EU Mies van der Rohe Award 2019
Jury EU Mies van der Rohe Award po raz drugi doceniło projekt rewitalizacji wielkiej płyty. W tegorocznej edycji nagrodę otrzymała modernizacja trzech bloków socjalnych w dzielnicy Grand Parc w Bordeaux, w poprzedniej, z 2017 roku, transformacja bloku Kleiburg w Amsterdamie.
Jury EU Mies van der Rohe Award po raz kolejny doceniło projekt rewitalizacji wielkiej płyty. W tegorocznej edycji nagrodę otrzymała modernizacja trzech bloków socjalnych w dzielnicy Grand Parc w Bordeaux, w poprzedniej, z 2017 roku, transformacja bloku Kleiburg w Amsterdamie. Jednak w przeciwieństwie do holenderskiej inwestycji, która oferowała zupełnie nowe mieszkania zupełnie nowym użytkownikom, ta francuska polegała na modernizacji budynków z lokatorami. Do udziału w tym skomplikowanym przedsięwzięciu zaproszono m.in. pracownię Lacaton & Vassal, która na koncie miała już podobną realizację w Saint-Nazaire. Przy projekcie pracowali także architekci Frédéric Druot i Christophe Hutin oraz eksperci z uczelni inżynierskiej ENSAE ParisTech. Inwestorem była agencja mieszkalnictwa metropolii Bordeaux Aquitanis. Z uwagi na mieszkańców, jakakolwiek większa interwencja w konstrukcję budynków okazała się niemożliwa. Zdecydowano się więc na gruntowny remont infrastruktury i powiększenie przestrzeni lokali poprzez dodanie ogrodów zimowych.
W pierwszym etapie modernizacji poddano trzy budynki z 530 mieszkaniami. Istniejące małe okna zastąpiono przeszklonymi, przesuwanymi drzwiami otwierającymi się na dobudowane ogrody zimowe o szerokości 3,8 m. Aby skrócić czas prowadzenia robót, do realizacji tych zewnętrznych tarasów zastosowano prefabrykowane moduły. Płyty i belki podnoszono za pomocą dźwigu, tworząc wolno stojącą konstrukcję, przypominającą rusztowanie przed budynkiem. Na tak powstałej strukturze zamocowano następnie lekką fasadę z przezroczystych, falistych płyt poliwęglanowych i szkła w aluminiowych ramach. Inwestycja obejmowała też wymianę instalacji elektrycznych i wind oraz realizację ośmiu, zupełnie nowych mieszkań na ostatniej kondygnacji. Jak wyliczyli projektanci, cena budowy metra kwadratowego wyniosła 365 euro (ok. 50 tys. euro za mieszkanie), a cała inwestycja zamknęła się w kwocie 27,2 mln euro. Powierzchnia użytkowa budynków zwiększyła się z 38 400 m2 do 68 000 m2, ale czynsz nie uległ zmianie. Wykorzystano w tym przypadku minimalne środki, aby osiągnąć maksymalny efekt. W czasach, gdy nowe obiekty socjalne mają coraz mniejszą powierzchnię, tutaj została ono zwiększona. To daje mieszkańcom poczucie godności – uzasadniali sędziowie. W jury zasiedli w tym roku: duńska architektka Dorte Mandrup (przewodnicząca), George Arbid, architekt, burmistrz miasta Maaser El Chouf i dyrektor Arab Center for Architecture w Bejrucie, Angelika Fitz, dyrektor Architekturzentrum Wien, Stefan Ghenciulescu, architekt i redaktor naczelny magazynu „Zeppelin”, Kamiel Klaasse, współzałożyciel NL Architects, María Langarita, współzałożycielka biura Langarita-Navarro i irlandzki dziennikarz Frank McDonald. Tradycyjnie w ramach konkursu przyznano też specjalną nagrodę dla najlepiej zapowiadającego się architekta bądź biura w Europie (Emerging Architecture Prize). W tej edycji jury wyróżniło francuską pracownię BAST za realizację niewielkiego pawilonu przyszkolnej stołówki w miejscowości Montbrun-Bocage. Budynek, o powierzchni zaledwie 200 m2, powstał na zlecenie lokalnych władz w 2017 roku. Sędziowie docenili autorów za bardzo precyzyjne decyzje projektowe, dzięki czemu przy stosunkowo niewielkim budżecie udało się zrealizować obiekt niezwykły, z ogromną pokorą odnoszący się zarówno do zabudowy miejscowości, jak i naturalnego krajobrazu. Pracownia BAST została założona w Tuluzie w 2013 roku jako Bureau Architectures Sans Titre przez Laurenta Didiera (1984) i Mathieu Le Ny’ego (1983). Trzy lata później do zespołu dołączyli Louis Leger i Jean- Baptiste Friot. Wszyscy są absolwentami École nationale supérieure d’architecture de Toulouse i École d’Architecture Marne-la-Vallée, a wśród realizacji mają głównie projekty domów, wnętrz i pawilonów. Wręczenie nagród odbyło się 7 maja w pawilonie Miesa van der Rohe w Barcelonie. Laureaci EU Mies van der Rohe Award otrzymali statuetkę wyobrażającą ten budynek oraz czek na 60 tys. euro, a zdobywcy Emerging Architecture Prize – 20 tysięcy euro. Nagroda ma jednak przede wszystkim wymiar niematerialny.
Nobilitująca jest już sama obecność na tzw. krótkiej liście. Wszystkie realizacje, które się na niej znajdą, pokazywane są w specjalnym katalogu i na wystawie. W tym roku pośród 40 najlepszych obiektów Europy był tylko jeden z Polski. To Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (proj. BAAS, Grupa 5 Architekci, MAŁECCY Biuro Projektowe, „A-m” 03/2018). Do ścisłego finału, poza modernizacją bloków w Bordeaux, zakwalifikowano adaptację jednego z budynków szpitala psychiatrycznego Caritas w Melle (proj. Architecten de Vylder Vinck Taillieu), centrum kongresowe w Plasencii (proj. selgascano), Terrassenhaus z mieszkaniami dla rezydentów artystycznych w Berlinie (proj. Brandlhuber+ Emde, Burlon; Muck Petzet Architekten) oraz plac Skanderbega w Tiranie (proj. 51N4E, Anri Sala, Plant en Houtgoed, iRI).
