| Nazwa obiektu | Budynek mieszkalny Skarbnica |
| Adres obiektu | Warszawa, ul. Ząbkowska |
| Autorzy | ARÉ Stiasny/Wacławek |
| Współpraca autorska | Anna Żmijewska |
| Konstrukcja | Biuro Projektów K2, inż. Gabriel Pawenta |
| Instalacje | AWA |
| Generalny wykonawca | JP Contracting |
| Inwestor | BBI Development SA |
| Powierzchnia całkowita | 14820.0 m² |
| Data realizacji (koniec) | 2018 |
Skarbnica – dom z loftami
Warszawska Praga to niemal nietknięta wojną dzielnica, która przyciąga mieszkańców i turystów miejskim autentyzmem, bogatym życiem kulturalnym oraz niepowtarzalnym urokiem. Jej nową publiczną częścią staje się teren poprzemysłowy dawnej wytwórni wódek Koneser. Ten fragment, pomimo swojego znakomitego położenia w środku historycznej zabudowy, był dotąd niedostępny dla mieszkańców. Usunięcie programu przemysłowego przywraca te części miasta warszawiakom. Przekształcenia są wieloetapowe. Jednym z ostatnich nowych elementów jest budowa apartamentowca według formatu soft-loft, czyli budynku mieszkalnego nawiązującego charakterem do poprzemysłowego klimatu miejsca. Dom z loftami jest rzeźbiarsko potraktowaną bryłą skomponowaną na zasadach asymetrii rządzącej się naturalnymi prawami wytyczonymi przez program pomieszczeń. Dom jest zaprojektowany od wewnątrz do zewnątrz, ale zabytkowe otoczenie narzuca specjalną estetykę architektury. Zachowane piękne budynki fabryczne tworzą kontekst i klimat przestrzeni, którą nowy obiekt będzie uzupełniał. Architektura niesie skojarzenia z atmosferą przemysłowych terenów, ale też nie próbuje upodobnić się do charakterystycznych zabytkowych zabudowań, aby nie osłabiać ich oddziaływania. Nie jest rozbudową istniejących obiektów, lecz miejscem, z którego można poddać się ich działaniu.
Dzięki zastosowaniu wielostronnego podejścia metodologicznego, uwzględniającego efekty trójwymiarowego projektowania przestrzeni, uzyskujemy oryginalne efekty architektoniczne, a w szczególności: – ściany zewnętrzne domu tworzą rzeźbiarską, asymetryczną, bezpretensjonalną kompozycję inspirowaną elementami i detalami charakterystycznymi dla terenów poprzemysłowych, ale jednocześnie sprzyjającą harmonii życia, – przestrzeń zamknięta ścianami zewnętrznymi dzieli się na wiele zróżnicowanych wielkością pomieszczeń dostosowanych do poszczególnych, pełnionych przez nie funkcji, – pomieszczenia otwierają się obszernymi przeszkleniami ku odrestaurowanym obiektom, które w ten sposób nieustannie towarzyszą użytkownikom, podkreślając unikalne wartości zamieszkiwania wśród historycznego dziedzictwa, – wysokości pomieszczeń mieszkalnych standardowo sięgają tu 3 m. Dom swym krótszym bokiem zamyka widok z bramy wjazdowej fabryki od ul. Ząbkowskiej. Otoczony jest zabytkowymi, ceglanymi budynkami, stanowiąc dla nich tło. Dzięki fasadzie z okładziny ceglanej w sposób współczesny wpisuje się w historyczną zabudowę dawnej praskiej wytwórni wódek, nawiązując w ten sposób inspirujący dialog z historią. Napięcie tworzące się na styku starego i nowego wydobywa estetyczne wartości zarówno zabudowy nowo projektowanej, jak i budynków zabytkowych.
i
Efekt ten spotęguje regularny układ dużych przeszkleń rozdzielonych masywnymi ceglanymi filarami. Taki układ w połączeniu z ciemnymi obramieniami okien i loggii tworzy poszukiwane wrażenie swobodnego nastroju historycznego środowiska poprzemysłowego sformatowanego dla zamieszkiwania. W celu wydobycia architektonicznej gry filarów zaprojektowano nietypowy układ ściany zewnętrznej składającej się niemal wyłącznie z filarów ceglanych. W przestrzeń pomiędzy nimi wstawiono ogromne przeszklenia. Płaszczyzny okien wycofane są do wewnętrznego lica filarów o ponad 50 cm od lica fasady. W związku z tym przewidziano pośredni montaż ślusarki. Okna nie są wstawiane w otwory, lecz mocowane do stalowych elementów rozpiętych między stropami. Umożliwia to zachowanie ciągłości izolacji cieplnej wewnątrz filarów i na połączeniu z oknami. Te od strony ulic i placów zaprojektowano jako łamane, dwupłaszczyznowe, z wykuszem wysuniętym do lica zewnętrznego filarów ceglanych. Wymagało to specjalnego zaprojektowania podokiennika łączącego funkcje balkonu i parapetu. Całość podtrzymywana jest przez specjalnie opracowane systemy stalowych wsporników i elementów nośnych z płyt stalowych. Koordynacja kształtu i sposobu montażu okuć pełniących funkcje nośne dla wykuszy okiennych, cegły, balustrad szklanych i części nośnych została wykonana na budowie metodą prototypowania w skali 1:1 zanim zlecono przemysłowe wytworzenie elementów. Podobnie nietypowe, nieprostokątne narożniki ceglane były budowane z cegieł 1:1 w naszej pracowni zanim zostały narysowane jako dokumentacja techniczna.
Na pierwszych dwóch kondygnacjach budynku wycięte zostały szerokie na 14 m prześwity bramowe, aby wizualnie wydobyć zabytkową strażnicę zakładową umiejscowioną na dziedzińcu. Kolejne wewnętrzne prześwity łączą dziedzińce i prowadzą do sąsiedniego budynku od strony ul. Białostockiej. Do ceglanych szczytów istniejącej kamienicy od ul. Markowskiej dobudowane są ażurowe w wyrazie piony klatek schodowych, umożliwiające wytworzenie przestrzennego bufora pomiędzy substancją zabytkową a nowym projektem. Dom od tej strony nie ma zamknięcia własną ścianą. Idąc schodami przybudowanymi do dekorowanej, szczytowej elewacji zabytkowej kamienicy, można podziwiać jej detale: układ cegły i „mięsiste” kordonowe gzymsy. W dwóch dolnych kondygnacjach fasada biegnąca wzdłuż dawnej osi komunikacyjnej zakładu, pomiędzy bramami przy ul. Ząbkowskiej i Białostockiej, została wycofana o ok. 4 m dla lepszego wizualnego wydobycia przeciwległych zabytkowych obiektów obudowujących bramy. Dzięki tym zabiegom dom wydaje się częściowo uniesiony ponad teren, animowany.
Na parterze oprócz pomieszczeń usługowych znajdują się otwarte poprzez duże i lekkie, szklane membrany hole wejściowe do poszczególnych sekcji budynku. Planujemy nadać im półprzemysłową, dekoracyjną estetykę, aby wyglądały niczym części hal maszyn z ceramicznymi, glazurowanymi wykończeniami. W trzech z sześciu klatek schodowych apartamenty rozmieszczone są na półpoziomach (na każdym ze spoczników). Dzięki temu lokale na najwyższych kondygnacjach w strefach dziennych mają ponadstandardową wysokość dochodząca do 5 m, tworząc zaskakujące przestrzenią lofty. Większe mieszkania (3- i 4-pokojowe) wyposażono w dostawione w formie zewnętrznych wież loggie – nawiązujące do przemysłowego charakteru otaczającej zabudowy historycznej. Jednocześnie zachowane zostają idee najlepszych tradycyjnych domów – jak rozdzielenie poszczególnych przestrzeni umożliwiające tworzenie całkowicie prywatnych, intymnych zakątków w każdym z apartamentów. Salony otwierają się szklanymi ścianami na loggie lub zewnętrzne tarasy. Budynek składa się z trzech oddylatowanych od siebie części. Od strony południowo-zachodniej graniczy z zabytkowymi kamienicami, do których jest dostawiony. Wewnątrz dziedzińca znajduje się wpisany do rejestru zabytków budynek strażnicy. Nowy obiekt ma sześć kondygnacji nadziemnych tworzących bryłę w kształcie litery E oraz jedną kondygnację podziemną, która wykracza poza obrys wyższych kondygnacji od strony wschodniej i wypełnia cały dostępny teren.
i
W każdej z części znajdują się przejścia bramowe na wysokość dwóch kondygnacji, o szerokościach od 10,6 m do 14 m. Od strony północno-zachodniej wzdłuż drogi biegnącej pomiędzy bramami dawnej fabryki znajduje się wspornikowe nadwieszenie od poziomu kondygnacji +2 o wysięgu 4 m. Otwiera się w ten sposób oś kompozycyjna dawnego założenia fabrycznego. W podziemiu zaplanowano garaż, pomieszczenia techniczne oraz gospodarcze. Wjazd do garażu odbywa się przez przejazd z sąsiedniego budynku od północy, od strony ul. Białostockiej. Na parterze o wysokości ok. 5 m oraz na poziomie +1 zlokalizowano pomieszczenia przeznaczone pod usługi i biura. Pozostałą część kondygnacji +1 oraz kondygnacje od +2 do +5 przeznaczono na część mieszkalną. Na poziomie +5 zaplanowano tarasy i dachy zielone.
Budynek zaprojektowano w technologii monolitycznej. Stropy płytowe, krzyżowo- zbrojone, oprócz przenoszenia obciążeń pionowych na podpory pełnią rolę poziomych tarcz łączących pionowe elementy konstrukcyjne i wraz z nimi tworzą przestrzenny ustrój nośny, podlegający wspólnym odkształceniom. Grubości stropów wynoszą: 25 cm (strop kondygnacji podziemnej), 22 cm (stropy kondygnacji nadziemnych) i 20 cm (płyta stropodachu). Ich rozpiętość dochodzi do 6 m. Te nad przejazdami bramowymi zaprojektowano w postaci płyty żelbetowej o grubości 22 cm na ruszcie z belek żelbetowych o wysokości 90 i 115 cm przy rozpiętości 13,8 m i 14 m. Stropy opierają się na ścianach i słupach żelbetowych, a nad bramami ściany konstrukcyjne stoją na rusztach. Sztywność przestrzenną budynku zapewniają tarcze ścienne oraz trzony windowe. Głównymi pionowymi elementami konstrukcyjnymi są żelbetowe słupy, filarki oraz ściany przenoszące zarówno siły pionowe przekazywane przez stropy, jak i poziome działające na budynek. W kondygnacji podziemnej, na parterze oraz kondygnacji +1 znajdują się prostokątne filary, które od kondygnacji +2 zastąpiono ustawionymi na nich tarczami-ścianami o grubościach 20 i 25 cm. Dodatkowo na płytach nad przejazdami oraz na nadwieszonej wspornikowo o 4 m płycie stropowej zaprojektowano słupy spełniające funkcję klamry mającej za zadanie ograniczyć i wyrównać ugięcia połączonych stropów. Nad przejazdami zaplanowano słupy o wymiarach 25 x 42 cm, a w miejscach wyznaczonych architekturą fasady słupy ustawiono jeden nad drugim, mijankowo, w taki sposób, że zachodzą na siebie jedynie powierzchnią 30 x 30 cm. Ściany żelbetowe o grubości 40 cm stanowią podpory dla stropu rusztowego nad przejazdami bramowymi.
i
W budynku zaprojektowano 6 klatek schodowych: 3 wewnętrzne i 3 zewnętrzne, od strony istniejących ścian sąsiedniej kamienicy. Spoczniki w klatkach zewnętrznych zaprojektowano jako płyty wspornikowe o grubości 22 cm podparte dodatkowo przez wspornikowe belki o wysokości 50 cm. Na wyżej opisanych spocznikach rozpięto płyty biegowe. Trzony windowe klatek schodowych zewnętrznych od poziomu parteru mocowane są jedynie do konstrukcji ściany. Ściany zewnętrzne kondygnacji podziemnej wykonano jako żelbetowe, a kondygnacji nadziemnych jako trójwarstwowe, osłonowe, z warstwą konstrukcyjną z filarków żelbetowych o grubości 20 cm. Wszystkie części budynku są posadowione bezpośrednio na płycie fundamentowej monolitycznej o grubości 60 cm z betonu C25/30 o wodoszczelności W4, zbrojonej stalą A-IIIN. Od strony ul. Markowskiej na styku z istniejącymi budynkami przed przystąpieniem do prac ziemnych i robót fundamentowych wykonano zabezpieczenia chroniące zabytkowe budynki przed nadmiernym osiadaniem w wyniku prowadzonych prac. W zależności od położenia i rodzaju istniejących budynków wykonano trzy warianty zabezpieczeń. Są to: zabezpieczenia w postaci obudowy berlińskiej przy granicy działki, palisady z kolumn DSM wokół strażnicy i podchwycenia istniejących fundamentów w technologii jet-grouting przy szczytowych ścianach sąsiadującej kamienicy. Zabytkowa strażnica poddawana jest rewitalizacji na cele usługowo-biurowe. Budynek wzniesiony w końcu XIX wieku, jako niewielki obiekt biurowy, usytuowany w części wschodniej zespołu, od strony południowej sąsiaduje z budynkiem mieszkalnym przy ul. Markowskiej 18 oddzielonym od reszty zespołu za pomocą murowanego ogrodzenia. Elewacje wykonane są z czerwonej, nietynkowanej cegły i charakteryzują się bogatą dekoracją. Obiekt ma jedną kondygnację nadziemną i jest niepodpiwniczony. Podstawowym założeniem jest wprowadzenie funkcji użytkowej możliwie niekolidującej z historycznym układem przestrzennym oraz dostosowanie do współczesnych standardów i wymagań.
Głównym zamierzeniem jest przywrócenie pierwotnych rytmów artykulacji otworów okiennych na parterze oraz w części szczytowej elewacji wschodniej. Prace polegają na rozebraniu wadliwie wykonanych przemurowań i zamurowań otworów okiennych i drzwiowych wraz z ponownym ich właściwym wymurowaniem, nawiązującym do oryginalnego układu cegieł. Przywrócenie pierwotnych otworów wymagało zaprojektowania stolarki okiennej dla części parterowej w oparciu o te zachowane i w nawiązaniu do innych, analogicznych przykładów. Podobne postępowanie dotyczy stolarki drzwiowej. Zachowane zostaną podziały i wygląd profili przy jednoczesnym zapewnieniu właściwych parametrów termicznych i akustycznych. Niezbędnym zabiegiem jest zabezpieczenie i stabilizacja spękań murów, miejscowe odsolenie partii cegieł i chemiczne doczyszczenie ich powierzchni, a także usunięcie zniszczonych, niehistorycznych spoinowań, wymiana uszkodzonych cegieł, uzupełnienie płytkich ubytków barwioną w masie zaprawą mineralną o właściwościach zbliżonych do tych istniejących, a w razie potrzeby przemurowanie głębokich uszkodzeń specjalnie dobraną cegłą na zaprawie wapienno-piaskowo-trassowej i wypełnienie ubytków spoinowania zaprawą barwioną w masie. Projekt obejmuje również wykonanie nowego pokrycia dachu z blachy tytanowo-cynkowej, a także wymianę wszystkich rynien, rur spustowych, wywiewek i obróbek blacharskich. Dodatkowo zostanie wykonany nowy system odprowadzania wody opadowej. Istniejąca więźba i strop zostaną zachowane pod warunkiem ich właściwego stanu technicznego. Posadzki w całym budynku zostaną wymienione. Usunięte zostaną także podziały wtórne i ścianki działowe wraz ze stolarką drzwiową, a przestrzeń zaadaptowana będzie na wprowadzenie nowej funkcji i zaaranżowana jako open-space. Wszystkie urządzenia wentylacyjne zostaną zamontowane na poddaszu.
