Spis treści
O konkursie SARP FR
Konkurs o doroczną nagrodę wyróżniającą najciekawszy dyplom I stopnia studiów architektonicznych tzw. dyplom inżynierski na wydziałach państwowych szkół politechnicznych w Polsce organizowany jest przez Stowarzyszenie Architektów Polskich we Francji. Nagroda ta została ustanowiona dla wyróżnienia prac dyplomowych wyrażających innowacyjny sposób myślenia o architekturze, pod względem idei, konstrukcji, formy lub technologii. Po raz pierwszy nagroda została przyznana w 2013 roku.
W tegorocznym konkursie brało udział 17 projektów dyplomowych z wydziałów architektury Politechniki Krakowskiej, Warszawskiej, Łódzkiej, Lubelskiej, Białostockiej oraz z Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania z Warszawy.
Główna nagroda SARP FR 2023
PRIX SARP FR 2023 za najciekawszy projekt dyplomowy inżynierski opracowany w 2022 roku otrzymał Paweł Matulewicz za projekt Centrum społeczności. Praca powstała na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej pod kierunkiem dr. inż. arch. Michała P. Chodorowskiego, adiunkta w Pracowni Urbanistyki i Planowania Przestrzennego Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej.
Studenci Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej jakiś czas temu włączyli się w dyskusję, jaka toczy się wśród urbanistów i planistów, architektów dotyczącą wpływu zmian klimatycznych na nasze miejsce zamieszkania – wyjaśnia Michał P. Chodorowski. Na naszym wydziale zajmujemy się wycinkiem tej problematyki, czyli kwestią przesiedlania osób lub całych społeczności z terenów zagrożonych bądź takich, które będziemy musieli opuścić. Pytaniem, przed którym zostaną postawione przyszłe pokolenia architektów, nie będzie już „kiedy”, ale „gdzie” i „jak” przesiedlać dotknięte tym przymusem grupy. Obecnie myśląc o uchodźcach mamy w głowie obraz osób spoza naszego kraju, kontynentu. Natomiast niedługo problem może dotknąć nas wewnątrz Unii Europejskiej, ale też w Polsce. W większości wypadków ludzie/uchodźcy rozpraszają się, ale przyjmując w Europie z długimi tradycjami, historią, że społeczność jest wartością samą w sobie, trzeba podjąć wyzwanie, jak ją uchronić w trakcie procesu przesiedlania.
Wśród projektów dyplomowych, jakie powstały w 2022 roku na WA PB pojawiło się całe osiedle, które mogłoby służyć migrantom w sytuacjach kryzysowych. Praca Pawła Matulewicza, absolwenta studiów inżynierskich, obecnie studenta studiów magisterskich na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej ma na celu przybliżenie tematu uchodźstwa klimatycznego oraz podjęcie dyskusji na temat kształtu i lokalizacji nowych centrów migracyjnych i osiedli dla uchodźców – mówi Michał P. Chodorowski. „Centrum społeczności” wykonane przez pana Pawła było częścią projektu całego osiedla, które zostało zaprojektowane wspólnie z Gabrielą Zawadzką. Zaprojektowała ona domy w tym osiedlu.
Propozycja tematu projektu dyplomowego wyszła od pana dr. inż. arch. Michała P. Chodorowskiego – wspomina Paweł Matulewicz. Razem z Gabrielą bardzo nam to odpowiadało, bo interesują nas tematy społeczne. Projekt „Centrum społeczności” jest odpowiedzią projektową na sytuację kryzysową. Wymagało to stworzenia obiektu stałego o krótkim czasie budowy, który mógłby zmieniać swoje funkcje i dostosowywać się do aktualnych zapotrzebowań społeczności – objaśnia ideę studenckiego projektu promotor pracy. Zmiany funkcji, możliwe dzięki modułowej konstrukcji drewnianej zezwalają na prostą rearanżację wnętrz, dopasowując się do aktualnych potrzeb. W całym osiedlu zdecydowano się na zaprojektowanie zarówno domów jak i obiektu centralnego z wykorzystaniem technologii prefabrykacji drewnianej. Zaplanowany budynek miałby stanowić obiekt o centrotwórczym charakterze nowo powstającego osiedla. Odpowiednio ukształtowana przestrzeń wspólna może tworzyć dodatkową przestrzeń użyteczną całego założenia. Jest to również przestrzeń ważna z punktu widzenia relacji społecznych, poczucia własności i odpowiedzialności mieszkańców za dany teren. Zaangażowanie osób przesiedlonych w proces planowania i tworzenia przestrzeni wspólnych pod nadzorem architektów, nie tylko pozwoliłoby na stworzenie przestrzeni odpowiadającej zapotrzebowaniom mieszkańców, ale również służyłoby zacieśnianiu więzi społecznych w nowym miejscu.
Kulisy pracy nad projektem zdradza nie tylko przyszłym dyplomantom inż. arch. Paweł Matulewicz. Modułowość projektu jest wynikiem analizy tematu – mówi Matulewicz. – Badaliśmy istniejące obozy dla uchodźców, występujące w nich problemy. Często takie osiedla powstają jako tymczasowe, a później są uciążliwe dla użytkowników. Stąd poszukiwanie konstrukcji, która umożliwiałaby zmianę w czasie – to był motyw przewodni naszego projektu. Proponujemy szybką reakcję na jakieś zdarzenie, ale nie blokujemy naszą architekturą rozwoju całego osiedla.
Studenci celowo posłużyli się modułową konstrukcją drewnianą. Dzięki prefabrykacji drewnianych modułów już przed faktem kryzysu można gotowe elementy przechowywać w kontenerach i w odpowiednim momencie przewozić na teren projektowanego osiedla i w krótkim czasie zmontować w całość – tłumaczy inż. arch. Paweł Matulewicz. To propozycja dla ofiar powodzi, pożarów. Kiedy zaczynaliśmy projektowanie, nikt nie przypuszczał, że wybuchnie wojna w Ukrainie i do Polski trafią tysiące uchodźców. Projektowaliśmy osiedle pod kątem planowanego przesiedlenia – na przykład z powodów katastrofy klimatycznej. Do pracy dołączyliśmy stworzony wspólnie cały schemat planowanego przesiedlenia, dzieląc je na poszczególne etapy uwzględniające aspekty prawne, logistyczne i technologiczne.
Często prezentowanie projektów powoduje u studentów stres, jednak Gabriela Zawadzka przekonała Pawła Matulewicza, że warto spróbować. I tak Centrum społeczności trafiło do konkursu ogłoszonego przez Stowarzyszenie Architektów Polskich we Francji. Zdobycie głównej nagrody we Francji jest bardzo nieoczekiwane – przyznaje inż. arch. Paweł Matulewicz. Chciałem po prostu, by ktoś spoza Wydziału Architektury zobaczył w ogóle i ocenił tę pracę. To miłe zaskoczenie.
Inż. arch. Paweł Matulewicz i inż. arch. Gabriela Zawadzka kontynuują studia II stopnia na kierunku architektura na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej. Współpraca z panem Pawłem i jego narzeczoną - panią Gabrielą była niezwykle interesująca – wspomina dr inż. arch. Michał P. Chodorowski. – Mówię o autorach jako o dwójce, bo tworzą zgrany zespół projektowy i zapowiadają się jako kolejne twórcze małżeństwo architektów. Pan Paweł niezwykle syntetycznie potrafił ująć skomplikowany, złożony proces, zamknąć go w budynku, który cały czas może podlegać zmianom. Pokazał to na planszach, które same w sobie stanowiły interesujące dzieło plastyczne, zwracające uwagę. Jak widać po opinii jury konkursowego – skutecznie!
Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się w Strasburgu 12 maja o godzinie 17.30 w Wyższej Szkole Architektury w Strasburgu, w ramach Europejskich Dni Architektury.
