Muzeum Tirpitz w Danii

Podczas II wojny światowej w Blåvand na zachodnim brzegu Półwyspu Jutlandzkiego inżynierowie III Rzeszy realizowali stanowisko dla jednej z największych baterii artyleryjskich Wału Atlantyckiego. W nigdy nieukończonym ogromnym bunkrze działa obecnie muzeum, które w 2017 roku rozbudowano o cztery niezależnie funkcjonujące części ekspozycyjne według projektu Bjarke Ingels Group. Forma nowego obiektu przypomina układ precyzyjnych nacięć w krajobrazie, nie zakłócając widoku dominującej nad okolicą monolitycznej konstrukcji historycznego bunkra – pisze Maciej Lewandowski.

Podczas II wojny światowej w Blåvand na zachodnim brzegu Półwyspu Jutlandzkiego inżynierowie III Rzeszy realizowali stanowisko dla jednej z największych baterii artyleryjskich Wału Atlantyckiego. Budowa nigdy nie została dokończona, a przez dwie dekady we wchodzącym w skład założenia bunkrze działało popularne muzeum, które w 2017 roku rozbudowano o cztery niezależnie funkcjonujące części ekspozycyjne, przeznaczone do obsługi 100 000 zwiedzających rocznie. Wystawy prezentują prehistorię tego regionu od epoki lodowcowej, a także historię współczesną obejmującą czasy II wojny światowej i budowę niemieckiego systemu umocnień. Poszczególne części muzeum są dostępne z zagłębionego dziedzińca. Forma obiektu przypomina układ precyzyjnych nacięć w krajobrazie, zintegrowany z otaczającym terenem, a zarazem wydzielony z przestrzeni za pomocą lekkich przeszkleń na całą wysokość kondygnacji. W drodze do głównego wejścia odwiedzający początkowo widzą jedynie historyczny bunkier, a prowadzące do nowej części rozcięcia w terenie wyłaniają się stopniowo, w miarę zbliżania się do obiektu. Projektanci nowej części muzeum w kontraście do istniejącej ruiny niemieckiego bunkra starali się stworzyć wrażenie dostępności, otwartości, lekkości i przestronności.

Konstrukcja

Budynek tworzą cztery zagłębione w ziemi żelbetowe skrzynie zbudowane z prostopadłych do siebie ścian oraz sprężanej płyty stropowej podpartej wzdłuż dwóch boków. Ściany wszystkich skrzyń ustawione są po obwodzie na wspólnej żelbetowej płycie fundamentowej i stanowią nie tylko podparcie dla wspornikowo wysuniętego stropodachu, lecz również opierają się naporowi gruntu. Pozostałe ściany zewnętrzne, wzdłuż wewnętrznych ciągów komunikacyjnych, są zbudowane z dużych szklanych tafli bez użycia dodatkowych elementów konstrukcyjnych takich jak słupy czy rygle. Płyta stropowa ma łagodnie hiperboloidalną krzywiznę, o grubość 110 cm nad podpierającymi ją ścianami i 35 cm wzdłuż swobodnych krawędzi, dzięki czemu jej środek ciężkości został zlokalizowany nad podporami. Długość wspornika stropodachu sięga 13 m, a całkowita rozpiętość stropów dochodzi do 36 m. Sprężanie stropów pozwoliło ograniczyć odkształcenia i wielkość rys powstających podczas wiązania betonu. Stropodach obsypano piaskiem i obsadzono lokalnymi trawami – głównie wydmuchrzycą piaskową. Samonośną konstrukcję przeszklonych ścian wzdłuż wewnętrznych pasaży tworzą szyby o rozmiarach 2,6 x 6,2 m. W celu uszczelnienia obudowy liczbę elementów otwieranych zmniejszono do minimum. Na etapie projektowania bryły i rozwiązań materiałowych dla przegród zewnętrznych w gronie specjalistów prowadzono analizy m.in. nasłonecznienia, przepływu powietrza, prędkości wiatru i strat ciepła w celu optymalizacji rozwiązań przestrzennych w kontekście zużycia energii eksploatacyjnej i kosztów budowy. Budynek wzniesiono przy użyciu czterech głównych materiałów – żelbetu o eksponowanej fakturze betonu, stali, szkła i drewna. Ściany sal ekspozycyjnych zrealizowano z betonu zbrojonego, wylewanego na miejscu. Wnętrza wykończono drewnem i blachą stalową walcowaną na gorąco.