Spis treści
- Największe miasto świata: co to właściwie znaczy?
- Największe miasto świata: powierzchnia, ludność, architektura
- Od Edo do Tokio: historia największego miasta świata
- Przyszłość największego miasta świata: Tokio 2100
- Największe miasto świata w liczbach
- Granice największego miasta świata: Tokio na mapie
Największe miasto świata: co to właściwie znaczy?
W rankingach największych miast świata od lat na pierwszym miejscu plasuje się Tokio. Pod warunkiem, że uwzględnimy obszar całej aglomeracji, w której skład wchodzą też sąsiednie prefektury i miasta. Według ostatnich danych Organizacji Narodów Zjednoczonych, obszar ten zajmuje powierzchnię 13 452 km² z liczbą ludności na poziomie 37 393 128. Warto przy tym pamiętać, że to właśnie liczba ludności definiuje zazwyczaj wielkość miast.Jeśli weźmiemy pod uwagę granice administracyjne, największym miastem na świecie jest Chongqing w środkowych Chinach, u zbiegu Jialing i Jangcy, z populacją 30 165 500. Chongqing wygrywa też pod względem powierzchni, rozciągając się na obszarze 82 403 km². Problem z określeniem wielkości miast polega zwykle na tym, że poszczególne definicje są nieprecyzyjne, a liczba mieszkańców stale się zmienia. Niezmienny pozostaje fakt, że większość najbardziej zaludnionych miast na świecie znajduje w dwóch najgęściej zaludnionych krajach, czyli Indiach i Chinach. Wśród nich są Delhi (27 mln mieszkańców), Szanghaj (25 mln), Pekin (22 mln) i Bombaj (ponad 21,5 mln). Opierając się jednak na najnowszych danych United States Census Bureau, rządowej agencji Stanów Zjednoczonych, która odpowiedzialna jest m.in. za zestawienia statystyczne, możemy przyjąć, że największym miastem na świecie wciąż pozostaje Tokio. Jak powstała ta megametropolia? I jak się w niej właściwie żyje?
i
Największe miasto świata: powierzchnia, ludność, architektura
Jak podaje US Census Bureau, liczba ludności całej aglomeracji Tokio w 2020 roku szacowana była na 37 393 128 mieszkańców, co stanowiło 25% ogólnej populacji Japonii. Obszar ten, o powierzchni 13 452 km², obejmuje 23 okręgi specjalne, region Tama, czyli kilkadziesiąt mniejszych miast i miasteczek, wyspy wchodzące w skład archipelagu Nampō i Ogasawara oraz sąsiednie prefektury Kanagawa, Sa-itama i Chiba. Sam obszar metropolii to 2194 km², które zamieszkuje 13 929 280 osób. W największym mieście świata gęstość zaludnienia wynosi więc około 6349 mieszkańców na kilometr kwadratowy. Sprzyja to oczywiście zabudowie wysokiej i maksymalnemu wykorzystywaniu przestrzeni. Tokio od lat jest więc w światowej czołówce pod tym względem liczby wieżowców. Obecnie na terenie aglomeracji znajdują się 63 budynki o wysokości przekraczającej 187 metrów, kilka kolejnych jest w realizacji (dla porównania, w Polsce jest tylko siedem tak wysokich obiektów: sześć w Warszawie i jeden we Wrocławiu). Najwyższą konstrukcją jest mierząca 634 metry Tokyo Skytree (proj. Nikken Sekkei, 2012), ustępująca jedynie wieży Burj Khalifa w Dubaju.
Z uwagi na niezwykle wysokie ceny działek, nietypowe są także obiekty jedno- i wielorodzinne, projektowane z myślą o maksymalnym wykorzystaniu przestrzeni i wpuszczeniu do wnętrz maksymalnej ilości światła słonecznego. Jak przystało na największe miasto świata, domy należą tu do najwęższych, jakie powstały, by wymienić tylko Lucky Drop House (proj. Atelier Tekuto, 2005), który w najszerszym miejscu ma zaledwie 2 metry, 1.8-M Width House (proj. YUUA , 2012), mierzący na zewnątrz 2,5 metra szerokości i 11 metrów długości czy czteropiętrowy Garden and House (proj. Ryue Nishizawa, 2011), wypełniający wąską działkę o wymiarach 8 x 4 metry przy jednej z głównych ulic w centrum.Tokio wiedzie również prym w minimalizacji przestrzeni do życia. To właśnie tam powstał pierwszy na świecie hotel kapsułowy – Nakagin Capsule Tower. Projekt Kisho Kurokawy z 1972 roku jest dziś najbardziej znanym przykładem japońskiego metabolizmu. 13-piętrowy budynek składa się ze 140 wymienialnych modułów opartych na betonowym szkielecie. Każda taka stalowo-plastikowa kapsuła na powierzchni 10 m² mieści pokój doświetlony okrągłym oknem oraz łazienkę. Aby uzyskać większą przestrzeń lub zmienić wygląd obiektu, moduły miały być łączone w różne konfiguracje, założeniem autora było bowiem stworzenie budynku łatwo poddającego się adaptacji. Pomimo prób wpisania go na listę światowego dziedzictwa UNESCO, od lat jest nieremontowany i prawdopodobnie zostanie wyburzony, ale niewątpliwie przyczynił się do popularyzacji hoteli kapsułowych nie tylko w Japonii, ale na całym globie.
i
Największe miasto na świecie pełni przy tym wszystkim głównie tzw. funkcję rezydencjalną. Oznacza to, że wielu ludzi nie mieszka w nim na stałe, ale jedynie pracuje. W 2015 roku Tokijski Urząd Metropolitalny oszacował, że każdego dnia dojeżdża do miasta ok. 2,4 mln osób. Ruch miejski obsługuje tu 13 linii metra, o łącznej długości 312 km, a także kilka linii kolejowych i rozbudowana sieć autobusowa. Warto dodać, że w japońskiej stolicy na 1000 mieszkańców przypada jedynie 275 samochodów, podczas gdy w Warszawie liczba ta przekracza 700.Jest Tokio także metropolią pełną kontrastów: prawdziwa semiotyczna dżungla, miasto wspaniałe, miasto pandemonium. Międzynarodowe i hipernowoczesne. Ale pełne szczelin, przez które sączy się przeszłość. Wielkomiejskie jak Manhattan i krok dalej prowincjonalne niczym Radomsko, z futonami wietrzącymi się na ramach rowerów. Pozbawione starówki z prawdziwego zdarzenia, a pełne śladów przeszłości wpisanej w pejzaż, który jednak prawie w całości jest dziełem ostatniego półwiecza. Betonowa nowoczesność i ciągle żywa przeszłość to dwie twarze Tokio, nierozdzielne i tak samo prawdziwe – pisze Joanna Bator w swojej książce „Japoński Wachlarz”.
i
Od Edo do Tokio: historia największego miasta świata
Dawne Edo, siedziba szogunów z rodu Tokugawa, już w XVIII wieku było największym miastem Japonii, a zarazem jednym z największych miast na świecie z populacją przekraczającą milion mieszkańców. Po dojściu do władzy cesarza Meiji w roku 1868, miasto uzyskało nazwę Tokio i stało się stolicą kraju. Druga połowa XIX i początek XX wieku to czas intensywnego rozwoju metropolii. Powstały nowe dworce kolejowe, linie tramwajowe, reprezentacyjne gmachy publiczne i rezydencje, często w stylu zachodnim. Około 1900 roku liczba mieszkańców Tokio po raz pierwszy przekroczyła 2 miliony, a na początku lat 40. XX stulecia rozległy obszar metropolitalny liczył już ponad 7 milionów ludzi. Największe miasto świata, podobnie jak wiele innych japońskich ośrodków, mocno ucierpiało pod koniec II wojny światowej. Szacuje się, że w wyniku alianckich nalotów zniszczeniu uległo 50% zabudowy Tokio, a śmierć poniosło ok. 200 tys. mieszkańców, więcej niż w wyniku wybuchu bomb atomowych w Hiroszimie i Nagasaki. Ludność prefektury Tokio zmalała w 1945 roku do 3,5 mln. Musiało minąć kolejnych 10 lat, by największe miasto świata odzyskało poziom populacji sprzed wojny. W 1956 roku liczba mieszkańców przekroczyła już 8 milionów i od tego czasu systematycznie rosła.
i
Przyszłość największego miasta świata: Tokio 2100
Dziś, choć japońska gospodarka pogrążona jest w stagnacji, wciąż odnotowywany jest niewielki wzrost ludności. Eksperci szacują jednak, że ta tendencja wkrótce się zmieni. Japonia należy do najszybciej starzejących się państw na świecie. Badania przeprowadzone niedawno przez Tokijski Urząd Metropolitalny mówią, że populacja Tokio skurczy się w 2100 roku do 7 mln osób (obecnie wynosi blisko 14 mln mieszkańców). To duże wyzwanie, bo stolica Japonii stanowi przecież główny ośrodek biznesu, koncentrujący dużą grupę czynnych zawodowo obywateli tego kraju. Przezorni Japończycy już teraz myślą jednak o przyszłości. Największe miasto świata cały czas poddawane jest przebudowie. Jeden z ostatnich projektów obejmuje transformację ponad 8-hektarowego terenu w centrum, po obu stronach Minato City, specjalnego okręgu o międzynarodowym charakterze, gdzie swoje biura i mieszkania ma wielu obcokrajowców. Projekt zakłada przebudowę dzielnic Toranomon i Azabudai w oparciu o ideę „współczesnej osady miejskiej”, łączącej złożoność metropolii i kameralność małej wioski. Łączna powierzchnia zabudowy wyniesie 860 400 m², przy czym jedynie 213 900 m² zajmą biura, resztę przeznaczono na funkcje mieszkalne, usługowe, kulturalne i rekreacyjne.
Przy realizacji obiektów uwzględnione zostaną najnowsze technologie i dokonania w dziedzinie badań sejsmicznych. Inwestycja ma bowiem na celu stworzenie bezpiecznego osiedla, w którym ludzie będą mogli mieszkać i pracować nawet w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych porównywalnych do trzęsienia ziemi, jakie miało miejsce w 2011 roku w regionie Tōhoku. Zgodnie z założeniami międzynarodowej inicjatywy środowiskowej RE100, całość energii elektrycznej dostarczanej do dzielnicy pochodzić będzie ze źródeł odnawialnych. Do opracowania poszczególnych części tego złożonego projektu odpowiedzialna za realizację spółka Mori Building zaangażowała czołowych światowych twórców. Za przestrzenie publiczne i małą architekturę odpowiada Heatherwick Studio z Wielkiej Brytanii. Trzy drapacze chmur to dzieło pracowni Pelli Clarke Pelli Architects ze Stanów Zjednoczonych pod kierunkiem nieżyjącego już Césara Pelliego i Freda Clarke. Za projekt przestrzeni handlowych odpowiada z kolei pracownia Sou Fujimoto Architects. Oficjalne rozpoczęcia budowy odbyło się 5 sierpnia 2019 roku.Największe miasto świata wciąż jest jednocześnie miastem najbogatszym. Jego całkowity PKB w 2007 roku wyniósł 1,9 mld USD, czyli o ponad 300 milionów dolarów więcej niż w kolejnym w zestawieniu najbogatszym mieście, Nowym Jorku. Warto przy tym dodać, że średnia długość życia w Tokio odpowiada średniej krajowej, wynoszącej 78,8 lat. Mężczyźni w Tokio mogą żyć 79 lat, a kobiety 86 lat.
i
Największe miasto świata w liczbach
37 393 128 mieszkańców liczy cała aglomeracja Tokio
13 452 km² wynosi powierzchnia aglomeracji
13 929 280 mieszkańców liczy obszar metropolitalny
2194 km² wynosi powierzchnia obszaru metropolitalnego
6349 osób przypada na jeden kilometr kwadratowy obszaru metropolitalnego
20 000 000 pasażerów korzysta dziennie z pociągów w obszarze metropolitalnym
3 500 000 pasażerów korzysta dziennie korzysta z linii Yamanote, łączącej najważniejsze dzielnice Tokio
2 400 000 pasażerów dojeżdża codziennie do pracy w Tokio
275 samochodów przypada w Tokio na 1000 mieszkańców
634 m mierzy najwyższa konstrukcja: Tokyo Skytree
78,8 lat wynosi średnia długość życia mieszkańców Tokio
