| Nazwa obiektu | Hala Czyżyny |
| Adres obiektu | Kraków |
O projekcie
W 2008 roku władze Krakowa rozpisały międzynarodowy konkurs architektoniczny na projekt hali widowiskowo-sportowej w Krakowie. Spośród 26 złożonych prac za najlepszą uznano koncepcję autorstwa konsorcjum firm Perbo-Projekt z Krakowa i Modern Construction Systems z Poznania, (architekci: Piotr Łabowicz-Sajkiewicz, Marcin Janusz Kulpa i Wojciech Ryżyński). W 2010 roku zespół uzyskał pozwolenie na budowę, a realizacja rozpoczęła się rok później (generalnym wykonawcą została firma Mostostal Warszawa, która w przetargu zadeklarowała, że wybuduje obiekt za kwotę 365 mln zł). W efekcie powstał wielofunkcyjny budynek, umożliwiający rozgrywanie zawodów dla 18 różnych dyscyplin sportowych rangi mistrzostw świata oraz organizację koncertów, konferencji czy targów. W obiekcie znajduje się m.in. lodowisko do gry w hokeja o wymiarach 60 x 90 m, hala treningowa o wymiarach 60 x 30 m oraz arena lekkoatletyczna.
i
O wyzwaniach
Najważniejszym celem, jaki sobie postawiliśmy, rozpoczynając prace, było zaprojektowanie widowni o bardzo dobrych parametrach widoczności, która jednocześnie byłaby przekryta dachem o maksymalnie największej rozpiętości. Optymalnym rozwiązaniem okazało się wpisanie owalnego kształtu trybun w okrąg o średnicy 126 m, który utworzył „bęben” za plecami widowni. Najkorzystniejszym pod względem ekonomicznym rozwiązaniem przekrycia tak dużej rozpiętości było rozpostarcie dachu linowo-rozporowego o koncentrycznym układzie lin. Zakotwiono je w żelbetowym ringu obwodowym, podpartym „bębnem” i słupami na przegubach. Dzięki temu można było uzyskać zadaszenie bez podpór pośrednich i ciekawą formę krzywizny utworzonej przez dolny pas lin, które układały się w kształt soczewki. Wpisanie widowni w okrąg miało zasadniczy wpływ na drugi najważniejszy aspekt projektu: przeprowadzenie ewakuacji widzów z budynku w możliwie jak najkrótszym czasie. Stąd układ womitoriów, klatek schodowych czy wejść w naturalny sposób odzwierciedla promienisty układ lin dachowych. Kolejne wyzwanie stanowiło znalezienie takiego kształtu dla głównej bryły budynku, który byłby zgodny z podstawowym, koncentrycznym założeniem. Zależało nam przy tym, by obiekt w harmonijny sposób wpisywał się w sylwetę miasta. Poszukiwania te rozpoczęliśmy na modelu tradycyjnym, a po uzyskaniu wstępnych wyników (w tym również założeń czystości schematu statyki) – na komputerowym modelu przestrzennym. Okazało się, że idealnym rozwiązaniem będzie bryła obrotowa, nieutworzona z figur pierwotnych, lecz z krzywej koszowej, dobranej pod kątem najciekawszej wizualnie formy. Następnie pozostało nam zaprojektowanie pokrycia elewacji, nowoczesną, a zarazem prostą w wyrazie. Początkowo braliśmy pod uwagę panele z tworzywa sztucznego, takie jakie zastosowała Zaha Hadid w projekcie stacji kolejki linowej w Innsbrucku z 2007 roku, lecz ich koszt znacznie przekraczałby zakładany budżet. Poszukiwania trwały więc dalej. Ponieważ z racji owalnego kształtu obiekt nie ma jasnego podziału na ściany i dach, a powierzchnia „elewacji” wynosi ponad 1,5-hektara, w naturalny sposób rozważaliśmy wykorzystanie jego zewnętrznej powłoki jako platformy multimedialnej i zastosowanie elewacyjnych ekranów LED. Niestety, ich montaż na panelach z tworzywa był niemożliwy technologicznie. Dlatego, wraz z inżynierami z firmy Phillips, zdecydowaliśmy się na pokrycie „sztywnej” części elewacji budynku blachą na rąbek stojący (oczywiście z rąbkami promieniście biegnącymi do jego geometrycznego środka) i mocowaniu do nich elastycznych taśm z punktami LED. Część „miękką” głównej części dachu linowego, z racji spodziewanej znacznej amplitudy drgań własnych, planowaliśmy pokryć elastyczną membraną FPO.
O bezpieczeństwie przeciwpożarowym
Z uwagi na znaczną wielkość budynku, uzyskaliśmy wiele odstępstw od istniejących przepisów i zgód na rozwiązania zamienne. Zastosowaliśmy za to prawie wszystkie dostępne wówczas systemy i instalacje służące ochronie przeciwpożarowej. Wykorzystaliśmy między innymi mechaniczne oddymianie, nadciśnieniowe napowietrzanie klatek schodowych, dynamiczne oświetlenie ewakuacyjne zintegrowane z systemem DSO (dźwiękowy system ostrzegawczy), zdalnie sterowane armatki wodne na głównej widowni, monitoring konstrukcji budynku, instalację hydrantową i tryskaczową. Przy współpracy z Instytutem Techniki Budowlanej doświadczalnie wypracowaliśmy czas ewakuacji widzów oraz skutki (zadymienie i temperatura) hipotetycznego pożaru na widowni o mocy 25 MW!
i
O parametrach budynku
Powierzchnia całkowita zespołu wynosi 96 815 m 2 , zabudowy – 9845 m 2 , a jego kubatura to 614 510 m 3 . Elewacja frontowa ma wysokość 26,99 m. Budynek dysponuje 1360 miejscami postojowymi w wielopoziomowym parkingu znajdującym się w jego bezpośrednim sąsiedztwie, w tym 829 miejscami w garażu podziemnym. Zaplanowano także dwupoziomowy parking VIP na 202 samochody. Na widowni przewidziano 15 310 miejsc siedzących, w tym 6752 na trybunach stałych górnych (nadwieszonych), 880 dla VIP-ów, 3356 na trybunach stałych dolnych, 3774 na trybunach składanych dolnych, 496 w lożach dla publiczności oraz 52 miejsca dla niepełnosprawnych wraz z opiekunami. W hali treningowej znajdują się trybuny dla 304 widzów. Jej wymiary pozwalają na rozgrywanie zawodów dla wybranych dyscyplin rangi mistrzostw Polski.
Lokalizacja
Teren, na którym powstaje hala położony jest w niewielkiej odległości od centrum miasta (ok. 3,5 km od Rynku Głównego), na pograniczu dzielnic Nowa Huta i Śródmieście, przy nowo wybudowanej ulicy Lema, będącej przedłużeniem ulicy Meisnera. W chwili obecnej trwają prace nad połączeniem obu tych ulic, co w znakomity sposób ułatwi dojazd do hali z centrum miasta i wyjazd poza aglomerację. Bezpośrednie sąsiedztwo to: od strony zachodniej projektowana ulica Lema z przylegającymi do niej niezagospodarowanym terenami zielonymi, od strony wschodniej i północnej – park Lotników, od strony południowej tereny zielone z bezpośrednim dostępem do alei Pokoju – arterii komunikacyjnej łączącej Nową Hutę ze Śródmieściem.
O geologii
Na podstawie dokumentacji geologicznej (inżynierskiej i hydrogeologicznej) warunki gruntowe działki, na której powstaje hala określono jako złożone. Teren ten jest obecnie torfowiskiem zlokalizowanym w starorzeczu Wisły, przez co obiekt zaliczono do trzeciej kategorii geotechnicznej. Jako ciekawostkę można podać, że podczas prac ziemnych w warstwach piasku odnaleziono naniesiony niegdyś przez rzekę pień dębu o obwodzie około czterech metrów!
i
Posadowienie budynku
Ponieważ teren inwestycji jest dość podmokły (wody gruntowe zalegają płytko i cechuje je okresowa zmienność poziomu zwierciadła), założono budowę obwodowej ścianki szczelinowej, kotwionej w warstwach nieprzepuszczalnych. W celu obniżenia zwierciadła wód gruntowych, jej realizację przewidziano w technologii ścianki bentonitowej nie wykraczającej lejem depresyjnym poza granice inwestycji. Dzięki temu wykonawca miał dosyć dużą swobodę działań podczas robienia wykopów. Posadowienie głównego obiektu zaplanowano na płycie fundamentowej, którą ułożono na podłożu wzmocnionym metodą kolumn betonowych CMC. Płyta została zaprojektowana jako sprężana (kablobetonowa), ma grubość 100 cm i podzielona jest na 12 sekcji. Między tymi ostatnimi wykonano przestrzenne zamki zapobiegające klawiszowaniu sąsiadujących ze sobą sekcji. Oczywiście wszystkie ściany i płyty fundamentowe wykonano z betonu wodoszczelnego wraz z zastosowaniem dodatkowych, ciężkich hydroizolacji.
O zmianach w trakcie budowy
W 2012 roku wraz z inwestorem i operatorem hali, Agencją Rozwoju Miasta Krakowa, zdecydowaliśmy się na rozbudowę systemów niskoprądowych, by dostosować budynek do nowych przepisów (m.in. Ustawy o imprezach masowych). W projekcie musieliśmy uwzględnić wówczas tzw. digital signage , zespół interaktywnych info kiosków, system biletowy zintegrowany z Krakowską Kartą Miejską, system rozpoznawania twarzy, system informujący o liczbie miejsc zajętych na parkingu podziemnym (wraz z możliwością rozpoznawania tablic rejestracyjnych), system nawigacji widza po budynku, centralny videocube (sześcian z ekranami o wysokiej rozdzielczości), a także wielkoprzepustową sieć wi-fi, telewizję przemy słową i wiele innych. Jednak najciekawszą zmianą była decyzja o rezygnacji z pokrycia elewacji blachą i zastąpieniu taśm LED ekranem o dużo lepszej rozdzielczości typu strip LED, którego koszt od rozpoczęcia prac projektowych do momentu realizacji znacząco się obniżył . Bryła budynku uzyskała tym samym nową, ażurową formę. Zdecydowano się ponadto na wzmocnienie konstrukcji dachu linowego tak, aby można było podwieszać do niego w różnych konfiguracjach wyposażenie o wadze ponad 60 ton!
