pomiędzy Bramą Świdnicką oraz Mikołajską. a. W roku 1633 poszerzone zostają wały ziemne a przed bramą powstaje rawelin, otoczony dodatkowym rowem zabezpieczającym. Późniejsze przebudowy ograniczają się do wymiany podłóg w budynku bastei. W takiej formie brama trwała do roku 1820, kiedy to została ostatecznie rozebrana, a w jej miejscu powstał Most Królewski. Wkrótce jednak rozbudowa infrastruktury drogowej na przestrzeni lat doprowadziła do powstania dzisiejszego placu Jana Pawła II. Mamy nadzieje, że nasze opracowanie przysłuży się do dalszych badan oraz stanowić będzie pewien punkt odniesienia dla zespołów zajmujących się studium.
Specjalny NEWSLETTER STUDENCKI „Architektury-murator”co miesiąc nowa porcja architektonicznych newsów z Polski i ze świata!
