Turystyka, edukacja i kultura w Wielkim Piecu. Huta „Pokój” w Rudzie Śląskiej przechodzi metamorfozę

Wielki Piec Huty „Pokój” na nowo. Wykorzystano dziką zieleń

To przedsięwzięcie jest konieczne, by z jednej strony zmienić oblicze Rudy Śląskiej, a z drugiej chronić poprzemysłowe dziedzictwo dla kolejnych pokoleń. Jestem przekonany, że to miejsce będzie istotnym punktem na mapie turystycznej nie tylko naszego regionu, ale i całej Europy

– nie ma wątpliwości prezydent miasta Michał Pierończyk.

Przypomnijmy: w 2019 r. rozstrzygnięto konkurs na adaptację dawnego Wielkiego Pieca Huty „Pokój”. Zwyciężyła koncepcja eM4 Pracowni Architektury Brataniec. Zabytkowy obiekt wybudowany w 1968 r. (i nieczynny od 2005 r.) ma przekształcić się w Centrum Transformacji, jak nazwano wielofunkcyjny kompleks zaplanowany na dawnych terenach poprzemysłowych. Projektanci postanowili m.in. wykorzystać miejsca już zagarnięte przez dziką zieleń.

Otoczenie obiektu będące pozostałością po terenie przemysłowym ulega obecnie sukcesji wtórnej. (...) ogniska [tej] sukcesji stanowią inspirację i podstawę koncepcji zieleni, która wpisuje się w ideę tzw. the third landscape – krajobrazu ewolucji, gdzie różnorodność biologiczna i kulturowa splatają się ze sobą, tworząc unikatową przestrzeń o własnej specyfice

– wyjaśniają w opisie pracy.

• Obejrzyj galerię wizualizacji i czytaj dalej: Wielki piec huty Pokój w Rudzie Śląskiej: wyniki konkursu

Wielka metamorfoza trwa. Jak zmieni się dawny teren poprzemysłowy?

Obecnie trwają roboty przy istniejącej rampie kolejowej. W tym miejscu powstanie budynek biurowy, którego dach stanie się przestrzenią ekspozycyjną – pozostawione zostanie tam oryginalne torowisko kolejowe z dwoma historycznymi wagonikami do transportu rudy żelaza. Równolegle prowadzone są prace konserwacyjne przy zabytkowym obiekcie Wielkiego Pieca. Wymieniane są skorodowane elementy stalowe oraz montowane nowe podesty, które mają zapewnić bezpieczne użytkowanie obiektu w przyszłości

– donosił w lipcu 2025 r. prezydent miasta.

Inwestycja realizowana przez Przedsiębiorstwo Budowlano-Produkcyjne „Łęgprzem” z Krakowa jest jedną z największych w mieście, a jej koszt wyceniono na 81 mln zł. Z tej kwoty 66 mln stanowi dofinansowanie unijne, zaś 9,5 mln zł – z budżetu państwa.

Po adaptacji i renowacji dawny teren huty ma łączyć w sobie wiele funkcji. Przewidziano m.in.:

• przebudowę rampy kolejowej na obiekt biurowy,
• budowę placu zabaw nawiązującego do kultury hutniczej,
• budowę ogrodu edukacyjnego,
• stworzenie platformy widokowej ze ścieżką edukacyjną,
• adaptację budynku sterowni i maszynowni na cele muzealne,
• budowę nowego obiektu wspartego na słupach, w którym znajdzie się m.in. część ekspozycyjna i wystawiennicza oraz strefa wypoczynku, spotkań i gastronomii.

Według projektantów nowy obiekt będzie współczesną interpretacją rozebranej hali lejniczej. Zaplanowano na nim zielony dach.

• Czytaj też: Bronił miasta, dawał dach nad głową, teraz będzie uczył dzieci. Unikalny fort „Św. Benedykt” wraca do życia

Poprzez nowy obiekt zwiedzający zostanie wprowadzony na odpowiednie poziomy obiektów wielkiego pieca. Podstawowy poziom zlokalizowano na wysokości +8,3 m nad ziemią, co zapewnia wygodny dostęp do ekspozycji zabytkowej struktury. Z tego poziomu poprzez platformy spocznikowe, schody i windy można dotrzeć także do ekspozycji w sterowni i maszynowni oraz na platformę widokową na szczycie konstrukcji

– opowiadają projektanci.

Na realizację inwestycji wykonawca ma dwa lata od momentu podpisania umowy (17 grudnia 2024 r.). Oznacza to, że wszystko powinno być gotowe w grudniu 2026 r. Według stanu na lipiec 2025 r. prace przebiegały zgodnie z harmonogramem.

• Sprawdź również: Cechownia kopalni Saturn w Czeladzi zmieniła się nie do poznania. Z ruiny zrobiono perłę architektury postindustrialnej

Nie tylko Wielki Piec. Ruda Śląska ratuje historyczne obiekty

Miasto ulega transformacji gospodarczej, musimy więc minimalizować negatywne skutki tego procesu. Dawnym terenom przemysłowym nadajemy nowe funkcje i przywracamy do użytku miejsca zdewastowane

– podkreślał już kilka lat temu prezydent Rudy Śląskiej.

Czekając na efekty adaptacji i renowacji Wielkiego Pieca, warto pamiętać, że nie jest to pierwsza taka inwestycja w mieście. W grudniu 2018 r. zakończyła się metamorfoza dworca w Chebziu, który nie tylko wypiękniał, ale też zyskał nowe funkcje (m.in. biblioteka oraz kawiarnia). Kilka lat później rozpoczęła się adaptacja szybu „Franciszek”,  który ma stać się miejscem edukacji i integracji. Działać tu będzie m.in. Lokalne Centrum Tradycji. Dodatkowo w historycznych budynkach powstają obecnie mieszkania komunalne. W czerwcu 2025 r. donoszono, że trwają już prace wykończeniowe w 7 lokalach, które zostaną wkrótce przekazane w ręce potrzebujących.

• Przejdź do galerii: Przebudowa szybu „Franciszek” w Rudzie Śląskiej na Lokalne Centrum Tradycji