To muzeum od początku budziło emocje. Krytykowany konkurs i o 100 mln droższa budowa

To wciąż jest plac budowy Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie

Gmach za około 300 mln złotych powstaje już od 2020 roku. Budowa trwa już piąty rok. Obecnie Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie jest wciąż placem budowy. Zapytaliśmy w Muzeum Wojska Polskiego, którego obiekt w Ossowie będzie filią, co obecnie dzieje się w kontekście tej inwestycji. Z informacji, jakie uzyskaliśmy wynika, że budowa weszła wreszcie w ostatni etap.

Obecnie prowadzone są intensywne prace wykończeniowe zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku. Równolegle do prac wykończeniowych trwa realizacja wystawy głównej, która będzie kluczowym elementem narracyjnym muzeum – powiedziała nam Magdalena Rochnowska, zastępca dyrektora Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Jak się dowiedzieliśmy to już końcówka, bo 2025 rok ma być rokiem otwarcia placówki. I to hucznego.

Kiedy otwarcie Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie?

Pierwotnie planowano otwarcie muzeum w 2023 roku, w roku obchodów 100-lecia uzyskania przez Polskę niepodległości. Jak się potem okazało, było to niemożliwe i plany jednak legły w gruzach. Potem otwarcie muzeum miało nastąpić w 2024 roku, co również nie wypaliło. Dziś wiadomo jednak już dokładnie, kiedy Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 w Ossowie otworzy podwoje dla zwiedzających. Są dobre wieści.

Zakończenie prac budowlanych planowane jest na 30 lipca 2025 roku, ale uroczyste otwarcie Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 zaplanowane jest na 16 sierpnia 2025 roku – mówi Magdalena Rochnowska.

Projekt wystawy głównej miało stworzyć biuro NM architekci we współpracy z Zuzanną Szpocińską i Jerzym Grochulskim (zespół w składzie: Zuzanna Szpocińska, Tomasz Marciniewicz, Jerzy Grochulski, Konrad Matulaniec, Kinga Garus, Damian Cieciora, Krystyna Piotrowska). To właśnie oni w 2023 roku zostali zwycięzcami rekomendowanego przez SARP konkursu. Jak uzasadniali wówczas sędziowie, zwycięska praca charakteryzuje się przejrzystą ścieżką zwiedzania oraz czytelnym i uporządkowanym przekazem. Przeplatanie artefaktów z elementami scenograficznymi buduje wciągającą narrację. Tak się jednak nie stanie. Postępowanie unieważniono. Pod koniec roku 2024 ogłoszono nowe postępowanie na projekt i wykonanie wystawy. Odbyły się negocjacje. Jak powiedział nam Robert Wojtaś, pełnomocnik dyrektora MWP do spraw inwestycji, ostatecznie wystawę zaprojektuje i wykona Group AV. Decyzja zapadła w lutym 2025 roku. Koszt wyniesie około 12,9 mln brutto.

• Czytaj też: Kopiujemy innych zamiast szukać własnego głosu - mówi Czesław Bielecki. Jak reaguje na krytyczne słowa pod swoim adresem?

Budowa Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie droższa o 100 milionów złotych

Zmienił się nie tylko termin zakończenia prac Muzeum, ale także koszty jego wykonania. Przypomnijmy, że wykonawcą jest spółka Agencji Mienia Wojskowego Sinievia.

Początkowo wyceniono tę inwestycję na 200 milionów złotych. W 2022 roku było to już 220 mln zł. A dziś, co potwierdziliśmy w Muzeum Wojska Polskiego, koszt tej inwestycji wynosi około 300 milionów złotych. Muzeum jest więc o 100 milionów droższe od założeń z początku budowy. To całkiem spory aneks finansowy.

• Polecamy też: Projektowane w ciszy. Pełne symboli i emocji – Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku

Projekt muzeum "zoptymalizowano" 

Dodajmy też, że w trakcie trwania inwestycji wprowadzono jeszcze „poprawki” do pierwotnego projektu Czesława Bieleckiego. Sam autor projektu mówił w mediach, że to nie poprawki tylko ewolucja projektu zgodna z oczekiwaniami inwestora. Zmianą było m.in. obniżenie tzw. Masztów Stulecia z początkowych 100 do 70 metrów. Koszt ich wykonania spadł. Jednak i tak mają to być najwyższe maszty flagowe w kraju.

Jakie będzie nowe muzeum w Ossowie?

Powierzchnia muzeum ma wynosić 4,8 tys. metrów kwadratowych. Został wykonany nasyp ziemny o wysokości 17 metrów. Do gmachu muzeum będzie prowadzić aleja zwycięstwa o długości 500 metrów. Zostaną również postawione dwa maszty – każdy o wysokości 70 m. Na wzniesieniu powstanie taras widokowy, a obok na zboczu amfiteatr na potrzeby m.in. rekonstrukcji. Sam budynek będzie miał 4 kondygnacje i będą się w nim mieścić m.in. sale z ekspozycją historyczną, sale kinowe, konferencyjne i edukacyjne, kawiarnia, sklepik muzealny i pomieszczenia biurowe.

Historia Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 w Ossowie

Budowa Muzeum Bitwy Warszawskiej to pomysł który zaczął się realizować w 2017 roku. W sierpniu tego roku nastąpiło podpisanie porozumienia dotyczącego budowy, jako filii Muzeum Wojska Polskiego. Uroczyste podpisanie zorganizowało Ministerstwo Obrony Narodowej w Centrum Informacji Turystyczno-Historycznej w Ossowie. Pod dokumentem podpisy złożyli m.in. ówczesny minister obrony narodowej Antoni Macierewicz, wicewojewoda mazowiecki - Sylwester Dąbrowski, starosta wołomiński Kazimierz Rakowski, burmistrz Wołomina - Elżbieta Radwan oraz burmistrz Zielonki - Grzegorz Dudzik. Zaprezentowano wówczas najważniejsze założenia koncepcji architekta Czesława Bieleckiego i jego pracowni Dom i Miasto. Konsultacje historyczne przeprowadził Andrzej Nowak.

• Przeczytaj także: Muzeum Getta Warszawskiego to jedna z najtrudniejszych budów w Warszawie. Wyzwanie goni wyzwanie

Kontrowersyjny tryb konkursu na projekt muzeum

Sam konkurs na projekt muzeum odbył się w dość napiętej atmosferze. Zorganizowało go Muzeum Wojska Polskiego. To miał być sztandarowy projekt na 100-lecie niepodległości Polski.

Sposób organizacji konkursu i tryb jego przeprowadzenia był jednak bardzo krytycznie oceniany przez środowisko architektów, co odbiło się echem w mediach.

Jak już wówczas informowaliśmy o tym, do udziału zaproszono bowiem sześć biur, dając im zaledwie 10 dni na opracowanie koncepcji. Studio Czesława Bieleckiego było jedynym, które przygotowało projekt w tak krótkim czasie.

Sam autor projektu, architekt, ale też przed laty poseł III kadencji Sejmu RP, mówił o tym konkursie i jego przebiegu w podcaście Artura Celińskiego, redaktora naczelnego Architektury Muratorplus, że nie widzi w jego organizacji niczego podejrzanego. 

Pomysł na projekt zrodził się u niego po wizycie na miejscu gdzie miało stanąć muzeum. Wspomina o wrażeniu, jakie zrobiły na nim ogromne, liczące kilka tysięcy osób historyczne rekonstrukcje, które odbywały się w Ossowie 15 sierpnia w rocznicę Bitwy Warszawskiej.

Zorientowałem się że w tej banalnej i brzydkiej mazowieckiej wsi, w którym nie było jednej ładnej chałupy, jednego budynku publicznego, który miałby jakieś znaczenie, nie mogłem wstawić jakiejś wymyślonej i wypreparowanej formy. Stwierdziłem, że trzeba zrobić wzgórze z widokiem na pole bitwy, że trzeba zbudować ten monumentalizm z ziemi, wśród tych chaotycznych form – mówi Czesław Bielecki w rozmowie z Arturem Celińskim.

W miejscu, gdzie rozegrała się bitwa, autorzy zaproponowali założenie krajobrazowo-architektoniczne, którego granice od wschodu i zachodu wyznaczają wysokie na 100 metrów stalowe maszty (potem wysokość masztów, jak już wspomnieliśmy, zmniejszono do 70 metrów). Pomiędzy nimi ma się rozciągać tzw. Aleja Zwycięstwa, prowadząca na wzniesienie, na którego szczycie zaprojektowano budynek Muzeum Bitwy Warszawskiej. Na zboczach nasypu architekci przewidzieli ponadto amfiteatr.