Święto Sukkot, w Polsce zwane też Kuczki lub Świętem Szałasów, jest z jednym z najradośniejszych w żydowskim kalendarzu. Rozpoczyna się 15 dnia Tishri, piątego dnia po Jom Kippur (w tym roku przypadło na 23-30 września). Upamiętnia czterdziestoletnią wędrówkę Żydów do Ziemi Obiecanej. Podczas obchodów wyznawcy judaizmu budują szałasy, w których według tradycji przez czas świąteczny powinni mieszkać lub, jeśli jest to niemożliwe, spożywać chociaż jeden posiłek dziennie. W XIX wieku świąteczne szałasy były stałym elementem jesiennego krajobrazu polskich miast, organizatorzy warsztatów postanowili więc przypomnieć tradycję ich budowy.
W drugiej edycji wydarzenia wzięło udział 32 studentów kierunków projektowych z Polski, Niemiec i Izraela. W ramach określonego budżetu mieli zaprojektować i samodzielnie wykonać współczesną interpretację tradycyjnego szałasu. Zadanie nie było łatwe, bo tego typu konstrukcje powinny być budowane według zapisanych w Talmudzie reguł. Muszą mieć co najmniej dwie i pół ściany o wysokości od 82 aż do 915 cm, a jednocześnie być na tyle stabilne, aby utrzymać się przy podmuchach wiatru i chronić zapaloną we wnętrzu świecę. Nie ma żadnych ograniczeń co do wielkości szałasów – oprócz założenia, że powinien być na tyle duży, by w środku zmieścił się stół oraz siedzący przy nim wierny. Najważniejszym elementem jest jednak dach, zwany schach. Powinien być zbudowany z naturalnych, koszernych materiałów, które nie mogą być połączone ani przytwierdzone przy pomocy środków chemicznych czy metalowych łączeń. Dach musi być przy tym ażurowy, z jednej strony chronić świętujących przed deszczem i zimnem, z drugiej umożliwiać im poprzez widok nieba i gwiazd kontakt z Bogiem.
Każda z grup inaczej zinterpretowała zasady budowania szałasów, powstały cztery zupełnie różne konstrukcje. Pierwszą grupę prowadził architekt Nils Wenk z Berlina. Rozpoczęła ona pracę od poszukiwania przykładów świątecznych szałasów – studenci szybko zauważyli, że obecnie mieszkańcy Izraela najczęściej zaopatrują się w już gotowe konstrukcje, przypominające klasyczne białe namioty, choć z dachem wykonanym z liści palmowych. Proste z zewnątrz, są w środku bogato zdobione. Ten kontrast stał się punktem wyjścia dla studentów. W opracowanym przez nich projekcie przestrzeń modlitwy i kontemplacji otacza przestrzeń spotkań i wspólnej zabawy. Forma szałasu, przypominającego zasłonę z trzciny, ma przyciągnąć uwagę odbiorcy – intrygować i zapraszać do wejścia: najpierw do części przeznaczonej do wspólnych spotkań, a następnie do strefy modlitwy i kontemplacji z otwartym na niebo dachem.
Młodzi architekci z Poznania Agnieszka Owsiany oraz Adam Wierciński to tutorzy kolejnej grupy. Ta skupiła się przede wszystkim na funkcjonalności szałasu i na nadaniu mu bardziej współczesnej formy. Zaprojektowany przez nich obiekt ukształtowały różne aktywności, które odbywają się podczas święta Sukkot w tradycyjnym szałasie, tj. wspólne śpiewanie, spożywanie posiłków czy modlitwa. Konstrukcja została oparta na trzech ramach. Ściany stopniowo zmniejszają swoją wysokość, wyznaczając trzy strefy: publiczną, półprywatną, w której goście mogą spożywać posiłki i spędzać wspólnie czas oraz prywatną, przeznaczoną do kontemplacji, modlitwy i odpoczynku. Grupa zaprojektowała także system wysuwanych ławek, które mogą być wykorzystywane we wnętrzu albo na zewnątrz. Jednorodność i prostotę materiału przełamuje wybrana kolorystyka. Kantówki składające się na szałas pomalowano na dwa kolory: pomarańczowy oraz ciemnozielony, dzięki czemu obiekt zmienia swój wygląd w zależności od kąta patrzenia.
Grupa pod jej kierunkiem izraelskiej projektantki Edny Langenthal rozpoczęła poszukiwania nowej formy od rozmów dotyczących znaczenia, symboliki i relacji między poszczególnymi elementami wchodzącymi w skład tradycyjnych szałasów: wejścia, ścian oraz dachu. Następnie studenci rozmawiali o tym, co sprawia że dom jest odbieramy jako otwarty na gości – jako przykład wybrali parterowe domy charakterystyczne dla polskiej wsi z ławkami przy wejściu, na których chętnie przesiadują zarówno właściciele, sąsiedzi, jak i przechodnie. To stało się punktem wyjścia dla ich projektu. Powstał obiekt, którego formę można dowolnie modyfikować, otwierać i zamykać – w zależności od liczby osób korzystających z szałasu. By zachęcić mieszkańców Poznania do odwiedzenia Sukki, na dwóch z przesuwnych ścian wycięto napis witaj w języku polskim oraz hebrajskim, a także symbol święta Lulav. Dach został pokryty kolorowymi wstążkami nadającymi obiektowi bardziej dynamiczny i lekki charakter.
Ostatnia grupa studentów prowadzona była przez poznańskiego architekta Adama Gielniaka. Dla niej świąteczny szałas miał być miejscem kontemplacji. W swoim projekcie studenci chcieli podkreślić kontrast pomiędzy dziełami natury a dziełami człowieka, które symbolizują w wykonanym pawilonie odpowiednio organicznie ukształtowane ściany oraz ortogonalna siatka tworząca konstrukcję podłogi i dachu. Przebieg ścian oraz zróżnicowanie wysokości spowodowało, że możliwa staje się interakcja pomiędzy szałasem i jego otoczeniem.
Powstałe podczas warsztatów szałasy można było oglądać do 30 września na dziedzińcu Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Kolejna edycja warsztatów planowana jest na wrzesień 2020 roku.
Warsztaty Sukkot – let's build a tent!
Kiedy: 23-31 sierpnia 2018 roku
Gdzie: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu
Organizatorzy: SARP Poznań, Stowarzyszenie Kolektyw 1a, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu
Partnerzy: Uniwersytet Techniczny w Cottbus, Stowarzyszenie Architektów Izraelskich, Miasto Poznań, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej Młodzieży, Wielkopolska Okręgowa Izba Architektów
